Mua vàng, 'đấu' với nhà cái được không?

Mua vàng, lướt sóng vàng, đầu tư vàng dài hạn tại thị trường nội địa không phải là tính toán diễn biến kinh tế, chính trị, xu hướng trên thế giới tác động đến giá kim loại quý mà thực chất là "đấu" với nhà cái - các công ty kinh doanh vàng. 

Thị trường vàng thời gian qua chứng kiến sự "nổi loạn" của vàng miếng SJC khi lập rất nhiều kỷ lục: Giá cao nhất mọi thời đại khi đạt mức xấp xỉ 74 triệu đồng/lượng; bước giá vô tiền khoáng hậu, tới gần 5 triệu đồng/phiên; đắt kỷ lục so với vàng thế giới, gần 20 triệu đồng/lượng và chênh lệch đầu ra - đầu vào vô địch, cao nhất tới 3 triệu đồng/lượng.

Ở thời điểm này, giá vàng miếng SJC đã giảm hơn 5 triệu đồng/lượng so với mức đỉnh 74 triệu đồng xác lập mới đây. Vì thế, câu hỏi có nên mua vàng hay không lại được nhiều người đặt ra. Nhưng để trả lời câu hỏi này, phải nhìn toàn cục thị trường vàng suốt thời gian qua để biết rằng, nhà đầu tư vàng trong nước muốn đầu tư, lướt sóng vàng không phải tính toán với các yếu tố tác động đến giá kim loại quý trong ngắn hạn hay dài hạn mà thực chất là "đấu" với nhà cái - chính là các công ty kinh doanh vàng trên thị trường.

Tất cả những biến động điên loạn của giá vàng miếng SJC cho thấy, thị trường vàng trong nước đã thoát ly hoàn toàn với giá thế giới. Không chỉ về giá mà cả sự biến động trong mỗi phiên. Khi vàng thế giới tăng, trong nước giảm; khi kim loại quý thế giới giảm nhẹ thì thị trường nội địa lại tăng sốc. Có nhiều lý giải về hiện tượng "một mình một chợ" của giá vàng miếng SJC nhưng nguyên nhân lớn nhất nằm ở các công ty kinh doanh vàng. Đây là cuộc chơi của họ và họ toàn quyền quyết định dựa trên mục tiêu lợi nhuận kỳ vọng của mình. Hãy lấy phiên giao dịch ngày 8.3, ngày vàng miếng SJC được đẩy lên xấp xỉ 74 triệu đồng/lượng "mổ xẻ" để thấy rõ điều này.

Phiên đó, giá vàng thế giới tăng 840.000 đồng/lượng nhưng vàng trong nước "đội nóc", tăng xấp xỉ 5 triệu đồng/lượng, gấp gần 6 lần mức tăng của thế giới mà không có bất cứ lý do gì. Khảo sát thị trường của Thanh Niên cho thấy, lượng người đến các cửa hàng vàng giao dịch khá ảm đạm. Để "kích cầu", các công ty vàng liên tục kích giá, từ 70 triệu đồng/lượng lên 71 triệu đồng và cuối cùng là suýt soát 74 triệu đồng/lượng. Thế nhưng bất chấp động thái này, lực cầu vẫn khá mỏng, giao dịch cũng lèo tèo. Quan trọng hơn, mức đỉnh 74 triệu đồng/lượng là giá vàng miếng SJC do các cửa hàng bán ra. Còn giá mua vào thì cách khá xa, chỉ 71 - 72 triệu đồng/lượng. "Chiêu" một tay kích giá bán còn tay kia rút giá mua vào tiếp tục được các công ty vàng sử dụng như một tấm khiên bảo vệ vùng lợi nhuận của mình. Nó đẩy khoảng cách giá mua - bán vàng miếng SJC phiên này lên từ 1,8 - 3 triệu đồng/lượng tùy nơi. Nghĩa là mua thì giá đỉnh nhưng nếu nhà đầu tư đem vàng đi bán thì giá cũng "thường thôi". Còn mua bán trong ngày thì cầm chắc từ hòa đến lỗ dù về lý thuyết vàng đã tăng gần 5 triệu đồng/lượng/phiên. Quan trọng hơn, nếu phiên 8.3, người giữ vàng chưa kịp trở tay thì sang phiên ngày 9.3, họ đã nhanh chóng nhập cuộc. Chỉ có điều trước đây, mỗi lần thị trường vàng nổi sóng, người ta thường kéo nhau đi mua để rồi rơi vào thế "đu đỉnh" thì lần này, họ đổ ra bán chốt lời. Trước diễn biến không lường này, các công ty vàng chỉ còn cách rút giá vô tội vạ. Vàng miếng SJC giảm nhanh, về dưới ngưỡng 70 triệu đồng/lượng. Tình huống này dẫn đến không ít câu chuyện tức cười. Có người mang vàng đi bán, ngồi tại tiệm vàng chờ đến lượt mình bỗng thấy giá trên bảng điện tử bốc hơi liên tục, lại ôm vàng về cất trong tủ.

