Lệnh trừng phạt Iran của Mỹ ảnh hưởng đến Trung Quốc như thế nào?

Các lệnh trừng phạt gần đây của Mỹ đối với Iran đang làm giảm dòng dầu thô sang Trung Quốc, tăng chi phí vận chuyển và tạo ra sự bất ổn cho các nhà máy lọc dầu của Trung Quốc. Những biện pháp này dự kiến thúc đẩy người mua phải tìm kiếm các lựa chọn cung ứng thay thế.

Các lệnh trừng phạt gần đây của Mỹ đối với Iran đang làm giảm dòng dầu thô sang Trung Quốc. Hình minh hoạ

Các biện pháp trừng phạt mới nhất mà Mỹ áp đặt đối với Iran, nhằm đáp trả các cuộc tấn công bằng tên lửa của nước này vào Israel, dự kiến ​​sẽ thắt chặt dòng dầu thô sang Trung Quốc và làm giảm sức cạnh tranh của những thùng dầu này, do thiếu hụt tàu và chi phí vận chuyển tăng cao trong thời gian tới, theo nguồn tin từ các nhà máy lọc dầu và thương nhân Trung Quốc chia sẻ với S&P Global Commodity Insights vào ngày 14/10.

Các biện pháp trừng phạt này, cùng với lo ngại về các hành động leo thang trong xung đột Iran-Israel, có thể tạo ra sự bất ổn kéo dài cho các nhà máy lọc dầu độc lập của Trung Quốc, vốn là khách hàng chính của dầu thô Iran, buộc họ phải xem xét các lựa chọn nguồn cung thay thế.

Mở rộng các lệnh trừng phạt và tác động đến vận tải biển

Washington đã mở rộng phạm vi trừng phạt vào ngày 11/10 nhằm bao gồm bất kỳ ai hoạt động trong lĩnh vực dầu mỏ và hóa dầu của Iran. Bộ Tài chính và Ngoại giao Mỹ cũng sử dụng các quyền trừng phạt khác để liệt kê 23 tàu và 16 tổ chức liên quan đến đội tàu hỗ trợ hoạt động buôn bán dầu mỏ của Tehran.

Một nguồn tin thương mại tại Sơn Đông am hiểu về dòng dầu của Iran sang Trung Quốc cho biết: “Hầu hết các tàu này đều chở dầu Iran đến Trung Quốc”.

Một nhà máy lọc dầu độc lập ở Sơn Đông cho biết, các lệnh trừng phạt gây khó khăn cho việc tài trợ cho các hàng hóa bị ảnh hưởng, vì “không có ngân hàng nào dám xử lý hàng hóa được vận chuyển bởi một tàu bị trừng phạt”.

Vào tháng 9, khoảng 30 tàu chở dầu thô Iran đã dỡ hàng cho các nhà máy lọc dầu độc lập Trung Quốc, theo ước tính của Commodity Insights dựa trên nhiều nguồn tin thị trường khác nhau. Trong số đó, 6 tàu nằm trong danh sách trừng phạt mới nhất của Mỹ.

Những thách thức về hậu cần và tăng chi phí vận chuyển

Sijia Sun, phó Giám đốc nghiên cứu và phân tích hạ nguồn tại Commodity Insights, cho biết: “Nếu có 23 tàu bị xử phạt cùng lúc, các thương nhân sẽ khó tìm được hãng vận chuyển thay thế và thực hiện các thủ tục hành chính mới”.

“Việc giảm đột ngột số lượng tàu vận chuyển dầu thô của Iran có thể dẫn đến hai hậu quả: Thứ nhất, nguồn cung sang Trung Quốc sẽ không đủ, và thứ hai, giá cước vận chuyển cho các tàu đến Trung Quốc sẽ tăng”, bà nói.

Các nhà máy lọc dầu độc lập của Trung Quốc ở Sơn Đông là khách hàng chính của dầu thô Iran kể từ khi tái áp đặt các lệnh trừng phạt vào năm 2018. Các nhà máy lọc dầu này phụ thuộc nhiều vào dầu thô bị trừng phạt từ Iran, Nga và Venezuela, vì chúng thường rẻ hơn so với các lựa chọn thay thế không bị trừng phạt. Giao dịch thường được thực hiện bằng đồng Nhân dân tệ thông qua các ngân hàng địa phương.

