Lo ngại an ninh cho yếu nhân sau vụ ám sát cựu Thủ tướng Nhật Bản Abe Shinzo

ám sát, Thủ tướng Nhật Bản, Abe Shinzo, an ninh, cảnh sát, tay súng, bảo vệ, vũ trang, chính khách, súng đạn, điều tra

An ninh mỏng

Các quan chức ở Nhật Bản thường đi công tác với lực lượng an ninh khiêm tốn, chủ yếu tập trung vào các mối đe dọa trực tiếp về thể chất hơn là được bảo vệ bởi các nhân viên được vũ trang sẵn sàng cho các cuộc tấn công bằng súng thường thấy ở những nơi như Mỹ.

Trưa 8/7, tại phía Tây thành phố Nara, ông Abe, 67 tuổi, đang vận động tranh cử cho các ứng cử viên đảng Dân chủ Tự do (LDP) trước cuộc bầu cử Thượng viện vào Chủ nhật thì bị bắn ở khoảng cách khoảng 3 mét, Nippon TV đưa tin. Một người đàn ông 41 tuổi đã bị bắt tại hiện trường. Cảnh sát cho biết nghi phạm đã sử dụng một khẩu súng tự chế và họ tìm thấy chất nổ cùng một số khẩu súng khác tại nhà của nghi phạm.

Giới chức từ Sở Cảnh sát Nara nói với các phóng viên rằng, yêu cầu an ninh tại sự kiện vận động tranh cử là “đột ngột” và Sở sẽ xem xét liệu an ninh có đủ hay không và đã có hành động thích hợp hay không. Nippon Television dẫn lời cảnh sát Nara cho biết, ông Abe đã được một cảnh sát chuyên trách có vũ trang và một số sĩ quan địa phương khác bảo vệ tại cuộc mít-tinh hôm thứ Sáu. Cảnh sát có đeo súng ngắn nhưng không rút ra mà chạy tới, dùng tay không khống chế tay súng.

Cảnh sát Nara từ chối cho biết có bao nhiêu cảnh sát xử lý vấn đề an ninh cho ông Abe. Khi bị bắn, ông Abe đang đứng ở một ngã tư bên ngoài nhà ga xe lửa, nói chuyện với đám đông hàng trăm người, trong khi xe buýt và xe tải chạy trên con đường phía sau lưng ông. Kẻ tấn công xuất hiện trên con đường phía sau lưng ông Abe và di chuyển vài lần tới vị trí gần vị cựu thủ tướng trước khi rút súng bắn hai phát.

Một số chuyên gia cho rằng, an ninh xung quanh cựu thủ tướng đáng lẽ phải được tăng cường. Masazumi Nakajima, cựu thám tử cảnh sát Nhật Bản, nói với đài truyền hình Nhật Bản TBS: “Bất cứ ai cũng có thể bắn trúng ông ấy từ khoảng cách đó. Tôi nghĩ rằng an ninh khá là yếu”.

Koichi Ito, chuyên gia an ninh yếu nhân (VIP), nói với đài truyền hình quốc gia NHK: “Yếu nhân cần được bảo vệ từ mọi hướng. Nếu việc này không được thực hiện 100%, thì không tốt chút nào”.

Các quan chức Nhật Bản, bao gồm cả cựu thủ tướng, được bảo vệ bởi một chi nhánh đặc biệt của cảnh sát Tokyo. Các sĩ quan mặc thường phục được trang bị vũ khí được gọi là SP (cảnh sát an ninh) phải trải qua một cuộc kiểm tra nghiêm ngặt, bao gồm chuyên môn về chiến đấu tay đôi. Họ thường ở gần chính trị gia mà họ đang bảo vệ để phòng chống các mối đe dọa trực tiếp về thể chất.

Theo Cơ quan Cảnh sát Quốc gia Nhật Bản, năm 2021 chỉ có 10 sự cố liên quan đến súng đạn ở Nhật Bản, trong đó chỉ một sự cố gây tử vong. Vụ ông Abe là vụ đầu tiên một đương kim thủ tướng hoặc một cựu thủ tướng Nhật Bản bị ám sát kể từ những năm 1930. Hai cựu Thủ tướng Saito Makoto và Takahashi Korekiyo bị ám sát cùng ngày năm 1936, còn Thủ tướng lúc bấy giờ là Tsuyoshi Inukai bị ám sát năm 1932.

Ông Paul Nadeau, người từng tham gia các sự kiện tranh cử với ông Abe trong quá khứ, cho biết các bài phát biểu như hôm thứ Sáu là “gần như là sự kiện thân mật”. Ông Nadeau, người trước đây làm việc cho một quan chức LDP và hiện là giáo sư trợ giảng tại Đại học Temple Nhật Bản ở Tokyo, nói: “Công chúng ở gần đó, họ thường lấp đầy khoảng trống trước ga xe lửa”.

