Miễn tiền thuê nhà cho người dân vùng dịch?

Để người dân an tâm "ở đâu ở yên đó", theo các chuyên gia, cần hỗ trợ miễn giảm tiền thuê nhà cho họ cùng một khoản chi tiêu tối thiểu trong thời gian khoảng 6 tháng.

Miễn tiền thuê, nhà nước phải vào cuộc

Đề xuất miễn tiền thuê nhà được đại biểu (ĐB) Quốc hội Hoàng Văn Cường, Ủy viên Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội, Phó hiệu trưởng ĐH Kinh tế quốc dân, nêu ra trong bối cảnh nhiều người dân rời nơi cư trú, trở về quê hương. Để họ yên tâm ở lại nơi cư trú trong thời gian thực hiện giãn cách này, cần phải có hành động thiết thực ngay. ĐB Hoàng Văn Cường đề nghị kêu gọi, vận động người cho thuê nhà miễn tiền trong thời gian phong tỏa phòng dịch.

Trên thực tế, rất nhiều chủ nhà cũng tự động giảm bớt tiền, hỗ trợ người thuê. Anh T.K.H có căn hộ ở Q.4 cho thuê 8 triệu đồng/tháng. Năm 2020 anh đã chủ động giảm 50% tiền thuê trong 3 tháng khi dịch bùng phát. Tháng vừa rồi, người thuê lại nhắn tin xin hỗ trợ giảm. “Lần này tôi cũng giảm 50% cho họ, nhưng chưa có thời gian vì cũng chưa biết dịch kéo dài đến bao giờ”, anh H. cho biết.

Ông Nguyễn Hồng Hải, Chủ tịch HĐQT VNO Group, cho biết cá nhân của ông cũng có một số khu nhà trọ cho thuê và từ tháng 6 đến nay đã giảm 50% để chia sẻ khó khăn với khách hàng, đa số là công nhân, người lao động thu nhập thấp, sinh viên... Tuy nhiên ông Hải cũng thừa nhận, nếu kêu gọi miễn luôn tiền thuê trọ thì rất khó vì tiền xây nhà trọ ông cũng phải vay ngân hàng, phải trả lãi vay hằng tháng. “Vừa rồi ngân hàng thông báo hỗ trợ giảm lãi từ 0,5 - 1%/tháng nhưng chỉ cho đối tượng sản xuất, còn liên quan đến lĩnh vực kinh doanh bất động sản thì không hỗ trợ gì. Chính vì vậy, để giảm 100% tiền thuê nhà thiết nghĩ là rất khó. Muốn giảm được toàn bộ tiền thuê nhà, nhà nước phải hỗ trợ lại chủ nhà toàn bộ tiền điện, nước. Ngoài ra, ngân hàng cũng phải giãn gốc và giảm lãi cho chủ nhà trọ. Nhưng giải pháp tối ưu là chủ nhà trọ giảm 50% tiền thuê nhà trọ, 50% còn lại nhà nước hỗ trợ cho người thuê. Nhà nước cũng nên miễn phí toàn bộ tiền điện, nước cho chủ nhà trọ có hỗ trợ tiền thuê trọ cho người thuê”, ông Hải nêu ý kiến.

Bà Nguyễn Thị Liên, chủ khu nhà trọ ở xã Phước Kiển, H.Nhà Bè (TP.HCM), cũng cho biết từ khi bùng phát dịch bệnh và nhà nước cách ly xã hội, khu nhà trọ của bà đã thông báo giảm 50% cho người thuê. Bà cũng thường xuyên hỗ trợ rau, gạo, thức ăn cho họ. Tuy nhiên khi được hỏi, liệu bà có thể giảm 100% tiền thuê trọ không thì bà nói rất khó. “Trước đây gia đình cũng đi vay ngân hàng để xây khu nhà cho thuê, tiền thuê là tiền trả lãi vay mỗi tháng, chưa kể chi phí bảo vệ, quản lý... Việc giảm giá thuê trọ 50% vừa là trách nhiệm vừa là sự sẻ chia, đùm bọc lẫn nhau đối với những người lao động, sinh viên đang đi thuê trọ. Nhưng nay nguồn thu của gia đình cũng bị ngắt hết, thậm chí còn phải tốn nhiều chi phí hơn trước đây nên việc giảm 100% là rất khó nếu không có chính sách hỗ trợ từ nhà nước”, bà Liên nói.

Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM, phân tích hiện nay người cho thuê cũng bị áp lực bởi chi phí đầu tư một cục, vốn lớn để lấy lại tiền thuê nhỏ lẻ hằng tháng. Ngoài ra còn bị áp lực chi phí trả lãi vay hằng tháng, chi phí bảo trì, bảo dưỡng tòa nhà. Không những vậy, mới đây Chính phủ còn quy định người cho thuê nhà phải đóng thuế thu nhập cá nhân, thuế giá trị gia tăng, tiền thuê đất... Thế nhưng hầu hết chủ nhà đang giảm giá cho người thuê. Dù vậy, vẫn phải nhìn nhận rằng đó là dựa trên tinh thần tự nguyện, tương thân tương ái hỗ trợ nhau. Còn đề nghị giảm 100% tiền thuê nhà là hơi cực đoan và rất khó.

