Làn sóng nhà đầu tư F0 chiếm lĩnh chứng khoán toàn cầu

“Khi đứng riêng thì họ nhỏ bé, nhưng khi họ tập trung lại thì rất ấn tượng”.

Trong lúc các nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp còn chưa thực sự “hoàn hồn” vì cú sốc mà đại dịch Covid-19 gây ra, các nhà đầu tư lần đầu chơi cổ phiếu lại đứng trước một cơ hội mua vào hiếm gặp.

Họ - được gọi là các nhà đầu tư F0 - đã trở thành một làn sóng trên thị trường chứng khoán toàn cầu năm nay, mặc những cảnh báo thận trọng của giới chuyên gia.

“TÔI XEM ĐÂY NHƯ MỘT ĐỢT SALE VẬY”

Hãng tin AFP cho biết từ tháng 3 năm nay, số người rót số tiền khoảng vài nghìn USD mua cổ phiếu đã tăng chóng mặt ở nhiều quốc gia, đặc biệt khi lãi suất siêu thấp đồng nghĩa với việc gửi tiết kiệm không mang lại tiền lời đáng kể.

Thất nghiệp, nhiều thời gian ở nhà vì giãn cách xã hội, thiếu kênh đầu tư hấp dẫn khác trong bối cảnh kinh tế giảm tốc mạnh… cũng là những lý do khiến nhiều người quyết định dấn thân vào thị trường chứng khoán.

Ảnh minh họa: AFP/MarketWatch

Tại Ấn Độ, “chúng tôi đã chứng kiến số nhà đầu tư chứng khoán lần đầu tăng 50% kể từ tháng 3” - nhà tư vấn tài chính Aditya Joshi cho biết trong cuộc trao đổi với AFP. “Nhiều bà nội trợ chưa từng có kinh nghiệm gì cũng bắt đầu giao dịch chứng khoán”.

Nền kinh tế Ấn Độ sụt giảm kỷ lục trong quý 2 năm nay, với tổng sản phẩm trong nước (GDP) “bốc hơi” khoảng 24% so với quý 1. Vì lý do này, Ngân hàng Trung ương Ấn Độ (RBI) lên tiếng khuyến cao nhà đầu tư chứng khoán nên thận trọng.

“Sự tăng điểm tương đối mạnh của thị trường chứng khoán toàn cầu cho thấy không chỉ sự gián đoạn kết nối với các yếu tố kinh tế nền tảng, mà còn cả những rủi ro về ổn định tài chính, đặc biệt đối với các nền kinh tế mới nổi”, RBI viết trong một báo cáo công bố hồi tháng 8.

Cũng trong tháng 8, sàn giao dịch chứng khoán Malaysia (Bursa Malaysia) lên tiếng cảnh báo nhà đầu tư nhỏ lẻ về việc chạy theo tin đồn và nghe theo “những nhà đầu tư nổi tiếng” trên mạng xã hội. Bursa Malaysia nhắc lại lời khuyên truyền thống với nhà đầu tư: hãy nghiên cứu kỹ các yếu tố nền tảng của một công ty niêm yết trước khi bỏ tiền mua cổ phiếu của công ty đó.

Tại Pháp, cơ quan giám sát tài chính AMF ghi nhận 700.000 nhà đầu tư nhỏ lẻ mới tham gia thị trường từ tháng 11/2019. Ngân hàng trực tuyến Boursorama nói với AFP rằng số người sử dụng nền tảng giao dịch thị trường của nhà băng này đã tăng gấp 3 lần, và số lệnh mua-bán cổ phiếu tăng gấp 4 lần. Khách hàng mới đầu tư bình quân khoảng 5.000 Euro (tương đương 5.900 USD) mỗi người, và nhờ đó năm nay sẽ là một năm làm ăn khấm khá đối với Boursorama.

Alexandre, 25 tuổi, một tư vấn viên kỹ thuật số làm việc ở Paris, là một trong những nhà đầu tư như vậy. Anh thường kiểm tra giá cổ phiếu 2 lần mỗi ngày. Hồi tháng 3, Alexandre bỏ 6.000 Euro đầu tư cổ phiếu và giá trị danh mục của anh hiện đã tăng khoảng 15%, một mức lãi hấp dẫn hơn rất nhiều so với việc gửi ngân hàng hay mua trái phiếu chính phủ.

