Một nhà cổ hơn 200 tuổi duy nhất còn nguyên vẹn ở Đà Nẵng

Ở TP Đà Nẵng, ngôi nhà cổ Tích Thiện Đường là một trong số ít những ngôi nhà cổ còn sót lại qua bao biến thiên của thời cuộc. Nhà cổ này thuộc sở hữu của ông Đỗ Hữu Minh, thôn Thái Lai, xã Hoà Nhơn, huyện Hoà Vang, (TP Đà Nẵng). Ai vào xem cũng thấy mê, mê nhất là ngắm cái giếng cổ.

Ngôi nhà cổ Tích Thiện Đường Nằm ở cuối con đường làng quanh co và ẩn mình dưới những hàng cây xanh mát, toát lên vẻ đẹp hồn quê bình dị nhưng lại hết sức tinh tế. Nhiều năm qua, ông Minh luôn tỉ mỉ chăm chút từng góc nhỏ để ngôi nhà cổ không bị xuống cấp và bào mòn trước thời gian.

Ngôi nhà cổ đi qua hơn 2 thế kỷ

Chúng tôi đến thăm nhà cổ Tích Thiện Đường vào một ngày hè oi bức, dù đang bận rộn chuẩn bị cho ngày giỗ ông nội, nhưng ông Minh vẫn niềm nở tiếp khách đến chơi nhà.

Trong không gian đầy hoài niệm bên tách trà nóng, ông Minh tự hào nói: "Ngôi nhà cổ này có tuổi thọ hơn 200 năm, tồn tại đến nay đã qua 6 thế hệ và tôi là thế hệ thứ 4. Hiện nay, Tích Thiện Đường là ngôi nhà cổ độc nhất tại Đà Nẵng còn giữ nguyên vẹn lối kiến trúc đặc trưng của nhà Việt cổ xưa. Trước đây, tổng diện tích của vườn nhà là 4.000m2, sau này tôi hiến đất để làm đường sá nên hiện còn hơn 3.000m2".

Sở dĩ nhà cổ có tên Tích Thiện Đường là do khi hoàn thành ngôi nhà, ông cố nội của ông Minh muốn qua tên gọi đó để răn dạy, nhắc nhở con cháu phải sống hướng thiện, tu thân tích đức và tạo phước lành.

Ngôi nhà cổ có diện tích khoảng 80m2, được xây dựng trong suốt 3 năm theo lối kiến trúc nhà thuần Việt gồm ba gian, hai chái (ba gian ngoài và hai buồng đựng đồ), lợp mái ngói âm dương.

Nhà có 36 cây cột to, hệ thống kèo, đà làm bằng gỗ mít được chạm trổ hoa văn tinh xảo từ đôi bàn tay tài hoa của người thợ làng mộc Kim Bồng nổi tiếng thời bấy giờ (TP. Hội An, tỉnh Quảng Nam).

Dưới mái nhà cổ kính, dường như cái nắng gắt của mùa hè được dịu nhẹ đi nhiều phần, bởi mái ngói lợp bên trên giúp cách nhiệt tốt hơn so với mái tôn, kết hợp với không gian thoáng làm cho ngôi nhà luôn mát mẻ.

Trong nhà, những tấm hoành phi, liễn đối được treo ngay ngắn, trang trọng. Nhiều vật dụng xưa cũ vẫn được ông Minh lưu giữ cẩn thận, có giá trị văn hoá như: nồi đồng, lư đồng, cối đá, mâm gỗ, bàn ủi than….

Ông Minh cho biết, sát vách nhà phía bên phải, là một tủ kính trưng bày các vật dụng lâu đời trong sinh hoạt thường ngày như chén đĩa, bình gốm sứ, ấm trà được ông gìn giữ và sưu tầm qua nhiều năm. Tuy bám bụi thời gian nhưng nét đẹp đặc trưng riêng của từng vật dụng luôn thu hút người xem đến chiêm ngưỡng hoa văn, nghệ thuật vẽ tay sắc nét, kỳ công của người nghệ nhân xưa.

