Mải mê tìm mảng kinh doanh mũi nhọn, bầu Đức trượt dài trong thua lỗ

5 năm qua, Bầu Đức vẫn “loay hoay” tìm mảng kinh doanh chính. Mỗi năm bầu Đức lại đổi từ bất động sản, trồng cao su, nuôi bò, đến vườn cây ăn trái.

Hoàng Anh Gia Lai (HAGL, HAG) vừa công bố BCTC hợp nhất quý 2/2019 với doanh thu 513 tỷ đồng, chỉ bằng khoảng phần tư so với mức 1.888 tỷ cùng kỳ. Lợi nhuận gộp tương ứng thu về 155 tỷ đồng, giảm hơn 6 lần so với mức 949 tỷ quý 2/2018.

Thua lỗ trượt dài

Về hoạt động tài chính, doanh thu trong kỳ đạt 191,5 tỷ, chi phí lãi vay giảm mạnh từ 429 tỷ về 357,5 tỷ đồng. Chi phí bán hàng cũng giảm đáng kể, ngược lại chi phí quản lý tăng hai lần. Khấu trừ tất cả chi phí, quý 2/2019 HAGL báo lỗ sau thuế gần 713 tỷ đồng. Phần lỗ ròng thuộc về cổ đông công ty mẹ là 539 tỷ đồng.

Luỹ kế nửa đầu năm, doanh thu HAGL đạt 923 tỷ, giảm hơn 68%, Công ty theo đó báo lỗ ròng 691 tỷ đồng, trong khi cùng kỳ lãi hơn trăm tỷ. Được biết, trong kỳ HAGL không còn nguồn thu từ bò, bất động sản, ớt và dịch vụ cho thuê. Nửa đầu năm, doanh thu trái cây giảm hơn phân nửa về 607 tỷ, trong khi doanh thu từ bán mủ cao su tăng mạnh từ 55 tỷ lên 119 tỷ đồng.

Liên quan đến mảng cao su, tính đến cuối năm 2018, HAGL đã và đang duy trì ổn định và chăm sóc 47.122 ha cao su, trong đó 20.361 ha tại Lào, 4.972 tại Việt Nam và 21.789 ha tại Campuchia. HAGL đang vận hành 1 nhà máy chế biến mủ cao su có công suất 25.000 tấn/năm tại Lào. Dự kiến đến năm 2022, toàn bộ diện tích cao su sẽ được đưa vào khai thác nếu giá mủ cao su phục hồi.

Tính đến cuối quý 2/2019, HAGL có 49.206 tỷ giá trị tài sản, nợ vào khoảng 34.168 tỷ đồng, vốn chủ sở hữu là 15.038,5 tỷ. Công ty đang mượn tạm (ghi nhận tại phải trả ngắn hạn) với bầu Đức hơn 1.500 tỷ đồng, mượn tạm phải trả dài hạn hơn 1.000 tỷ.

Trên thị trường, sau đợt tăng mạnh gần đây, cổ phiếu HAG đã điều chỉnh mạnh về mức 5.230 đồng/cp. Mới đây, HAGL có phát đi thông báo đăng ký bán 60 triệu cổ phiếu HNG của HAGL Agrico, mục đích nhằm tái cấu trúc tài chính. Được biết, hiện HAGL đang nắm giữ hơn 513 triệu cổ phiếu HNG, trong đó đại diện HAGL sở hữu 512,7 triệu cổ phiếu và cá nhân sở hữu 505 triệu đơn vị còn lại. Nếu giao dịch lần này thành công, HAGL sẽ giảm sở hữu tại HAGL Agrico về 452,7 triệu cổ phiếu, tương đương tỷ lệ nắm giữ 51,04% (so với tỷ lệ trước giao dịch gần 58%).

Quan sát báo cáo giải trình và sự thay đổi về cơ cấu sản phẩm kinh doanh của HAGL, có thể nhận ra các mảng hoạt động chính của doanh nghiệp như trái cây, ớt đều ghi nhận doanh thu giảm mạnh, trong khi công ty cũng rút hoàn toàn khỏi bất động sản và nuôi bò. Mủ cao su là mảng kinh doanh duy nhất có sự tăng trưởng so với cùng kỳ nhưng hoạt động dưới giá vốn.

