Mobile Money: Giám sát chặt, hạn chế rủi ro

Dù có nhiều kỳ vọng cho sự bùng nổ của thanh toán không dùng tiền mặt, song cũng nhiều lo ngại về những rủi ro đi kèm khi triển khai Mobile Money.

Báo cáo về Mobile Money của nhóm tác giả Viện Nghiên cứu và đào tạo Ngân hàng (NH) BIDV cho biết, ưu điểm của Mobile Money là giải ngân nhanh chóng hơn các mô hình truyền thống, tỷ lệ nợ xấu cũng ở mức thấp. Ngoài ra, giá trị thanh toán qua Mobile Money thường là nhỏ và siêu nhỏ, nên việc triển khai dịch vụ này sẽ thúc đẩy tiếp cận tài chính cho người dân và doanh nghiệp siêu nhỏ, đồng thời hạn chế các rủi ro khi dùng tiền mặt như mất cắp, tiền giả...

Theo Hiệp hội Thông tin di động thế giới (GSMA), nếu năm 2018, tiền di động hiện diện tại 90 quốc gia thì đến cuối năm 2019 tăng lên 95 quốc gia, với 1,04 tỉ tài khoản đăng ký, tăng 10% so với năm trước. Trong đó, số lượng tài khoản duy trì hoạt động 372 triệu đơn vị, tăng gần 14%. Đặc biệt, Mobile Money phát triển rất mạnh ở các nước châu Phi, Nam Á và Trung Đông - khu vực có số lượng lớn người dân chưa có tài khoản NH

Dù vậy, theo TS Cấn Văn Lực (chuyên gia kinh tế trưởng NH BIDV), khi triển khai Mobile Money sẽ có nhiều rủi ro: thứ nhất liên quan đến kỹ thuật, có thể trục trặc khi chuyển tiền. Thứ hai là nhà mạng có thể sử dụng tiền trong tài khoản Mobile Money của khách hàng để sử dụng cho mục đích khác, vì thế cần có cơ chế kiểm soát chặt vấn đề này. Thứ ba là vấn đề bảo mật thông tin dữ liệu khách hàng, thứ tư là dù nguy cơ nhỏ nhưng cũng có thể phát sinh các vấn đề như sử dụng để đánh bạc online, rửa tiền... Vì thế, các đơn vị liên quan như NH Nhà nước, Bộ TT-TT, các NH cần cơ chế giám sát chéo để kiểm soát chặt chẽ, hạn chế tối đa các rủi ro phát sinh.

Chuyên gia này cũng cho rằng cơ quan quản lý cần hoàn thiện việc định danh khách hàng, xử lý triệt để tình trạng sim rác, đẩy nhanh hoàn thiện cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và cấp mã công dân...

Trên thực tế, để hạn chế rủi ro, theo quyết định thí điểm của Chính phủ, các nhà mạng bị cấm cấp tín dụng, các hoạt động NH (cho vay, huy động vốn) với khách hàng sử dụng Mobile Money, trả lãi trên số dư tài khoản Mobile Money hoặc bất kỳ hành động nào làm tăng giá trị tiền tệ so với số tiền nạp vào trên tài khoản Mobile Money; cấm thực hiện các giao dịch cho mục đích rửa tiền, tài trợ khủng bố, lừa đảo, gian lận; cho thuê, thuê, mượn, mua bán, trao tặng tài khoản Mobile Money... Các nhà mạng phải mở tài khoản đảm bảo thanh toán tại NH thương mại với số dư duy trì không thấp hơn tổng số dư tất cả tài khoản Mobile Money của khách hàng tại cùng thời điểm...

Theo chuyên gia kinh tế, TS Nguyễn Trí Hiếu, việc nhanh chóng triển khai dịch vụ Mobile Money sẽ giúp Việt Nam tiến tới nền kinh tế phi tiền mặt. Trên thực tế, số tiền giao dịch với mỗi tài khoản Mobile Money không lớn, nhưng nếu khoảng 30% số người trưởng thành chưa có tài khoản NH sử dụng Mobile Money, thì dòng tiền lưu thông qua dịch vụ Mobile Money cũng lên tới hàng nghìn tỉ đến vài chục nghìn tỉ đồng/tháng. Vì thế, ông Hiếu cho rằng cần có những công cụ giám sát chặt chẽ, đảm bảo các hãng viễn thông không sử dụng tiền từ tài khoản Mobile Money cho các mục đích khác, hay đầu tư sai mục đích.