Không tiết lộ họ tên đầy đủ, nhưng Alexandre sẵn sàng cho biết anh mua cổ phiếu hãng sản xuất máy bay Airbus và hai công ty thanh toán trực tuyến Worldline và Ingenico. Nhà đầu tư này cũng nói anh hoàn toàn hiểu rằng thị trường và giá của những cổ phiếu trong danh mục của anh có thể sụt giảm bất kỳ lúc nào.

NHỮNG CÁ NHÂN NHỎ NHƯNG CÓ THỂ TẠO ẢNH HƯỞNG LỚN

Khi Covid-19 trở thành đại dịch toàn cầu vào tháng 3 và các quốc gia buộc phải tung các biện pháp giãn cách xã hội nghiêm ngặt để chống dịch, thị trường chứng khoán thế giới sụt sâu. Nhưng chính vào lúc đó, số lệnh tìm kiếm trên Google với nội dung về đầu tư chứng khoán đã tăng vọt tại nhiều quốc gia.

“Có rất nhiều nhà đầu tư như vậy và họ giao dịch rất quyết liệt”Nicholas Colas - một “cựu binh” đã có 30 năm lăn lộn ở Phố Wall

Gabriel Contassot, một nhà thiết kế người Pháp, bắt đầu mua cổ phiếu vào hôm 17/3, một ngày sau khi chỉ số công nghiệp Dow Jones của thị trường chứng khoán Mỹ chịu cú giảm mạnh nhất trong 33 năm. “Tôi xem đây như một đợt sale vậy”, Contassot nói vui. Danh mục trị giá 18.000 USD của nhà đầu tư này gồm nhiều cổ phiếu được xem là “kẻ thắng” trong đại dịch như Alibaba, Amazon, Tesa và Zoom. Trên giấy, Contassot hiện lãi khoảng 6.000 USD.

Cũng giống như nhiều nhà đầu tư nhỏ lẻ mới tham gia thị trường ở Mỹ, Contassot sử dụng điện thoại thông minh để mua và bán cổ phiếu thông qua một ứng dụng. Contassot dùng ứng dụng có tên Robinhood, không thu tiền hoa hồng và được đánh giá là thân thiện với người dùng. Đối với các nhà đầu tư chứng khoán mới ở Ấn Độ, các ứng dụng phổ biến là Zerodha và Paytm Money. Robinhood cũng chính là ứng dụng được các nhà đầu tư chứng khoán ít kinh nghiệm ở Mỹ ưa chuộng.

Theo trang CNN Money, chỉ trong 4 tháng đầu năm nay, Robinhood có thêm 3 triệu người dùng. Một lượng người dùng nữa được cho là đã tải ứng dụng này trong mùa hè, khi chứng khoán Phố Wall hồi phục mạnh, nhưng con số cụ thể không được công bố. Tuy nhiên, Robinhood cho biết một nửa số khách hàng mới của ứng dụng trong năm nay là những nhà đầu tư chứng khoán lần đầu.

Nhiều nhà giao dịch trên Robinhood không có tài khoản lớn, nhưng do số đông, họ có thể gây ra ảnh hưởng lớn đối với một cổ phiếu cụ thể, thậm chí là cả thị trường. Điều này càng đúng hơn khi Robinhood tạo điều kiện dễ dàng để nhà đầu tư nhỏ lẻ tiếp cận với những công cụ giao dịch phức tạp như quyền chọn - vốn thường có xu hướng khuếch đại biến động giá cổ phiếu.

“Có rất nhiều nhà đầu tư như vậy và họ giao dịch rất quyết liệt”, Nicholas Colas - một “cựu binh” đã có 30 năm lăn lộn ở Phố Wall và là nhà đồng sáng lập DataTrek Research - phát biểu. “Khi đứng riêng thì họ nhỏ bé, nhưng khi họ tập trung lại thì rất ấn tượng”.

