Lãi suất thấp, các tổ chức tín dụng đua nhau phát hành trái phiếu

(TBKTSG Online) - Thời gian vừa qua chứng kiến nhiều ngân hàng, công ty tài chính phát hành trái phiếu và chứng chỉ tiền gửi, với nhu cầu tập trung chủ yếu vào các kỳ hạn 2-3 năm và loại trái phiếu thường là trái phiếu kèm quyền bán lại trước hạn của chủ sở hữu.

Lãi suất đã giảm đáng kể kể từ sau tết, đặc biệt thời điểm đầu tháng 3, khi lãi suất về mức quanh ngưỡng 3,1-3,2% các kỳ hạn qua đêm, 1 tuần. Nhiều tổ chức tín dụng đã tranh thủ thời điểm này phát hành trái phiếu với chi phí hợp lý để bổ sung vốn cho các hoạt động.

Đầu tháng 3 vừa qua, khi lãi suất trên thị trường liên ngân hàng (LNH) đã về mức khá thấp 3,1-3,2% kỳ hạn qua đêm, 1 tuần, giảm mạnh khoảng 1,6-1,8% so với đợt tết, nhiều ngân hàng đã lên kế hoạch phát hành trái phiếu nhằm huy động nguồn vốn mới với lãi suất hợp lý. Kỳ hạn của trái phiếu tập trung vào các kỳ trung hạn 2,3 năm với mục đích giảm chỉ số vốn ngắn hạn cho vay trung, dài hạn, tạo thêm dư địa cho tín dụng vốn chủ yếu tập trung vào các kỳ hạn dài.

Lãi suất trái phiếu thường tỷ lệ thuận với kỳ hạn, đặc biệt các loại trái phiếu do tổ chức tín dụng phát hành do có rủi ro tín dụng cao. Hơn nữa, các trái phiếu kỳ dài hạn như 10 năm thường rất khó phát hành ở Việt Nam do lo ngại về môi trường vĩ mô thiếu tính ổn định, sức khỏe của nhiều ngân hàng chưa tốt khi các chỉ tiêu Basel II theo chuẩn quốc tế vẫn chưa được áp dụng nhiều dù cho nhiều nhà phát hành đều có xếp hạng tín nhiệm từ các tổ chức uy tín trên thế giới như Moody’s,… Do đó, việc lựa chọn kỳ hạn 2-3 năm sẽ là sự cân đối giữa chi phí vốn của Nhà phát hành và nhu cầu của nhà đầu tư trên thị trường.

Loại trái phiếu phát hành thường là trái phiếu có kèm quyền bán lại của Nhà đầu tư, thường là sau một năm. Loại trái phiếu này cho phép trái chủ và nhà phát hành có thể thương lượng mua, bán lại trái phiếu sau một thời gian nhất định kể từ ngày phát hành. Tính chất này làm giảm đáng kể rủi ro từ việc nắm giữ trái phiếu, làm tăng tính ưa chuộng trong mắt nhà đầu tư và góp phần hạ lãi suất cho nhà phát hành.

Bản chất của việc phát hành trái phiếu này là cách phân phối lại nguồn vốn giữa các tổ chức tín dụng với nhau do họ là đối tượng chính mua loại trái phiếu này. Trong bối cảnh, chỉ tiêu về room tín dụng của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) bị thu hẹp đáng kể trong năm nay, tối đa 13%, thấp hơn cả chỉ tiêu tăng tín dụng toàn ngành là 14% thì việc giải ngân tín dụng sẽ không ồ ạt như mọi năm. Thay vào đó, kênh đầu tư trái phiếu các tổ chức tín dụng lại đang trở nên hấp dẫn do việc mua loại trái phiếu này không bị tính vào room tín dụng.

Thị trường sơ cấp trái phiếu các tổ chức tín dụng đang khá sôi động, tuy nhiên thị trường thứ cấp lại khá trầm lắng. Với những nhà phát hành có uy tín thấp, quy mô nhỏ, tín dụng chảy vào các lĩnh vực rủi ro cao, hay có rủi ro tập trung tín dụng, trái phiếu của họ thường xếp hạng thấp, không phù hợp với khẩu vị rủi ro của nhiều nhà đầu tư nên thanh khoản tương đối thấp.

Trong khi trái phiếu do các định chế tài chính uy tín phát hành – thường là top 10 ngân hàng lớn nhất, có lịch sử phát triển và lợi nhuận cao thường khá hấp dẫn thị trường. Tuy nhiên, các nhà đầu tư có xu hướng mua và giữ tới ngày đáo hạn thay vì mua và bán lại thường xuyên trên thị trường do lãi suất loại trái phiếu này khá cao, rủi ro tương đối thấp và không phải lúc nào những tổ chức này cũng phát hành, thường 1 năm chỉ có 1,2 đợt. Nghĩa là cung bị giới hạn nên việc mua và bán thường xuyên không diễn ra nhiều trên thị trường thứ cấp.

Thị trường cần thiết đưa ra các tiêu chuẩn chung cho việc phát hành trái phiếu, nâng cao tính minh bạch thị trường. Điều này sẽ khiến thị trường trái phiếu tổ chức tín dụng thứ cấp trở nên năng động hơn, tạo động lực cho thị trường sơ cấp phát triển và là cơ sở cho việc hạ lãi suất các loại trái phiếu này, cũng như chi phí vốn cho toàn bộ nền kinh tế.