Lãi vay ngân hàng gần gấp đôi lãi huy động, người vay 'méo mặt'

Lãi suất (LS) huy động đã giảm rất mạnh, ngân hàng (NH) thậm chí còn không huy động kỳ hạn dài, tuy nhiên LS cho vay chỉ giảm nhỏ giọt. Người vay méo mặt vì LS cho vay hiện nay gần gấp đôi so với LS huy động.

Trong khi đó, các NH cho biết có nhiều lý do để chưa thể mạnh tay giảm LS cho vay.

Liên tục giảm lãi huy động

Trong bối cảnh thanh khoản dồi dào nhưng tăng trưởng tín dụng thấp, các NH đang cơ cấu lại biểu LS huy động theo hướng tiếp tục giảm LS với mức giảm phổ biến từ 0,1-0,2%/năm, đồng thời hạn chế huy động những kỳ hạn dài.

Bốn "ông lớn" quốc doanh là VietinBank, BIDV, Agribank, Vietcombank vừa đồng loạt giảm LS huy động. Như VietinBank LS kỳ hạn 1-2 tháng giảm về 3,1%/năm; kỳ hạn từ 6-11 tháng về 4%/năm. Hiện mức LS gửi cao nhất tại VietinBank chỉ còn 5,6%/năm cho các kỳ hạn dài từ 12-36 tháng, giảm 0,2%/năm so với trước.

BIDV, Agribank cũng điều chỉnh LS về mức tương tự. Tại Agribank, kỳ hạn từ 12-24 tháng LS ở mức 5,6%/năm, giảm 0,2%/năm so với trước đó.

Vietcombank cũng giảm LS huy động sau khi VietinBank, BIDV, Agribank giảm LS. Hiện nay tại Vietcombank, mức LS 5,6%/năm chỉ dành cho kỳ hạn 12 tháng, các kỳ hạn 24 và 36 tháng LS huy động còn 5,4%/năm.

Do xu hướng LS đang giảm nên nhiều NH thương mại không còn mặn mà với các kỳ hạn gửi trên 36 tháng như trước, mà kỳ hạn huy động dài nhất thường chỉ đến 24 tháng hoặc 36 tháng. Có NH còn hạ LS tiền gửi kỳ hạn 36 tháng lãnh lãi hằng tháng xuống mức thấp hơn 0,5%/năm so với kỳ hạn 24 tháng lãnh lãi hằng tháng.

Diễn biến này trái ngược với trước đây khi các NH khuyến khích người dân gửi dài để ổn định nguồn vốn và thiết lập đường cong LS theo hướng kỳ hạn càng dài LS càng cao.

Trên địa bàn Hà Nội, LS huy động cũng giảm mạnh. Tại VPBank, LS huy động kỳ hạn 1 tháng gửi tiết kiệm online chỉ 3,25%/năm. Còn kỳ hạn dưới 6 tháng áp dụng cho khoản tiền gửi dưới 300 triệu đồng và gửi tại quầy chỉ còn 4,7%/năm.

Theo ghi nhận của Tuổi Trẻ, hiện mức LS 7-8%/năm đã gần như hoàn toàn biến mất trên biểu LS tiền gửi của các NH, ngay cả tại một số NH nhỏ như SCB, OCB vốn duy trì mức LS huy động cao.

Mức LS tiền gửi tiết kiệm online - loại hình mà trước đây thường được NH ưu ái lãi cao - cũng giảm mạnh, cao nhất hiện chỉ còn khoảng 6,95%/năm.

Sang năm lãi cho vay mới giảm thêm?

Lý giải việc hạn chế huy động kỳ hạn dài, tổng giám đốc một NH cổ phần tại TP.HCM cho biết xu hướng sắp tới là LS còn đi xuống.

Trước đó, người có tiền nhàn rỗi cũng thấy được xu hướng này nên gửi dài hạn, có khi đến 36-60 tháng, nhằm hưởng lãi cao. Hiện các NH vẫn còn tồn một lượng vốn lớn huy động cách đây hơn 1 năm với LS lên tới 7-8%/năm, thậm chí cao hơn.

Đó là lý do vì sao hàng loạt NH hạn chế nhận gửi dài hạn. "LS huy động giảm nhanh nhưng giá vốn của các NH vẫn còn cao, do vậy LS cho vay sẽ giảm từ từ. Phải đợi đến sang năm LS cho vay mới có thể giảm thêm..." - ông này nói.

