Lo ngại hiệu ứng Domino với giá năng lượng toàn cầu khi EU cấm nhập khẩu than

Lệnh cấm nhập khẩu than từ Nga theo kế hoạch của châu Âu được đưa ra có thể tạo ra hiệu ứng domino lên giá than, khí đốt tự nhiên và điện không chỉ ở châu Âu mà còn ở các thị trường khu vực khác.

Thị trường than trên toàn cầu vốn đã chật hẹp ngay cả trước khi diễn ra xung đột Ukraine do cuộc khủng hoảng năng lượng và thiếu khí đốt tự nhiên ở châu Âu và châu Á vào mùa thu năm 2021 đã đẩy việc sử dụng và giá than lên cao.

Hai quốc gia tiêu thụ nhiều than ở châu Á là Trung Quốc và Ấn Độ - đang cạnh tranh để mua đủ nhiên liệu hóa thạch vì giá khí đốt tự nhiên tăng vọt khuyến khích sử dụng nhiều than hơn cho sản xuất điện. Đôi khi, nguồn cung cấp than bị hạn chế nghiêm trọng, cũng do lệnh cấm nhập khẩu không chính thức của Trung Quốc đối với than của Úc.

Các diễn biến mới ở Ukraine đã thúc đẩy châu Âu đề xuất lệnh cấm nhập khẩu than của Nga, nguồn cung than ở châu Âu, châu Á và toàn cầu một lần nữa phải đối mặt với hạn chế và giá tăng. Do đó, giá các mặt hàng năng lượng khác và sản xuất điện cũng sẽ tăng đột biến.

Giá than ở Tây Bắc châu Âu đã tăng lên mức cao nhất trong một tháng sau khi Ủy ban châu Âu đề xuất lệnh cấm nhập khẩu than của Nga. Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cho biết cuối cùng, đã đến lúc châu Âu thực hiện bước này. Đây là lần đầu tiên EU trực tiếp xử phạt việc nhập khẩu nhiên liệu hóa thạch từ Nga, do đó cắt giảm một nguồn thu quan trọng.

Ngày 7/4, EU đã thông qua gói trừng phạt mới chống lại Nga, bao gồm lệnh cấm nhập khẩu than từ Nga. Vì Nga đáp ứng một phần lớn nhu cầu than ở châu Âu, EU sẽ cạnh tranh để mua nhiên liệu từ các nhà xuất khẩu ở xa hơn nhiều, điều này sẽ khiến chi phí vận chuyển từ Nam Phi, Colombia, Hoa Kỳ và thậm chí là Úc cao hơn. Thị trường than đã bị thắt chặt trong nhiều tháng, ngay cả khi không có lệnh cấm vận của châu Âu đối với than Nga, vì vậy giá chắc chắn sẽ tăng đột biến trở lại do dòng chảy thương mại than toàn cầu sẽ phải cải tổ. Điều này sẽ làm mất thời gian và tăng chi phí vận chuyển, dẫn đến giá than và điện cao hơn. Cơ quan nghiên cứu Rystad Energy cho biết rằng, lệnh cấm than đá có nghĩa là người tiêu dùng châu Âu sẽ phải gồng mình với giá điện cao trong suốt năm nay vì tình trạng thiếu nguồn cung ở các quốc gia dựa vào sản xuất than sẽ lan rộng khắp lục địa thông qua các lưới điện được kết nối tốt.

Công ty nghiên cứu năng lượng lưu ý rằng Đức, nền kinh tế lớn nhất châu Âu, sẽ bị ảnh hưởng đặc biệt, cũng như Đông Âu. châu Âu sẽ phải đối mặt với những thách thức trong việc tìm kiếm nguồn cung thay thế, ngay cả với chi phí cao, do thị trường than toàn cầu vốn đã rất eo hẹp. Các nhà xuất khẩu lớn như Úc và Indonesia sẽ có một số lượng hạn chế than dự trữ cho châu Âu, do chi phí vận chuyển hàng hóa và các chuyến đi dài và nhu cầu than tiếp tục cao ở châu Á. Hơn nữa, các thông số kỹ thuật của than khác nhau về hàm lượng nhiệt vì không phải tất cả các loại than đều như nhau và các máy phát điện phù hợp với than của Nga có thể khiến chi phí đốt than không phải của Nga cao hơn.

Rystad Energy cho biết mặc dù có vẻ khả thi để tìm ra các giải pháp từng phần cho cuộc khủng hoảng than đang phát triển ở châu Âu, nhưng người dân châu Âu sẽ phải đối phó với những hậu quả và tác nhân dẫn đến giá điện cao trong lịch sử ít nhất là trong thời gian còn lại của năm 2022. Giá điện trong toàn khu vực sẽ được thiết lập bởi các nguồn cung cấp cận biên, đó là khí đốt và than. Cả hai loại nhiên liệu này hiện đang được giao dịch ở mức đặc biệt cao và do đó sẽ có tác động trực tiếp đến thị trường điện năng.