Ông Iwao Horii, một thành viên LDP đứng cạnh cựu Thủ tướng Abe khi ông bị bắn, nói: “Bạn không bao giờ có bất kỳ cảm giác bất an, nguy hiểm hoặc bất cứ điều gì tương tự”. Ông Horii cho biết, việc chuẩn bị cho buổi mít-tinh không có gì lạ với khoảng 15 nhân viên của đảng được giao nhiệm vụ kiểm soát đám đông và an ninh do cảnh sát địa phương xử lý.

Tất cả các đảng lớn đều thông báo đình chỉ các hoạt động vận động tranh cử sau vụ nổ súng. Một số sự kiện vận động tranh cử gần đây có sự tham dự của ông Abe (người giữ chức vụ thủ tướng lâu nhất của Nhật Bản và là một trong những nhân vật chính trị có ảnh hưởng nhất của đất nước), đã thu hút đám đông lớn.

Một nguồn tin của đảng cầm quyền nói với Reuters với điều kiện giấu tên rằng, mặc dù ông Abe được đánh giá cao, mức độ an ninh mà ông được cung cấp có thể đã giảm xuống kể từ khi ông rời nhiệm sở vào năm 2020. Với lý do an ninh, cảnh sát Nara từ chối bình luận về việc liệu một cựu thủ tướng có được bảo vệ ít hơn một nghị sĩ đang tại nhiệm hay không.

Sau khi cựu Thủ tướng Nhật Bản Abe Shinzo qua đời, Ấn Độ tuyên bố ngày 9/7 là quốc tang. Cựu Bộ trưởng Nội vụ Ấn Độ cho rằng, chắc có vấn đề cá nhân nào đó dẫn tới việc ông Abe bị bắn. Thiếu tướng Ấn Độ Ashwini Siwach nhận định: “Đây là sự sụp đổ hoàn toàn về an ninh”. Trong khi đó, nhà phân tích quốc phòng Ấn Độ S Dinny nói: “Cách bảo vệ an ninh cho cựu Thủ tướng Nhật Bản Abe Shinzo rất thiếu chuyên nghiệp”.

Kiểm soát súng nghiêm ngặt

Nhật Bản có luật kiểm soát súng rất chặt chẽ. Theo hình ảnh và video vụ ám sát, tay súng Tetsuya Yamagami (41 tuổi, phục vụ trong Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản từ năm 2002-2005) đã bắn ông Abe bằng một thiết bị có báng súng lục và hai nòng bọc trong băng dính cách điện màu đen.

Ông Grant Newsham, sĩ quan thủy quân lục chiến Mỹ đã nghỉ hưu và là cựu quan chức ngoại giao tại Diễn đàn Nghiên cứu Chiến lược Nhật Bản, cho biết, ông mong đợi sự thận trọng hơn và có phần bảo vệ chặt chẽ hơn đối với các chính trị gia cấp cao ở Nhật Bản sau vụ ám sát ông Abe.

Ông Robert Ward, thành viên cấp cao về Nghiên cứu An ninh Nhật Bản tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế tại London (Anh), nói: “Các câu hỏi sẽ được đặt ra về an ninh. Rõ ràng an ninh sẽ được thắt chặt hơn nhiều đối với Thủ tướng Fumio Kishida. Nhưng gần gũi với cử tri là một đặc điểm của chiến dịch vận động tranh cử của Nhật Bản. Tôi đã tham gia các cuộc vận động tranh cử và công chúng đứng gần. Có lẽ điều này sẽ thay đổi. Nếu vậy, sẽ thật đáng tiếc”.

Cảnh sát điều tra sai sót về an ninh

Cơ quan Cảnh sát Quốc gia của Nhật Bản (NPA) sẽ tìm kiếm những sai sót trong an ninh đối với cựu Thủ tướng Abe Shinzo. Cuộc điều tra diễn ra khi NPA xem xét nghiêm túc việc các sĩ quan cảnh sát và nhân viên an ninh vũ trang khác bảo vệ ông Abe không thể ngăn chặn vụ nổ súng.

Trong bài phát biểu ngoài trời, ông Abe được một đội do một quan chức cấp cao từ bộ phận an ninh của Sở Cảnh sát Nara và các sĩ quan từ Sở Cảnh sát Thủ đô Tokyo (MPD) bảo vệ, theo NPA. Các chi tiết cụ thể của hoạt động an ninh được xác định bằng cách tính đến một cuộc tấn công tiềm ẩn từ phía sau. “Khi một tình huống như thế này đã xảy ra, chúng tôi cần phải kiểm tra xem liệu việc bảo vệ cho ông Abe đã đủ hay chưa”, một sĩ quan cảnh sát nói.

Hệ thống cảnh sát an ninh hiện tại để bảo vệ các chính trị gia và các chức sắc khác được MPD khởi xướng lần đầu tiên sau một sự kiện năm 1975, khi đó Thủ tướng Takeo Miki bị thành viên của một nhóm cực hữu tấn công.

Thái An (theo Reuters, Jiji, Times Now News)