Lãi suất cho vay sẽ giảm tương xứng với giảm lãi suất huy động?

Cuối năm 2023 ghi nhận những đợt giảm liên tục của lãi suất huy động, và những khoản tiền gửi lãi suất cao được các ngân hàng huy động trước đây sang năm nay sẽ không còn nữa. Điều này đồng nghĩa với việc nhiều người hy vọng sẽ được vay ngân hàng với lãi suất thấp trong năm 2024.

Trao đổi với báo chí, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Đào Minh Tú cho biết, nhiều ngân hàng thương mại cho rằng lãi suất không thể thấp hơn được nữa. Tinh thần chỉ đạo của NHNN là các ngân hàng vẫn tích cực tiết kiệm chi phí để giảm lãi suất, hỗ trợ nền kinh tế trong năm 2024.

Chưa đồng tốc trong năm 2023

Lãi suất huy động giảm mạnh nhưng lãi suất cho vay vẫn “neo” mức cao gây khó cho doanh nghiệp đã trở thành đề tài “nóng” trong năm 2023.

Theo dõi diễn biến thị trường sẽ thấy, từ cuối năm 2022 đến cuối năm 2023, lãi suất huy động gần như rơi thẳng đứng. Từ chỗ các ngân hàng huy động kỳ hạn từ 12 tháng ở mức lãi suất lên tới gần 10%/năm, thì đến cuối năm 2023 đã giảm về mức 5%, thậm chí có ngân hàng chỉ huy động ở mức 4,8%/năm. Lãi suất huy động đã về mức thấp nhất lịch sử.

Trên thực tế, lãi suất huy động giảm sẽ tạo điều kiện để giảm lãi suất cho vay. Tuy nhiên, thời gian qua, mức giảm của lãi suất đầu vào và đầu ra chưa đồng tốc.

Theo thống kê của NHNN, trên thị trường dân cư, lãi suất huy động bình quân của các ngân hàng thương mại tại các giao dịch mới phát sinh ở mức 3,9%/năm, lãi suất cho vay bình quân tại các giao dịch mới phát sinh ở mức 6,7%/năm, giảm trên 2% so với thời điểm cuối năm 2022.

Như vậy, lãi suất cho vay đang giảm chậm hơn so với lãi suất huy động. Theo lý giải của ông Phạm Chí Quang, Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ (NHNN), nguyên nhân là do độ trễ: “Có đến 80% nguồn vốn huy động của các ngân hàng thương mại hiện nay đến từ ngắn hạn, chỉ 20% đến từ trung và dài hạn. Trong khi đó, trên 50% dư nợ tín dụng nằm ở trung và dài hạn. Các ngân hàng cho vay trung và dài hạn thường dựa vào lãi suất huy động trung và dài hạn 12 tháng hoặc 24 tháng cộng với biên độ, dẫn đến kỳ điều chỉnh lãi suất cho vay trung dài hạn có độ trễ rất xa so với lãi suất huy động”.

Về mặt điều hành, NHNN khẳng định không đặt vấn đề tăng lãi suất trong năm 2024. Tuy nhiên, điều hành lãi suất còn phải dựa trên diễn biến kinh tế thế giới và các cân đối vĩ mô lớn.

Lãi suất cho vay bình quân có dư địa để giảm thêm 0,75% - 1,0%

Trao đổi thêm về câu chuyện lãi suất, ông Đào Minh Tú cho rằng thời điểm đầu năm 2023, lãi suất là câu chuyện rất gay gắt nhưng đến giai đoạn nửa cuối năm, các ngân hàng thương mại đã có ý thức rất cao trong vấn đề giảm lãi suất để hỗ trợ doanh nghiệp và người dân.

"Có thể nói, đến thời điểm này, lãi suất cho vay đang xuống mức rất thấp, bao gồm cả ngắn hạn, trung hạn và dài hạn, kể cả lĩnh vực ưu tiên và không ưu tiên. Mặt bằng lãi suất chung đã giảm như theo đánh giá của báo chí và chúng tôi cũng thấy hợp lý là xuống mức thấp nhất trong vòng 20 năm qua và nhiều ngân hàng thương mại cho biết lãi suất không thể thấp hơn được nữa.

Hiện tại còn rơi rớt lại những khoản lãi suất cao là của những kỳ hạn trước đây khi ngân hàng thương mại huy động với lãi suất cao. Nhưng chắc chắn đến năm 2024 sẽ không còn duy trì được mức này nữa", ông Tú nhấn mạnh.

Các chuyên gia nhận định, khi nguồn tiền trong ngân hàng được huy động với lãi suất cao cho vay hết thì sẽ sử dụng đến nguồn tiền huy động với lãi suất thấp. Lúc này, lãi suất cho vay cũng giảm theo. Do đó, lãi suất cho vay trong khoảng thời gian đầu năm 2024 được dự báo giảm nhẹ.

Chuyên gia Công ty cổ phần Chứng khoán KB Việt Nam cũng cho rằng lãi suất cho vay bình quân sẽ có dư địa để giảm thêm 0,75%-1,0%.

TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính - ngân hàng dự báo lãi suất cho vay trong năm 2024 có thể giảm thêm để tương xứng với mức lãi suất huy động khá thấp hiện tại.

Các ngân hàng sẽ cân nhắc hạ lãi suất cho một số nhóm doanh nghiệp có triển vọng kinh doanh tốt để tái cấu trúc nợ, hỗ trợ khách hàng vượt qua giai đoạn khó khăn. Tuy nhiên, việc biên lãi thuần (NIM) đang trong đà giảm và nợ xấu có xu hướng tăng sẽ khiến các nhà băng có xu hướng thận trọng hơn trong việc cho vay. Do vậy, theo nhiều chuyên gia, sẽ có sự phân hóa trong mức giảm lãi suất cho vay.

Trong khi đó, nhiều doanh nghiệp cho rằng lãi suất cho vay lý tưởng nhất ở thời điểm hiện tại cho kỳ trung hạn từ 3-5 năm vào khoảng 6,5% là hợp lý.