05/04/2023 Thiệp 24HMoney v2.0 Mới

Lãi suất điều hành - công cụ điều hành hữu hiệu của NHNN

NHNN mới đây đã phát đi thông báo về đợt hạ lãi suất hiệu lực từ ngày 3/4, chỉ trong vòng chưa đầy 1 tháng kể từ đợt hạ lãi suất trước đó. Để giúp NĐT có cách hiểu đơn giản về các loại lãi suất và ý nghĩa đằng sau đó, dưới đây là những nội dung tóm tắt.

+ TT tiền tệ có kỳ hạn ngắn dưới 1 năm: bao gồm TT1 (dân cư và doanh nghiệp), TT2 giữa các NHTM với nhau (gọi là liên ngân hàng)

+ TT vốn có kỳ hạn dài trên 1 năm: bao gồm TT cổ phiếu và TT trái phiếu

NHNN sẽ kiểm soát, tác động vào NHTM mục đích là nhắm tới lãi suất huy động và cho vay nhưng thông qua công cụ gọi là lãi suất điều hành.

NĐT khi đọc tin tức gần đây cũng sẽ thấy nhắc nhiều về các loại lãi suất này, thông thường sẽ có 5 loại và ý nghĩa mỗi lại công cụ này như thế nào?

* Lãi suất tín phiếu (công cụ hút tiền): khi SBV muốn hút tiền về sẽ phát hành tín phiếu với lãi suất cao hơn lãi suất thị trường, NHTM sẽ đi mua qua đó hút bớt tiền về

* Lãi suất OMO (công cụ bơm tiền): khi SBV muốn bơm tiền cho NHTM sẽ mua lại giấy tờ có giá từ NHTM và cam kết bán lại trong tương lai (repo) với kỳ hạn ngắn (thường 7 đến 14 ngày) thông qua đấu thầu và sẽ đẩy một lượng tiền ra NHTM.

* Lãi suất dự trữ bắt buộc: tỷ lệ dự trữ bắt buộc là tỷ lệ trên lượng tiền giữ lại so với lượng tiền gửi huy động NHTM phải gửi ở NHNN để đảm bảo tính an toàn hệ thống. Lãi suất NHNN trả cho NHTM gọi là lãi suất dự trữ.

Khi nâng lãi suất dự trữ NHNN khuyến khích NHTM gửi tiền nhiều hơn, làm giảm cung tiền trên thị trường, ngược lại sẽ hạn chế để tiền tại NHNN

* Lãi suất chiết khấu: khi NHTM thiếu hụt thanh khoản sẽ đem giấy tờ có giá (thường là tín phiếu, trái phiếu chính phủ…) gửi NHNN lấy tiền về, đây là công cụ hiệu quả để cung cấp dự trữ cho NHTM.

Nếu NHNN điều chỉnh lãi suất chiết khấu tăng, NHTM sẽ phải chủ động tăng dự trữ từ đó cung tiền trong nền kinh tế giảm và ngược lại khi giảm lãi suất chiết khấu NHTM vay nhiều hơn làm tăng cung tiền.

* Lãi suất tái cấp vốn: thường có lãi suất cao nhất trong 5 loại được gọi là lãi suất phạt, tức khi NHTM đã hết cả dữ trữ lẫn giấy tờ có giá đây là kênh cuối cùng NHTM có thể đi vay SBV nhằm bù đắp thiếu hụt vốn. Ngoài giấy tờ có giá NHTM có thể đem hồ sơ tín dụng đến thế chấp tại SBV, ý nghĩa điều tiết tương tự như với lãi suất chiết khấu.

TT tiền tệ và TT vốn có tính liên thông với nhau, hay mỗi động thái tăng/hạ lãi suất điều hành đều qua đó tác động tới TT vốn, tới thị trường chứng khoán.

Chỉ trong vòng chưa đầy 1 tháng NHNN đã hạ lãi suất điều hành tới 2 lần, tuy nhiên gần nhất ngày 3/4 thị trường chứng khoán có sự phản ứng tích cực hơn ở lần thứ nhất.

Giải thích một cách dễ hiểu thì ở lần hạ lãi thứ 2 này có phần hoàn chỉnh hơn lần thứ nhất bởi có hạ cả lãi suất tái cấp vốn từ 6% xuống 5.5%, tức NHTM có thể dùng giấy tờ có giá có độ rủi ro cao hơn đi cầm cố, việc tiếp cận vốn cũng thoải mái hơn - so với lần thứ nhất chỉ hạ lãi suất tái chiết khấu, qua đó tác động lần này sẽ mạnh mẽ hơn tới tâm lý và cả TT chứng khoán.

Trên đây là một số loại lãi suất điều hành phổ biến mà NHNN dùng để điều hành chính sách tiền tệ, hy vọng những chia sẻ nhanh sẽ là tiền đề giúp NĐT hiểu hơn khi tiếp cận các tin tức hàng ngày về TT tài chính, nhất là giai đoạn điều tiết lãi suất đang sôi nổi những tuần qua.