Trong một bài viết nói về 5 nhân tố dẫn tới sự phục hồi kỷ lục của chứng khoán Mỹ trong đại dịch Covid-19, tờ Wall Street Journal cũng đề cập tới làn sóng nhà đầu tư nhỏ lẻ. Bài báo cho biết, đối với các nhà đầu tư cá nhân, giao dịch cổ phiếu ở Phố Wall chưa bao giờ dễ như hiện nay.

Phải nghỉ việc hoặc làm việc ở nhà do đại dịch, các nhà đầu tư cá nhân bắt đầu mở tài khoản giao dịch chứng khoán tại các công ty môi giới do không cưỡng lại được sức hút từ phí hoa hồng giảm xuống mức thấp và cơ hội hưởng lãi từ mức độ biến động mạnh của thị trường. Các nhà đầu tư mới này thường trao đổi kinh nghiệm trên các nhóm Facebook hay Reddit. Họ cũng theo dõi các nhà đầu tư lâu năm hoặc chuyên gia có ảnh hưởng trên các nền tảng mảng xã hội khác như TikTok, hay chat với các nhà giao dịch thông qua nền tảng tin nhắn Discord.

“Nhiều bà nội trợ chưa từng có kinh nghiệm gì cũng bắt đầu giao dịch chứng khoán”Nhà tư vấn tài chính Aditya Joshi cho biết trong cuộc trao đổi với AFP

Câu chuyện tương tự cũng diễn ra tại nhiều quốc gia khác.

Tại Singapore, lượng vốn mà các nhà đầu tư nhỏ lẻ rót vào thị trường chứng khoán trong thời gian từ ngày 1/1-22/9 năm nay đạt 9,6 tỷ Đôla Singapore, tương đương 7 tỷ USD - theo dữ liệu từ sàn giao dịch chứng khoán của đảo quốc sư tử.

Sàn chứng khoán chính của Hàn Quốc cho biết khối nhà đầu tư nhỏ lẻ mua ròng 37,7 tỷ USD cổ phiếu từ đầu năm, so với mức mua ròng chỉ 6,4 tỷ USD cùng kỳ năm ngoái.

Trao đổi với Bloomberg, Jenny Lee - một nhà đầu tư chứng khoán nghiệp dư Hàn Quốc 27 tuổi - nói rằng "ở Hàn Quốc, những người ở độ tuổi ngoài 20 như chúng tôi chỉ có hai cách để làm giàu: chơi xổ số hoặc chơi chứng khoán".

Hàng triệu nhà đầu tư cá nhân Hàn Quốc như Lee đã đóng góp 65% giá trị giao dịch của chỉ số Kospi từ đầu năm đến nay, so với mức 48% của năm 2019. Phần lớn nhà đầu tư ở độ tuổi 20 và 30, theo công ty môi giới chứng khoán Korea Investment & Securities, trong đó có rất nhiều người vay tiền để đầu tư.

Tại Nhật Bản, số tài khoản giao dịch chứng khoán của nhà đầu tư cá nhân tăng 72% ở thời điểm cuối tháng 3 so với cùng kỳ 2019, theo Cơ quan Dịch vụ tài chính nươc này.

Tại Trung Quốc, tờ Financial Times dẫn số liệu từ ngân hàng Goldman Sachs cho biết, khối lượng giao dịch chứng khoán bình quân hàng ngày trong năm nay đã đạt 874 tỷ Nhân dân tệ, tương đương 129 tỷ USD, tăng gần 60% o với mức bình quân của 5 năm qua. Trong tháng 7, thị trường chứng khoán Trung Quốc có 15 ngày liên tiếp đạt khối lượng giao dịch hơn 1 nghìn tỷ Nhân dân tệ.

Một động lực chính của sự tăng trưởng chóng mặt này là đại dịch Covid-19 khiến các nhà đầu tư cá nhân Trung Quốc nhảy vào thị trường thông qua giao dịch cổ phiếu trực tuyến. Nếu so với đầu năm, chỉ số CSI 300 của các cổ phiếu blue-chip niêm yết trên sàn Thượng Hải đã tăng 13,6%.