Ngoài khu nhà cổ, ông còn đầu tư xây dựng, mở rộng không gian để phục vụ du khách tham quan, thưởng trà, nghỉ ngơi như xây nhà bát giác, lục giác, tiểu cảnh, hội khách, homestay.

Đặc biệt, ông Minh xây dựng thêm một gian nhà trưng bày nông cụ gồm các đồ dùng trong sinh hoạt – sản xuất như: cối – chày giã gạo, thuyền, thúng, xe quạt lúa, đòn gánh tre, cày, cuốc… giúp tái hiện rõ nét cuộc sống làng quê nông thôn bên bờ sông Tuý Loan thuở xưa.

Nhà cổ giữ văn hoá truyền thống

Ông Minh tâm sự: "Giữ gìn nhà cổ được nguyên vẹn là điều không dễ dàng gì, từng chi tiết, vật dụng trong nhà tôi đều vệ sinh kỹ càng, đúng cách thì mới bảo quản được lâu dài...".

Đặc biệt, với tuổi đời hơn 200 năm, nhà cổ Tích Thiện Đường như một chứng nhân của lịch sử, trải qua 2 cuộc chiến tranh, đến thiên tai, lũ lụt.

Vì thế, hầu như mỗi năm tôi đều kêu gọi con cháu tích góp để tu bổ, sửa chữa nhiều hạng mục giống với ban đầu trên nguyên tắc vẫn giữ nguyên các giá trị cốt lõi của nhà cổ xưa".

Nằm bên dòng sông Tuý Loan thơ mộng, nhà cổ Tích Thiện Đường nhiều lần ngâm mình trong nước lụt, nhưng không hư hại nhiều vì phần lớn đồ vật được làm từ gỗ mít, ít bị mốt mọt và vẫn giữ được màu gỗ đẹp.

Chỉ tay về dấu bùn đất bám trên chiếc mành tre, ông Minh nói: "Gần đây nhất là đợt mưa lụt lịch sử tháng 10/2022, nước sông lên nhanh và dâng cao, căn nhà ngập sâu ngang đầu người. Rồi thời gian qua đi, ngôi nhà cổ vẫn đứng vững, khoác lên mình chiếc áo trầm mặc, cổ kính".

Ngôi nhà cổ có 36 chiếc cột gỗ to, kết cấu luôn bền vững theo thời gian và ít bị mối mọt. Ảnh: T.N.

Trong khuôn viên vườn, ông trồng thêm nhiều loại hoa, cây cảnh, cây ăn trái, không chỉ tạo nên không gian mát mẻ, trong lành, mà còn tô điểm cho ngôi nhà cổ thêm yên bình và hài hoà với thiên nhiên.

Hiện nay, nhà cổ Tích Thiện Đường là nơi gia đình ông Minh thờ cúng ông bà tổ tiên. Mỗi năm con cháu đều tề tựu về dưới mái nhà rêu phong, cổ kính, để thắp nén hương tưởng nhớ ông bà.

Đồng thời, với hình ảnh làng quê xưa rất đỗi thân thuộc, gần gũi, nhà cổ Tích Thiện Đường được du khách gần xa tìm đến để tham quan, hoài niệm về quá khứ với những giá trị văn hoá truyền thống tốt đẹp.

Ông Minh bộc bạch: "Mỗi khi đón những bạn trẻ đến tham quan tôi rất vui mừng, vì việc tôi gìn giữ nhà cổ không chỉ là giữ lại mảnh đất của cha ông, mà còn để con cháu, du khách tới đây có thể tìm về quá khứ, nhớ về nguồn cội và biết quý trọng hơn cuộc sống đi lên từ gian khó. Trong thời gian sắp tới, tôi sẽ hoàn thiện hơn chất lượng dịch vụ để đảm bảo phục vụ tốt các hoạt động trải nghiệm, du lịch sinh thái cộng đồng".