Liệu có ‘bong bóng’ chứng khoán xảy ra?

Chứng khoán Việt Nam đã có 8 phiên tăng điểm liên tiếp trong thời gian gần đây, thị trường “phi mã” gần trăm điểm kéo Vn-Index vượt đỉnh lịch sử 1200. Tuy nhiên, chứng khoán “lên đồng” khiến nhà đầu tư dần nảy nghi ngờ, liệu có bong bóng chứng khoán xảy ra?

Bất chấp doanh nghiệp báo lỗ, giá cổ phiếu vẫn “lên đồng”

Trong phiên giao dịch 7.4, cổ phiếu RGC của Công ty cổ phần (CTCP) đầu tư PV - Inconess đang giao dịch xoay quanh giá 23.000 đồng/cổ phiếu. Trước đó, mã này có 6 phiên liên tiếp tăng trần lên đỉnh cao 24.700 đồng. So với giá chỉ 3.200 đồng vào đầu năm nay, chỉ trong vòng 3 tháng RGC đã nhảy vọt với mức tăng hơn 700%. Doanh nghiệp (DN) này hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh sân golf và các dịch vụ golf, kinh doanh nhà nghỉ, dịch vụ du lịch sinh thái nhà vườn, dịch vụ ăn uống, giải khát và dịch vụ khác phục vụ vui chơi, giải trí... Năm 2020 ghi nhận mức lỗ gần 14 tỉ đồng và cũng là năm thứ 2 liên tiếp thua lỗ.

Tuy nhiên, giao dịch kịch tính nhất có lẽ thuộc về RIC của CTCP Quốc tế Hoàng Gia. Từ mức giá 5.000 đồng/cổ phiếu vào đầu năm nay, từ giữa tháng 1 cổ phiếu RIC bất ngờ nhảy vọt với chuỗi 34 phiên tăng trần liên tiếp và giá lên trên 46.000 đồng/cổ phiếu vào đầu tháng 3, tương ứng tăng hơn 9 lần. Sau chuỗi dài tăng trần, RIC lại rơi vào chuỗi dài giảm sàn 14 phiên, đưa cổ phiếu này giảm xuống còn 15.750 đồng/cổ phiếu, bốc hơi hơn 2/3 giá trị chỉ trong vòng nửa tháng. Nhưng cơn kịch tính của RIC vẫn chưa chấm dứt bởi sau cơn giảm sàn thì cổ phiếu này quay đầu tăng trần 9 phiên liên tiếp từ giữa tháng 3 đến nay và đưa giá tăng lên lại 28.650 đồng. Dù vẫn giảm gần một nửa so với đỉnh nhưng giá cổ phiếu này vẫn cao hơn gấp 5 lần giá đầu năm.

Việc tăng trần giảm sàn liên tục của RIC hầu như không có một nguyên nhân nào cụ thể trong khi kết thúc năm 2020, RIC đạt gần 126 tỉ đồng doanh thu, giảm 37% so với năm 2019 và ghi nhận lỗ 81,5 tỉ đồng, cao hơn cả số lỗ 73 tỉ đồng trong năm 2019, nâng tổng lỗ lũy kế đến hết năm 2020 lên gần 310 tỉ đồng.

Ngoài ra, số cổ phiếu tăng giá gấp đôi, gấp ba lần trong quý đầu năm còn rất nhiều dù DN vẫn hoạt động bình thường, thậm chí nhiều công ty vẫn chưa công bố kết quả kinh doanh quý 1/2021.

Liệu có “bong bóng” chứng khoán xảy ra?

Lãi suất thấp khiến dòng vốn đổ mạnh vào các lĩnh vực mang tính đầu cơ thay vì đầu tư cho sản xuất, kinh doanh. Từ nửa cuối năm 2020, thanh khoản thị trường chứng khoán tăng mạnh, lượng tài khoản mở mới cũng đạt kỷ lục: 113.191 tài khoản chứng khoán trong tháng 3, bằng xấp xỉ 30% cả năm 2020.