Phát tiền cứu trợ cho toàn dân không phải điều gì bất thường, chỉ là hành động gửi lại dân chúng một chút tiền thuế họ đã đóng góp để cùng nhà nước đi trong cuộc chiến dài. TS Huỳnh Thế Du

Theo TS Huỳnh Thế Du, đối với các gia đình đang phải thuê nhà, nhà nước hỗ trợ để họ có thể trả tiền thuê nhà trong 6 tháng nếu chấp nhận "ai ở đâu ở đấy", số tiền khoảng 3 triệu đồng/người. Với 11,7% số hộ đang phải thuê nhà trên cả nước, số tiền cần hỗ trợ sẽ là 34.000 tỉ đồng, tương đương 0,5% GDP. “Nhưng điều quan trọng nhất lúc này là an dân, người dân thấy rằng cả sinh mạng và sinh kế của mình đều được chăm lo. Để làm được điều này, không chỉ là hỗ trợ tiền thuê nhà mà còn phải có gói hỗ trợ tiền mặt cho toàn dân với nhu cầu lương thực và tiêu thụ điện trong 6 tháng của nhóm 20% hộ gia đình có thu nhập thấp nhất. Do đó, Chính phủ cần khởi động gói “an dân” tương đương với 10% GDP gồm hơn 5% cho dân chúng và 5% cho các doanh nghiệp”, ông Du nói.

TS Huỳnh Thế Du tính toán, dựa vào mức tiêu thụ bình quân các mặt hàng thiết yếu năm 2020, theo điều tra của Tổng cục Thống kê với giá cả bình thường và 68% số hộ tiêu thụ điện dưới 200 KWh mỗi tháng, nhu cầu chi tiêu tối thiểu của một người VN là 567.000 đồng mỗi tháng, hay 3,4 triệu đồng trong 6 tháng. Như vậy, tổng gói hỗ trợ cho khoảng 98 triệu dân sẽ là 334.000 tỉ đồng, tương đương với 5% GDP ước tính cho năm 2021. Điều này rất nhiều nước đã làm được. "Phủ" gói cứu trợ trên quy mô đại trà để không ai có thể đưa ra lý do phải đi lại vì sinh kế. Như vậy mới có thể thực hiện 5K nghiêm ngặt, những người thực thi công vụ không áy náy khi nghiêm khắc với người ra đường. Sau khi thực thi các chính sách trên, vẫn còn một nhóm người lang thang, cơ nhỡ cần cái ăn hằng ngày do không có đủ thông tin để chứng minh cho việc nhận tiền mặt hoặc các lý do khác. Chính quyền có thể dùng một khoản tương đương 0,1% GDP để tổ chức các nơi ở tạm và cung cấp bữa ăn miễn phí cho họ thông qua các tổ chức nhà nước và cộng đồng.

“Tổng gói cứu trợ cho người dân là 5,6% GDP. Gói cứu trợ cho các doanh nghiệp từ 4 - 5% GDP bao gồm trợ cấp cho việc sản xuất các mặt hàng và dịch vụ thiết yếu, cả y tế và các khoản giảm thuế cho tất cả các doanh nghiệp. 10% GDP là một con số lớn nên có thể là thách thức đối với ngân sách và nguồn lực quốc gia. Nhưng để giảm gánh nặng ngân sách, gói cứu trợ sẽ trừ ra bộ phận đang có thu nhập ổn định, không bị ảnh hưởng gồm toàn bộ những người đang hưởng lương từ ngân sách nhà nước, những người thuộc các doanh nghiệp và tổ chức vẫn đang đóng bảo hiểm xã hội ở mức như 3 tháng trước đó hoặc cao hơn. Ngoài ra, trước mắt Chính phủ có thể phát một nửa khoản cứu trợ cho 3 tháng thay vì phát một lần cho 6 tháng. Như vậy, đợt đầu, ngân sách chỉ phải chi xấp xỉ 2% GDP cho an sinh và khoản tương tự cho các doanh nghiệp”, TS Du đề xuất.

TS Huỳnh Thế Du bình luận: “Gói hỗ trợ trên là hành động an dân hết sức quan trọng và củng cố niềm tin của nhân dân đối với nhà nước bằng thông điệp: Chính phủ không để ai chết vì bệnh tật và tổn thương vì đói. Gói hỗ trợ trên chỉ hiệu quả nếu giá cả các mặt hàng thiết yếu được giữ ổn định. Phát tiền cứu trợ cho toàn dân không phải điều gì bất thường, chỉ là hành động gửi lại dân chúng một chút tiền thuế họ đã đóng góp để cùng nhà nước đi trong cuộc chiến dài”.

Ngày 3.8, Sở LĐ-TB-XH TP.HCM có công văn gửi UBND TP.HCM đề xuất hỗ trợ cho người lao động không có giao kết hợp đồng lao động (lao động tự do) đợt 2 theo Nghị quyết 09/2021 của HĐND TP.HCM; hộ nghèo, cận nghèo và người lao động nghèo sống trong nhà trọ, xóm lao động nghèo, khu vực lao động nghèo, khu vực bị phong tỏa (gọi tắt là người lao động nghèo) trên địa bàn TP. Dự toán kinh phí hỗ trợ cho các nhóm này hơn 760 tỉ đồng.

Theo Sở LĐ-TB-XH, vừa qua TP.HCM đã hỗ trợ lần thứ nhất (theo thời gian giãn cách xã hội từ ngày 31.5 - 29.6) cho hơn 334.000 lao động tự do thuộc diện được hỗ trợ theo Nghị quyết 09. Đến nay, Sở đề xuất sẽ tiếp tục hỗ trợ đợt 2 cho số lao động này cũng với mức 1,5 triệu đồng/người.

Ông Lê Minh Tấn, Giám đốc Sở LĐ-TB-XH TP.HCM, cho biết Sở đề xuất hỗ trợ cho hơn 90.000 hộ nghèo, cận nghèo với 1 triệu đồng/hộ. Dự toán kinh phí hỗ trợ hơn 90 tỉ đồng. Sở này cũng đề xuất hỗ trợ mức 1 triệu đồng/hộ cho khoảng 170.000 hộ lao động nghèo.