Một yếu tố khác khiến các nhà đầu tư và cổ đông băn khoăn khi nhắc tới câu chuyện kinh doanh của bầu Đức, đó là sự thay đổi mảng kinh doanh chính diễn ra khá thường xuyên, sau một khoảng thời gian không dài. Hoàng Anh Gia Lai (HAGL) của bầu Đức thực tế vẫn “loay hoay” từ bất động sản, trồng cao su, nuôi bò, đến vườn cây ăn trái.

Cụ thể, sau giai đoạn 2015-2016 phải dựa vào đàn bò với vai trò "phao cứu sinh", năm 2017, HAGL lại chuyển sang tập trung trồng cây ăn trái, tỷ trọng mảng bán bò giảm mạnh chỉ còn chiếm 15,7%, biên lợi nhuận gộp giảm còn 4,7%.

Năm 2018, HAGL tiếp tục đẩy mạnh phát triển trồng cây ăn trái, đặt kế hoạch thu về 3.982 tỷ đồng chiếm 64% doanh thu, lợi nhuận gộp đạt 1.852 tỷ đồng tương đương với biên lợi nhuận đạt 46,5%. Khởi đầu với chanh dây, ớt nhưng rồi doanh nghiệp lại tập trung nguồn lực vào chuối, cùng 3 loại cây dài hạn khác là thanh long, mít và bưởi da xanh.

Khi nào mới dứt nợ?

Tổng lượng nợ vay cả ngắn hạn lẫn dài hạn của HAGL đã giảm khoảng 19% so với đầu năm 2019, tương ứng số tiền 4.130 tỷ đồng, còn hơn 17.620 tỷ đồng. Trong đó, phần lớn lượng nợ vay giảm là các trái phiếu thường trong nước (dài hạn), trường hợp này do trong kì HAGL của bầu Đưc mua lại trước hạn toàn bộ trái phiếu từ VPBank.

Tính tới thời điểm 30/6/2019, lượng nợ vay dài hạn là trái phiếu thường trong nước ghi nhận giá trị gần 7.227 tỷ đồng, giảm hơn 28% so với đầu năm 2019. Còn hiện tại, sau khi mua lại toàn bộ trái phiếu từ VPBank, HAGL còn nợ 5 trái chủ. Trong đó, BIDV vẫn là trái chủ lớn nhất của HAGL với giá trị trái phiếu 5.876 tỷ đồng. Đây là số trái phiếu được phát hành vào để bổ sung vốn cho các dự án đầu tư và tái cấu trúc nợ vay.

Chủ nợ lớn thứ hai là HDBank với giá trị trái phiếu 930 tỷ đồng. Trái phiếu này được HAGL của bầu Đức phát hành ngày 29/3/2016 và đáo hạn ngày 31/3/2023, mục đích để bổ sung vốn cho các dự án và tái cấu trúc nợ vay.

Bên cạnh đó, Công ty CP Việt Golden Farm đang sở hữu 300 tỷ đồng trái phiếu được HAGL phát hành ngày 25/4/2012 để bổ sung vốn cho dự án và tái cấu trúc nợ vay, thời gian đáo hạn ngày 18/6/2023.

Ngoài ra, HAGL của bầu Đức còn phát hành 180 tỷ đồng trái phiếu cho VietCapitalBank. Số trái phiếu này được phát hành ngày 30/3/2016 với thời hạn 4 năm, mục đích bổ sung vốn cho dự án trồng mới và chăm sóc 10.000 ha cao su tại Campuchia, dự án Thủy điện Nậm Kông 2 tại Lào và tái cấu trúc nợ vay.

Một điểm đáng lưu ý trên BCTC của Hoàng Anh Gia Lai khoản mục gần 4.340 tỷ đồng tiền khách hàng ứng trước mua cổ phần công ty con, mà nhiều khả năng có liên quan đến các bên là Công ty CP Ô tô Trường Hải (THACO) và Công ty con Công ty CP Nông nghiệp Quốc tế Hoàng Anh Gia Lai (HAGL Agrico).