Đây không phải lần đầu tiên, thị trường vàng chứng kiến pha "quay xe" của người mua. Dịp Thần tài hồi tháng 2 vừa rồi các công ty vàng cũng mất thế cầm trịch khi người mua đã có kinh nghiệm nằm lòng về "lỗ sau ngày Thần tài". Chẳng là hằng năm gần tới ngày này, đánh vào tâm lý "cầu may không màng đắt rẻ", các công ty vàng tha hồ đẩy giá cao chót vót. Thế nên cứ sau ngày Thần tài, may đâu không thấy, người mua lại ôm lỗ vì giá vàng giảm nhanh. Năm nay cũng không ngoại lệ, giá vàng gần ngày vía Thần tài cũng được đẩy lên mức kỷ lục. Thế nhưng thay vì mua vào, người dân ùn ùn đổ đi bán vàng chốt lời. Bất ngờ trước tình huống quay xe của người mua, các công ty kinh doanh vàng vội rút giá khiến kim loại quý mất hơn nửa triệu. Đây được xem là chuyện hy hữu trong lịch sử ngày vía Thần tài từ trước tới nay.

Cuộc chơi trên thị trường rõ ràng, không chỉ còn thuộc về các công ty kinh doanh vàng mặc sức thao túng nữa. Người giữ vàng đã thể hiện quyền lực của mình.

Can thiệp giá vàng cho ai?

Giá vàng miếng SJC cao hơn vàng thế giới từ 14 - 18 triệu đồng là điều không ai tưởng tượng nổi. Thế nên nhiều ý kiến cho rằng, nhà nước cần can thiệp để kéo giá vàng trong nước tiệm cận giá thế giới. Vì để như vậy, có thể dẫn tới tình trạng vàng thẩm lậu vào Việt Nam, tình trạng gom USD mua vàng, ảnh hưởng không tốt đến tỷ giá...

Đề xuất này được nhắc đi nhắc lại rất nhiều lần, mỗi khi chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới được kéo rộng nhưng đều chưa được xem xét. Nhưng nếu nhìn tương quan trên thị trường, sự im lặng của cơ quan quản lý Nhà nước không phải không có lý. Thứ nhất, bất chấp vàng trong nước cao hơn vàng thế giới, những "dọa dẫm" giới đầu nậu "gom đô" gây tác động lên tỷ giá đã không xảy ra. Minh chứng là tỷ giá từ đầu năm đến nay hết sức ổn định, xu hướng giảm chiếm ưu thế. Thứ hai, người dân hiện khá thờ ơ với vàng. Cảnh xếp hàng mua vàng vào dịp Thần tài hay khi thị trường vàng nổi sóng đã đi vào lịch sử. Mấy năm gần đây, thị trường vàng khá èo uột, kinh doanh của "ông lớn" SJC cũng hết sức khiêm tốn dù độc quyền sản xuất vàng miếng. Thế nên nói giá cao vì cung ít là chưa chính xác. Cung ít hay nhiều, phụ thuộc vào cầu. Nếu cung ít cầu nhiều thì mới thiếu, mới khan hiếm, mới tác động đến giá. Còn hiện nay, cung ít nhưng cầu còn ít hơn. Vì vậy không thể đổ lỗi cho khan hiếm vàng nên giá cao. Mà như nói trên, giá cao hay thấp là do các công ty kinh doanh vàng định đoạt tùy vào vùng lợi nhuận kỳ vọng của họ.

Quan trọng hơn là ở thời điểm hiện tại, có rất nhiều thứ cần bình ổn, cần có sự can thiệp của nhà nước như giá xăng dầu, giá kit test, giá các mặt hàng thiết yếu liên quan trực tiếp đến đời sống người dân và hoạt động sản xuất của doanh nghiệp thay vì lo tìm cách bình ổn giá vàng.

Tất nhiên về lâu dài, cũng cần có các chính sách hợp lý để điều tiết thị trường vàng. Vấn đề này, chúng tôi sẽ đi sâu hơn ở bài khác. Ở thời điểm hiện tại, các nhà đầu tư và cả những người yêu vàng Việt Nam đang băn khoăn trước câu hỏi có nên mua vàng hay không. Bởi đang có khá nhiều yếu tố hỗ trợ kim loại quý như giá vàng đã giảm cả triệu đồng trong tuần qua, giảm hơn 5 triệu đồng so với mức đỉnh, nguy cơ lạm phát gia tăng, xung đột giữa Nga - Ukraine vẫn diễn biến phức tạp... Nhưng như phân tích trên, ở thị trường nội địa, vàng không quá phụ thuộc vào các diễn biến nói trên mà nằm trong tay các công ty kinh doanh vàng.

Vì vậy, hãy trả lời câu hỏi "liệu chúng ta đấu lại với nhà cái hay không", rồi hãy tính đổ tiền vào kim loại quý.