Loạt vướng mắc "'kìm chân' tốc độ giải ngân vốn đầu tư công

Qua báo cáo của 4 địa phương cho thấy nguyên nhân giải ngân chậm chủ yếu là do vướng về thể chế, chính sách như lĩnh vực đất đai, công tác giải phóng mặt bằng gặp nhiều khó khăn; vướng mắc về chuyển đổi mục đích sử dụng đất lúa còn bất cập; về quy định đầu tư xây dựng đường quốc lộ và dự án liên vùng...

Kiểm tra chi tiết giải ngân các dự án trong 7 tháng đầu năm cho thấy các địa phương đều còn tình trạng các dự án chưa giải ngân hoặc số giải ngân thấp so với kế hoạch vốn năm được giao, dưới mức bình quân chung cả nước 30% kế hoạch.

Cụ thể, tỉnh Khánh Hòa 18 dự án, Phú Yên 26 dự án, tỉnh Nghệ An 55 dự án, tỉnh Sóc Trăng 26 dự án.

Thời gian qua, giá của các loại vật liệu xây dựng tăng đột biến đặc biệt là giá xăng dầu, sắt, thép, đất, cát... tăng mạnh, dẫn đến dự toán vượt so với tổng mức đầu tư được duyệt. Do đó, nhiều dự án phải thực hiện điều chỉnh theo hướng tăng tổng mức đầu tư hoặc thay đổi giải pháp thiết kế hoặc giảm quy mô đầu tư để đảm bảo nguồn lực triển khai.

Một số gói thầu áp dụng hình thức hợp đồng trọn gói, hợp đồng theo đơn giá cố định nên không thể điều chỉnh, các nhà thầu sẽ giãn tiến độ hoặc thi công cầm chừng, ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân.

Hơn nữa, năm 2022 là năm bắt đầu khởi công mới nhiều dự án, những tháng đầu năm hoàn tất thủ tục đầu tư nên tiến độ giải ngân vốn của những dự án khởi công mới chỉ được đẩy mạnh vào những tháng cuối năm.

Dù còn nhiều khó khăn nhưng các địa phương đều phấn đấu ước giải ngân cả năm (đến 31/01/2023) đạt 100% kế hoạch vốn Thủ tướng Chính phủ giao.

Tại cuộc họp trực tuyến với các địa phương, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc khẳng định, đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư công góp phần thúc đẩy tăng trưởng và kiểm soát lạm phát.

“Giải ngân nhanh hay chậm, cốt ở lãnh đạo tỉnh, đặc biệt là chủ đầu tư, ban quản lý dự án. Chúng ta phải suy nghĩ, sáng tạo, bám sát hiện trường, đôn đốc thi công, hoàn thành các thủ tục, mới giải ngân được”, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc nhấn mạnh.

Tổng số vốn đầu tư phát triển nguồn ngân sách nhà nước kế hoạch năm 2022 là 526.105,895 tỷ đồng. Thủ tướng giao kế hoạch vốn ngân sách nhà nước năm 2022 cho các bộ, cơ quan Trung ương và địa phương 518.105,895 tỷ đồng.

Riêng trong năm 2022 - 2023, Quốc hội và Chính phủ đưa ra gói kích cầu 340.000 tỷ đồng, trong đó tập trung cho an sinh xã hội, chuyển đổi số, giải quyết việc làm, hỗ trợ người thuê nhà, hỗ trợ lãi suất cho doanh nghiệp và đầu tư cơ sở hạ tầng, các công trình giao thông trọng yếu…

Bộ trưởng bày tỏ lo lắng với số vốn hơn 500.000 tỷ đồng, với tốc độ giải ngân như hiện nay thì khó về đích và đặc biệt lưu ý các địa phương cần đi trước một bước trong công tác giải phóng mặt bằng, bởi đây chính là nguyên nhân khiến giải ngân chậm.

Sau cuộc họp, các địa phương sớm có báo cáo về Bộ Tài chính, trong đó cần kiến nghị các giải pháp cụ thể để trình các cấp có thẩm quyền tháo gỡ kịp thời.

“Vướng mắc phải từ thực tiễn, từ cơ sở nên cần có các kiến nghị cụ thể từ cơ sở, từ đó mới có biện pháp tháo gỡ với tinh thần linh hoạt, kịp thời. Mong các đồng chí lãnh đạo tỉnh hết sức quan tâm đến tháo gỡ khó khăn về mặt thủ tục. Các địa phương cần chuẩn bị kỹ lưỡng các dự án, trên cơ sở đó mới đẩy nhanh giải ngân vốn, nếu không thì vốn cứ chờ công trình”, người đứng đầu ngành tài chính và là Tổ trưởng Tổ công tác số 6 của Chính phủ chỉ ra.

Theo chuyên gia kinh tế Đinh Trọng Thịnh, Giảng viên Học viện Ngân hàng, hết 8 tháng vẫn còn dự án chưa được phân bổ dự toán. Để gỡ nút thắt này, cần sự vào cuộc quyết liệt hơn nữa của Bộ Kế hoạch & Đầu tư, các địa phương, các bộ ngành,… khi vốn đầu tư công đã về đến địa phương hoặc các bộ ngành rồi thì phải phân bổ về các dự án để giải ngân.

Bên cạnh đó, việc giá cả tăng cao trong thời gian vừa qua từ giá sắt thép, vật tư nguyên liệu đều tăng rõ ràng cần có sự điều chỉnh khung giá từ các bộ sát với tình hình thực tế để hỗ trợ nhà thầu thì các đơn vị này mới đẩy nhanh được tiến độ.

Vị chuyên gia này nhấn mạnh, Chính phủ cần quyết liệt hơn yêu cầu người đứng đầu các bộ, ngành, địa phương chịu trách nhiệm về việc đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công.