Lợi nhuận doanh nghiệp tăng không như kỳ vọng, biên lãi gộp giảm diện rộng

Trong báo cáo phân tích kết quả kinh doanh quý 3/2022 vừa công bố, Công ty Chứng khoán VNDirect nhấn mạnh "tăng trưởng lợi nhuận không như kỳ vọng". Cụ thể, trong số các công ty đã công bố kết quả kinh doanh 9 tháng năm 2022 thuộc phạm vi theo dõi của VNDirect, "đã có nhiều sự thất vọng hơn là sự khả quan ngoài mong đợi", khi mà 33% doanh nghiệp không đạt kỳ vọng của công ty chứng khoán này.

Theo ước tính của VNDirect, tổng lợi nhuận (LN) ròng của các công ty niêm yết trên ba sàn (HoSE, HNX, UPCoM) trong quý 3/2022 đã tăng 17,4% so với cùng kỳ, cao hơn so với quý 2/2022 (tăng 11,3% so với cùng kỳ), nhưng vẫn thấp hơn một chút so với quý 3/2021 (tăng 18,9% so với cùng kỳ).

Trong 9 tháng năm 2022, LN ròng toàn thị trường tăng 21,4% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong số các công ty đã công bố kết quả kinh doanh 9 tháng năm 2022 thuộc phạm vi theo dõi của VNDirect, 16,7% vượt dự báo và 33,3% không đạt kỳ vọng.

Tăng trưởng lợi nhuận của các doanh nghiệp niêm yết không đạt kỳ vọng của VNDirect

Đi sâu hơn, LN ròng của các ngân hàng niêm yết tăng mạnh 59,2% so với cùng kỳ trong quý 3/2022 nhờ lợi nhuận ròng của BID phục hồi (158% so với cùng kỳ), chiếm 12% ngành Ngân hàng; cùng với đó, áp lực dự phòng giảm.

Ngành Bất động sản ghi nhận mức tăng trưởng lợi nhuận ròng quý 3/2022 dương (tăng 42,5% so với cùng kỳ) lần đầu tiên kể từ quý 3/2021, nhờ lợi nhuận ròng của KBC (1.919 tỷ đồng) và VIC (1.947 tỷ đồng) tăng mạnh trong quý 3/2022, so với mức âm lần lượt 68 tỷ đồng và 351 tỷ đồng trong quý 3/2021.

LN ròng ngành Vận tải (cảng biển và logistics) tiếp tục xu hướng tăng kể từ quý 1/2022 (tăng 33,1% so với cùng kỳ), trong khi quý 2/2022 (tăng 116,6% so với cùng kỳ) và quý 3/2022 (tăng 340,6% so với cùng kỳ). Doanh nghiệp đóng góp nhiều nhất là ACV (sân bay), đạt 2.397 tỷ đồng LN ròng quý 3/2022 (so với khoản lỗ 855 tỷ đồng trong quý 3/2021).

Tựu trung, Ngân hàng, Bất động sản và Vận tải đã cùng nhau đóng góp 30,4% vào tăng trưởng lợi nhuận ròng quý 3/2022 của toàn thị trường.

Ở chiều ngược lại, các công ty sản xuất thép niêm yết đã ghi nhận khoản lỗ khoảng 4.500 tỷ đồng trong quý 3/2022 do chi phí hàng tồn kho cao, giá bán thấp và lỗ tỷ giá tăng. Còn LN ròng các công ty chứng khoán đã sụt giảm mạnh 68,1% so với cùng kỳ trong quý 3/2022, do thanh khoản thị trường chứng khoán giảm 40,9% so với cùng kỳ trong quý 3/2022 và thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) hứng chịu tâm lý tiêu cực sau nhiều đợt vi phạm.

Đáng chú ý, biên LN gộp giảm trên diện rộng. Theo đó, biên LN gộp quý 3/2022 toàn thị trường (ngoại trừ ngân hàng) giảm đáng kể xuống 15,5%, từ mức 19,7% trong quý 3/2021.

Biên lợi nhuận gộp của các doanh nghiệp niêm yết liên tục suy giảm

Điểm cộng là tỷ lệ đòn bẩy của thị trường (ngoại trừ ngân hàng) đã giảm dần kể từ quý 1/2022. "Chúng tôi ước tính tổng dư nợ của các doanh nghiệp niêm yết giảm 0,9% so với quý trước, nhưng tăng 7,7% so với cùng kỳ. Làn sóng mua lại TPDN trong 3 tháng qua có thể phần nào giải thích cho sự sụt giảm này. Theo đó, chi phí sử dụng vốn vay của các doanh nghiệp niêm yết giảm xuống 5,8% trong quý 3/2022 từ mức 6,1% trong quý 2/2022, nhưng vẫn cao hơn mức trung bình năm 2021 là 5,5%", báo cáo nêu.

Xét theo vốn hóa, điểm đáng lưu tâm là cổ phiếu vốn hóa lớn ngoài nhóm VN30 dẫn đầu tăng trưởng. Cụ thể, tăng trưởng tổng lợi nhuận ròng quý 3/2022 của nhóm vốn hóa lớn tăng 28,2%, cao hơn so với nhóm VN30, nhờ ACV (LN ròng đạt 2.397 tỷ đồng trong quý 3/2022, so với lỗ 855 tỷ đồng trong quý 3/2021), VEA (tăng 154,7% so với cùng kỳ), DGC (tăng 195,6% so với cùng kỳ).

Lợi nhuận của các doanh nghiệp vốn hóa vừa và nhỏ thụt lùi trong quý III/2022

Ngược lại, LN ròng quý 3/2022 của nhóm vốn hóa vừa và nhóm vốn hóa nhỏ giảm lần lượt 22,6% và 6,5% so với cùng kỳ, do nhu cầu xuất khẩu yếu, giảm biên LN, gánh nặng thanh toán nợ tăng và lỗ tỷ giá.