Giảm dòng chảy và dự báo tương lai

Theo ước tính của Commodity Insights, trong tháng 9, 1,57 triệu thùng dầu thô mỗi ngày của Iran đã chảy vào Trung Quốc, giảm 5,8% so với mức kỷ lục 1,67 triệu thùng mỗi ngày trong tháng 8. Tuy nhiên, khối lượng trong tháng 9 vẫn cao hơn kỷ lục trước đó là 1,43 triệu thùng/ngày vào tháng 10/2023.

Các nguồn tin cho biết, các công ty vận tải có thể sử dụng phương thức vận chuyển từ tàu này sang tàu khác trên biển, chuyển hàng từ các tàu mới bị trừng phạt sang các tàu khác không nằm trong danh sách.

Tác động đến thị trường và biên lợi nhuận của các nhà máy lọc dầu

Theo dữ liệu từ Tổng cục Hải quan Trung Quốc, Nga vẫn là nhà cung cấp dầu thô chính của Trung Quốc cho đến năm 2024, với 2,16 triệu thùng mỗi ngày được giao từ tháng 1 đến tháng 9, chiếm thị phần 19,6%.

Dầu thô Iran chủ yếu được vận chuyển từ Iran đến Malaysia, nơi dầu được đổi tên và tái xuất khẩu dưới danh nghĩa dầu có nguồn gốc từ Malaysia. Tuy nhiên, rất ít hàng hóa của Iran được chuyển đến Malaysia kể từ đầu tháng 10, do xung đột giữa Iran và Israel. “Dòng chảy có thể tiếp tục giảm trong một đến hai tuần tới, hạn chế các lô hàng đến thị trường Sơn Đông”, một nguồn tin thương mại tại Sơn Đông cho biết.

Các lô hàng dầu thô từ Iran đã đạt trung bình 816.244 thùng/ngày trong tuần kết thúc ngày 9/10, theo ước tính của S&P Global Commodities at Sea. Iran thường xuất khẩu từ 7 đến 10 lô hàng dầu thô mỗi tuần, với tổng lượng xuất khẩu trung bình 1,7 triệu thùng/ngày trong năm nay, so với 1,1 triệu thùng/ngày vào năm 2022.

Biên lợi nhuận thấp và hạn ngạch nhập khẩu thắt chặt

Bên cạnh những thách thức về hậu cần do các lệnh trừng phạt mới của Mỹ, biên lợi nhuận của các nhà máy lọc dầu thấp và hạn ngạch nhập khẩu dầu thô thắt chặt cũng có thể làm giảm nhu cầu về dầu thô, vốn là nguyên liệu đầu vào của các nhà máy lọc dầu độc lập, bà Sun giải thích.

Biên lợi nhuận của các nhà máy lọc dầu độc lập tại Sơn Đông trong việc xử lý dầu nhập khẩu giảm 63,1% so với tuần trước xuống 115 Nhân dân tệ/tấn (2,12 USD/thùng) tính đến ngày 10/10, do giá dầu thô tham chiếu trên thị trường quốc tế tăng cao, theo nhà cung cấp thông tin địa phương Oilchem.

Theo Commodity Insights, các nhà máy lọc dầu có hạn ngạch nhập khẩu dầu thô khoảng 1,44 triệu thùng/ngày trong quý 4, giảm khoảng 400.000 thùng/ngày so với dòng dầu thô trung bình 1,84 triệu thùng/ngày trong thời gian từ tháng 1 đến tháng 9.

Bà Sun cho rằng cuộc bầu cử Mỹ sắp tới có thể thay đổi chính sách của Mỹ đối với Iran. Bà nói thêm: “Điều này có thể dẫn đến việc kiểm soát chặt chẽ hơn hoặc nới lỏng hơn đối với dầu của Iran trong tương lai”.