Chứng khoán liên tục vượt đỉnh khiến tâm lý nhà đầu tư hưng phấn. Thị trường dường như đang trở lại thời kỳ 2006 - 2007 khi nhà nhà, người người đều nhắc đến việc mua cổ phiếu gì, bán cổ phiếu nào. Điều đó đẩy VN-Index lập đỉnh lịch sử vào tháng 3.2007 ở 1.170,67 điểm. Nhưng cơn hoảng loạn bắt đầu xảy ra khi chuỗi ngày lao dốc của hàng loạt cổ phiếu kéo dài gần 2 năm. Đến tháng 2.2009 VN-Index chỉ còn khoảng 240 điểm, bốc hơi gần 80% so với đỉnh và nhiều NĐT đã bị cháy tài khoản, mất hết tiền.

Tổng cộng trong quý 1/2021, giao dịch bình quân toàn TTCK đạt 882 triệu đơn vị/phiên, tăng 48% so với quý 4/2020. Giá trị giao dịch bình quân đạt 19.022 tỉ đồng/phiên, tăng 64% so với quý 4/2020. Quy mô vốn hóa thị trường cổ phiếu VN đến cuối tháng 3 đạt hơn 5,88 triệu tỉ đồng, tăng 11% so với cuối năm 2020.

TS Nguyễn Mạnh Hào, ĐH Lincoln (Anh), đánh giá lãi suất thấp sẽ kích thích các hoạt động đầu cơ rủi ro ngoài sản xuất làm tăng bong bóng tài sản. Hơn nữa chính sách tiền tệ nới lỏng hiện tại không thực sự bao trùm nền kinh tế và dường như mới chỉ giúp các doanh nghiệp lớn, còn các doanh nghiệp nhỏ vẫn còn khó khăn do mất thị trường.

“Sự tăng trưởng của thị trường chứng khoán chưa phản ánh sự thịnh vượng của nền kinh tế. Nếu chính sách tiền tệ nới lỏng tiếp tục được duy trì như hiện tại hoặc nới lỏng thêm với mục tiêu hỗ trợ tăng trưởng, tôi nghĩ cái giá phải trả sẽ là các hoạt động đầu cơ ngoài sản xuất, bong bóng tài sản và rủi ro nợ xấu trong hệ thống ngân hàng những năm tới” - ông cảnh báo.

Ông Huỳnh Phước Nghĩa, chuyên gia tư vấn cấp cao Công ty tư vấn kinh doanh hội nhập toàn cầu (GIBC), phân tích hiện các chỉ số kinh tế chưa có căn cơ đủ để tạo ra những cơn sốt đất ở một số địa phương. Có yếu tố kỳ vọng phát triển hạ tầng cục bộ, đón đầu kinh tế hồi phục sau đại dịch Covid-19... nhưng chủ yếu do kỹ thuật làm giá. Còn TTCK đang thu hút vốn nguồn vốn mới, chủ yếu từ các NĐT cá nhân là do một phần lãi suất tiền gửi ở mức thấp, không đủ dòng vốn lớn tham gia vào BĐS.

Bên cạnh đó, theo ông Nghĩa, có một phần dòng vốn từ ngân hàng, từ hoạt động tái cho vay chảy vào TTCK khiến giao dịch sôi động. Nhưng hiện tại nhiều DN vẫn còn chìm đắm trong thua lỗ, kinh doanh khó khăn do tác động từ dịch Covid-19 nên việc tăng quá nóng cổ phiếu là không tương xứng với giá trị DN. Do đó thị trường sẽ có sự điều chỉnh sau khi NĐT giảm kỳ vọng.

Tuy nhiên ông Huỳnh Phước Nghĩa cho rằng, hiện nay với độ lớn của nền kinh tế, số lượng DN niêm yết trên sàn chứng khoán và có sự kiểm soát chặt từ phía ngân hàng trung ương, nhiều DN cũng tham gia đầu tư nên VN-Index chỉ trên mức 1.200 điểm cũng chưa thể tạo ra bong bóng. “Thị trường có thể diễn ra điều chỉnh nhưng hiện nay sẽ khó lao dốc mạnh”, ông Nghĩa nhấn mạnh.