Lãi suất TPDN gấp 3 lần ngân hàng: Bài học vỡ nợ vẫn còn 'nóng hổi'

Trong khi lãi suất tiết kiệm giảm nhanh và liên tục thì lãi suất trái phiếu doanh nghiệp vẫn duy trì ở mức cao. Nhiều doanh nghiệp phát hành trái phiếu với lãi suất 13-14%/năm, gấp 2-3 lần lãi ngân hàng.

Lãi suất trái phiếu doanh nghiệp tới 14%

Thị trường TPDN đang bắt đầu phục hồi do có lãi suất tốt hơn so với các kênh đầu tư khác.

Nhiều doanh nghiệp phát hành trái phiếu với lãi suất rất cao, có lô lên đến 13-14%/năm, gấp 2-3 lần mặt bằng lãi tiền gửi ngân hàng.

Điển hình, Công ty TNHH Dịch vụ và Tư vấn xây dựng Anh Quân đưa ra mức lãi suất tới 14%/năm cho lô trái phiếu sẽ đáo hạn vào tháng 11/2028. Doanh nghiệp bất động sản có trụ sở tại Hà Nội này dự tính huy động 1.495 tỷ đồng với lô trái phiếu trên.

Thấp hơn một chút là mức lãi suất 13,5%/năm mà Khải Hoàn Land dùng để phát hành lô trái phiếu 240 tỷ đồng.

Theo sau là mức lãi suất 12,5%/năm thuộc các lô trái phiếu của Sài Gòn Capital áp dụng cho ba lô trái phiếu tổng mệnh giá 3.000 tỷ đồng. Mức lãi suất 12,5%/năm cũng được Công ty TNHH Khu đô thị mới Trung Minh áp dụng để huy động 300 tỷ đồng.

Theo Bộ Tài chính, tính đến 24/11/2023, có 77 doanh nghiệp đã phát hành trái phiếu với khối lượng hơn 214.000 tỷ đồng (giảm 35,4% so với cùng kỳ 2022).

Còn theo Hiệp hội Trái phiếu Việt Nam (VBMA), 17 ngày đầu tháng 11, các doanh nghiệp đã thực hiện 8 đợt trái phiếu riêng lẻ với tổng giá trị hơn 13.776 tỷ đồng. Các đợt phát hành này có lãi suất trung bình 8,7%/năm, kỳ hạn trung bình 6 năm. Lãi suất của các doanh nghiệp phát hành trái phiếu từ 6-10,5%/năm.

Trong báo cáo mới đây, Chứng khoán MB (MBS) cho biết, lãi suất TPDN bình quân trong 11 tháng năm nay đạt 8,5% một năm, cao hơn so với mức trung bình 7,9% của năm 2022. Riêng nhóm bất động sản áp dụng lãi suất bình quân lên đến 9,7% mỗi năm.

Xét riêng tháng 11, nhóm bất động sản áp dụng lãi suất bình quân 12%/năm. Theo sau là nhóm chứng khoán với mức lãi suất bình quân đạt 9,3%/năm. Nhóm ngân hàng đứng thứ ba với mức 7%/năm.

Trong bối cảnh lãi suất tiết kiệm ở các ngân hàng thương mại giảm mạnh thì TPDN vẫn được duy trì ở mức cao. Rõ ràng, TPDN đang trở lại là một kênh đầu tư tiềm năng. Việc duy trì lãi suất trái phiếu doanh nghiệp cao là một cách thức hấp dẫn nhà đầu tư.

Lãi suất càng cao nguy cơ rủi ro vỡ nợ càng lớn

Sau khi Nghị định 08/2023/NĐ-CP được ban hành, tình hình thị trường TPDN có dấu hiệu cải thiện và tâm lý nhà đầu tư đã dần ổn định trở lại. Hơn nữa, mức lãi suất TPDN hiện tốt hơn so với các kênh đầu tư khác.

Song Bộ Tài chính khuyến cáo nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư cá nhân, cần thận trọng khi đầu tư TPDN và cần 'chọn mặt gửi vàng' để tránh những rủi ro.

Lãi suất càng cao thì áp lực trả lãi càng lớn. Khi áp lực trả lãi lớn thì những doanh nghiệp phát hành trái phiếu càng có nguy cơ rủi ro vỡ nợ.

Nhóm ngành bất động sản dẫn đầu việc trả lãi cao khi huy động vốn qua kênh trái phiếu. Song thời gian qua, nhiều doanh nghiệp địa ốc liên tục chậm thanh toán lãi và gốc cho trái chủ, làn sóng xin khất nợ diễn ra sôi nổi.

Theo MBS, tính đến ngày 21/11, đã có khoảng 100 doanh nghiệp thông báo về việc chậm/hoãn thanh toán gốc, lãi trái phiếu. MBS ước tính tổng giá trị TPDN chậm các nghĩa vụ thanh toán vào khoảng 192 nghìn tỷ đồng, chiếm gần 19% dư nợ TPDN của toàn thị trường, trong đó nhóm ngành bất động sản tiếp tục chiếm tỷ trọng lớn nhất khoảng 70% giá trị chậm trả.

Trong khi đó, báo cáo của tổ chức xếp hạng tín nhiệm VIS Rating cho thấy, khả năng trả nợ của phần lớn công ty bất động sản tiếp tục suy giảm do đòn bẩy cao và dòng tiền yếu khi triển vọng kinh doanh chưa khả quan. Tổng nợ của các doanh nghiệp địa ốc niêm yết trong 9 tháng đầu năm đã giảm 16%. Cùng với đó, dòng tiền hoạt động tiếp tục giảm trong 9 tháng do bán hàng sụt giảm và hàng tồn kho vẫn dâng cao.

VIS Rating lưu ý tổng nguồn tiền mặt của các công ty bất động sản đã giảm xuống mức thấp nhất trong 5 năm qua. Lượng trái phiếu đáo hạn lớn khoảng 114.000 tỷ đồng mỗi năm trong giai đoạn 2023-2024 cũng sẽ làm gia tăng rủi ro tái cấp vốn.

Theo Bộ Tài chính, nhà đầu tư phải tiếp cận đầy đủ hồ sơ phát hành, phân tích, đánh giá kỹ lưỡng các rủi ro trước khi mua TPDN.

Nhà đầu tư cần có hiểu biết đầy đủ về quy định của pháp luật, tiếp cận đầy đủ thông tin về doanh nghiệp phát hành và trái phiếu, đánh giá kỹ tình hình tài chính của doanh nghiệp phát hành, phân biệt rõ sản phẩm TPDN không phải là tiền gửi ngân hàng, đánh giá mức độ rủi ro tương xứng với lợi nhuận khi đầu tư trái phiếu. Nhà đầu tư cũng cần lưu ý rủi ro của trái phiếu gắn trực tiếp với rủi ro của doanh nghiệp phát hành, không phải rủi ro của ngân hàng thương mại phân phối trái phiếu.

Minh Dũng