Do số lượng nhà đầu tư nhỏ lẻ tăng vọt, giá cổ phiếu của các công ty môi giới chứng khoán Trung Quốc tăng bùng nổ. Chẳng hạn, giá cổ phiếu East Money đã 84% từ đầu năm đến nay, đưa vốn hóa đạt 30,6 tỷ USD, cao hơn cả vốn hóa của ngân hàng Thụy Sỹ Credit Suisse.

“Nếu vẫn có thu nhập, họ không biết rót tiền vào đâu”, chiến lược gia chứng khoán Trung Quốc của Goldman Sachs, ông Kinger Lau nói về các nhà đầu tư nhỏ lẻ ở Trung Quốc. “Họ dành nhiều thời gian để mua hàng trên mạng, và giao dịch chứng khoán tại nhà”.

CÓ CHINH PHỤC, CÓ BƯỚC... SỤP

Tuy nhiên, nỗ lực của các nhà đầu tư chứng khoán nhỏ lẻ tại các quốc gia không phải lúc nào cũng mang lại kết quả như mong đợi.

Ảnh minh họa/Business Insider

“Tôi không biết gì về giao dịch cổ phiếu cả”, Ayman Dassouli, một sinh viên ở Pháp, thừa nhận. Trong thời gian từ tháng 6 đến tháng 8, nhà đầu tư non trẻ này đã lỗ 3.000 Euro khi mua bán cổ phiếu trên nền tảng eToro.

Một ví dụ “đau thương” khác là câu chuyện của Richard Dobatse, một nhà đầu tư nghiệp dư 31 tuổi ở Mỹ. Dobatse kể với tờ New York Times rằng anh đã bỏ ra 15.000 USD vay tín dụng và 30.000 USD vay thế chấp nhà để đầu tư chứng khoán. Nhờ thị trường tăng điểm mạnh, anh đã biến số tiền này thành 1 triệu USD. Nhưng chỉ trong vòng 2 tháng, anh gần như mất trắng và hiện chỉ còn chưa đến 7.000 USD trong tài khoản.

“Đối với những người không biết gì về chứng khoán, việc giao dịch đã quá dễ dàng. Nhưng rồi, bạn bắt đầu mất tiền”, Dobatse than thở…

Tại Việt Nam, làn sóng tham gia của nhà đầu tư F0 bắt đầu nổi bật từ tháng 3 năm nay - thời điểm thực hiện giãn cách xã hội vì Covid-19. Số lượng nhà đầu tư cá nhân mở mới tài khoản chứng khoán liên tiếp tăng vọt những tháng sau đó, theo dữ liệu của Trung tâm Lưu ký VSD.

Không lâu sau, từ tháng 4 đến tháng 6, thị trường chứng khoán Việt Nam hồi phục mạnh mẽ, đến mức có đúc kết “bất thành văn” rằng: quãng giao dịch này không cần phải tính toán đắn đo nhiều, càng mua, càng tham gia thì khả năng và mức thắng càng cao.

Sự tham gia của nhà đầu tư F0 cũng được nhiều phân tích dùng để góp phần lý giải cho sự bùng nổ của khối lượng giao dịch trên thị trường chứng khoán Việt Nam thời gian qua và hiện nay, khi những phiên quy mô 7.000 - 8.000 tỷ đồng đã quá quen thuộc thay vì trước đây vẫn e ngại như bóng dáng của một vùng phân phối nào đó.

VN Index - chỉ số đại diện cho thị trường chứng khoán Việt Nam - cũng có đà hồi phục ấn tượng, từ quanh 660 điểm sau cú rơi “thẳng đứng” hồi tháng 3 đã vượt mốc 900 điểm, tiếp tục vượt qua thử thách của làn sóng Covid-19 lần hai, và hiện duy trì trên mốc 900 điểm.

Đáng chú ý, với những gì đã thể hiện, VN Index trở thành một trong những chỉ số tăng trưởng mạnh mẽ nhất thế giới riêng tháng 9 này. Nhưng, chỉ số còn tăng tiếp hay không? Có lẽ câu trả lời lúc này, một lần nữa, có một phần cần nhìn về lực lượng những nhà đầu tư F0.