Trong khi đó, một số NH khác nói khó đòi hỏi LS cho vay, đặc biệt LS vay mua bất động sản, giảm mạnh hơn vào lúc NH phải "gồng gánh" những khó khăn do dịch COVID-19, nợ xấu tăng, chưa kể một lượng vốn huy động không cho vay ra được nhưng NH vẫn phải trả lãi cho người gửi.

Quả thật, tính đến gần cuối tháng 11, tăng trưởng tín dụng toàn hệ thống mới đạt 7,95%, thấp hơn nhiều so với mục tiêu đã đặt ra đầu năm là 14% và cũng là mức thấp nhất trong nhiều năm trở lại đây.

Tư liệu: Ánh Hồng, Lê Thanh - Đồ họa: N.KH.

Người vay méo mặt

LS cho vay giảm chậm khiến người vay, đặc biệt là những khách hàng vay mua nhà - vốn là một trong những lĩnh vực chịu LS cho vay cao nhất - mệt mỏi.

Anh T.V. (Q.Phú Nhuận, TP.HCM) vay mua nhà chung cư tại một NH lớn cho biết hiện vẫn phải trả 34 triệu đồng/tháng cho khoản vay 2,3 tỉ đồng, trong đó gốc chỉ 1/3, còn lại là tiền lãi. "Tôi mới trả trước hạn một khoản chứ trước đây mỗi tháng phải đóng 39 triệu đồng" - anh T.V. than.

Còn chị T.V. (Q.Tân Bình) vay tiền của một NH cổ phần lớn cho biết LS giảm rất chậm, vẫn trên 9%/năm. Chị cũng muốn chuyển sang khối NH quốc doanh để hưởng mức LS thấp hơn nhưng ngặt nỗi chị đã thế chấp tài sản ở NH cổ phần, trong khi NH mà chị định chuyển sang vay đòi phải đưa tài sản thế chấp.

Theo ghi nhận của Tuổi Trẻ, hiện hầu hết các NH chỉ đưa ra mức LS cho vay mua nhà thấp cho thời gian ưu đãi, dao động từ 6-12 tháng, sau đó LS tính theo mức LS huy động 12 tháng hoặc 13 tháng, cộng theo biên độ rất cao, lên đến 3,8-4,5%.

Với doanh nghiệp, ông Đặng Xuân Phú, giám đốc Công ty TNHH xây dựng X.M (Hà Nội), cho biết đang trả LS cho khoản vay tại ACB là 8,5%/năm. Dù LS cho vay đã giảm nhẹ 0,5-1%/năm so với đầu năm nhưng vẫn ở mức khá cao.

"Dịch bệnh, doanh thu giảm 50% mà chi phí hoạt động, nhất là vốn vay, vẫn phải duy trì. Lúc khó khăn này cần có sự sẻ chia hơn bao giờ hết của NH để chờ kinh tế phục hồi, hoạt động sản xuất kinh doanh sẽ bình thường trở lại" - ông Phú đề nghị.

Ngân hàng chuyển hướng dòng vốn

Theo dự báo của NH Nhà nước, tăng trưởng tín dụng cả năm có thể đạt từ 8-10%, thấp nhất trong nhiều năm trở lại dù từ đầu năm đến nay NH Nhà nước đã ba lần giảm LS điều hành, đồng thời cũng hạ trần LS huy động kỳ hạn dưới 6 tháng nhằm tạo điều kiện mở rộng tín dụng.

Theo ghi nhận của Tuổi Trẻ, do nhiều ngành bị ảnh hưởng bởi COVID-19 nên các NH cũng chuyển hướng sang những lĩnh vực tiềm năng, còn khả năng hấp thụ vốn, nhất là tín dụng cho các doanh nghiệp xuất khẩu sau khi hiệp định EVFTA và hiệp định RCEP được ký.

Có NH tài trợ vốn lưu động để thu mua nguyên vật liệu, thanh toán các chi phí sản xuất, gia công đơn hàng xuất khẩu với tỉ lệ tới 90% nhu cầu vốn và thời hạn vay 12 tháng.

Theo kết quả cuộc điều tra của Vụ Dự báo thống kê - NH Nhà nước gần đây, trong cuối năm 2020 có 49% tổ chức tín dụng kỳ vọng xuất nhập khẩu sẽ là động lực tăng trưởng tín dụng của hệ thống, tiếp đến là bán buôn, bán lẻ (47%), dệt may (41%) và xây dựng (40%).

Đây cũng là bốn lĩnh vực được phần lớn các NH dự báo là động lực tăng trưởng tín dụng trong cả năm 2021.