Lãi suất cao và đồng Đô la mạnh hơn đè nặng lên kinh tế toàn cầu

Các quan chức tài chính toàn cầu cho biết, họ đang vật lộn với triển vọng kinh tế ngày càng khó khăn, vì nhiều quốc gia phải đối phó với những hậu quả lâu dài của đại dịch Covid-19, trong khi những quốc gia khác đang tiến về phía trước. Đáng chú ý, nền kinh tế Mỹ có thể đang hướng tới một cuộc hạ cánh mềm, nhưng phần còn lại của thế giới có thể bị tác động.

Sức mạnh đáng kinh ngạc của nền kinh tế Mỹ đặt ra mối đe dọa cho phần còn lại của thế giới, báo hiệu lãi suất cao trong thời gian dài hơn và đồng Đô la mạnh hơn sẽ đè nặng lên sự tăng trưởng của các quốc gia khác. Giá dầu tăng vọt kể từ mùa hè cũng đang đe dọa kích hoạt lạm phát, trong bối cảnh nhiều ngân hàng trung ương toàn cầu tin rằng họ đang ở cuối chu kỳ thắt chặt chính sách.

Phân mảnh kinh tế

Giám đốc điều hành Quỹ Tiền tệ Quốc tế Kristalina Georgieva đã cảnh báo về "sự khác biệt sâu sắc trong vận may kinh tế" trong một tuần họp của các quan chức tài chính ở Marrakesh, Ma-rốc, được tổ chức chỉ một tháng sau khi đất nước này bị tàn phá bởi động đất.

Giám đốc điều hành IMF Kristalina Georgieva đã cảnh báo về sự khác biệt kinh tế tại các cuộc họp ở Ma-rốc trong tuần này.

Sự bùng nổ của cuộc xung đột tại Trung Đông hiện đang đe dọa thị trường năng lượng biến động trở lại, đồng thời quay trở lại thời kỳ hỗn loạn hàng hóa vào năm ngoái sau cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine.

"Căng thẳng địa chính trị là những rủi ro kinh tế thực sự hiện nay và tất cả chúng ta đều nhận thức được điều đó" - Bộ trưởng Tài chính Pháp Bruno Le Maire cho biết. "Tất nhiên, bất kỳ sự leo thang nào trong khu vực sẽ có tác động đáng kể đến tăng trưởng toàn cầu".

IMF tuần này đã nâng dự báo tăng trưởng cho nền kinh tế Mỹ ở mức 2,1% trong năm nay và 1,5% vào năm tới, một dấu hiệu cho thấy nền kinh tế số 1 thế giới sẽ "hạ cánh nhẹ nhàng hơn dự kiến trước đó".

Tuy nhiên, kỳ vọng của IMF đối với phần lớn các nền kinh tế khác đã giảm đi. Nền kinh tế Trung Quốc đang phải chịu đựng sự suy thoái của thị trường bất động sản, xuất khẩu yếu và nhu cầu tiêu dùng thấp hơn. Đức - nền kinh tế tiên tiến duy nhất mà IMF dự kiến sẽ tăng trưởng âm trong năm nay, đã đưa châu Âu thành một mắt xích yếu trong chuỗi tăng trưởng.

Tổng thương mại toàn cầu ước chỉ tăng 0,9% trong năm nay theo dự kiến của IMF, giảm mạnh so với mức tăng trưởng 5,1% của năm ngoái.

IMF lo ngại thương mại toàn cầu chậm lại có thể đánh dấu một kỷ nguyên phi toàn cầu hóa mới khi các quốc gia định hướng chính sách kinh tế theo hướng an ninh quốc gia hơn là tăng trưởng. Các cuộc xung đột địa chính trị như cuộc khủng hoảng tại Ukraine đã làm đảo lộn chuỗi cung ứng.

Sự gián đoạn nguồn cung không chỉ làm chậm tăng trưởng, mà còn khiến các nhà đầu tư phải tính đến nhiều rủi ro hơn trong tương lai từ các cú sốc địa chính trị tiềm ẩn, giúp đẩy lãi suất lên cao.

Kỷ nguyên lãi suất cao hơn và lâu hơn

Sự tồn tại dai dẳng của lạm phát tiếp tục gây bất ngờ cho các ngân hàng trung ương và nhà đầu tư toàn cầu. IMF đã tăng dự báo lạm phát cho năm tới lên 5,8%, cao hơn so với dự báo trước đó là 5,2%. Đối với hầu hết các quốc gia, IMF không kỳ vọng giá cả sẽ tăng cao trở lại, giúp các ngân hàng trung ương hoàn thành mục tiêu trước năm 2025.

Các nền kinh tế ở nước ngoài phải đối mặt với rủi ro lạm phát bổ sung từ sự tăng giá của đồng Đô la và giá dầu cao hơn.

Dữ liệu CPI của Mỹ công bố ngày 12/10 cho thấy, tốc độ sụt giảm lạm phát gần đây đã chững lại trong tháng 9. Các nền kinh tế ở nước ngoài phải đối mặt với rủi ro lạm phát bổ sung từ sự tăng giá của đồng Đô la và giá dầu cao hơn. Khi đồng Đô la tăng, việc các quốc gia khác mua hàng hóa và hàng hóa nước ngoài sẽ trở nên đắt đỏ hơn, do hầu hết đều được định giá bằng Đô la.

"Các ngân hàng trung ương không hài lòng với việc chỉ giữ lãi suất cao hơn, nhưng vì lạm phát kéo dài hơn chúng ta nghĩ, chúng ta sẽ phải giữ lãi suất chính sách cao hơn" - Lesetja Kganyago, Thống đốc Ngân hàng trung ương Nam Phi cho biết trong một cuộc phỏng vấn. Đồng Rand của Nam Phi đã giảm 6% so với đồng Đô la trong vài tháng qua.

Đó là lý do tại sao, ngay cả khi lãi suất cao hơn của Mỹ gây ra vấn đề cho các thị trường mới nổi, một số ngân hàng trung ương muốn thấy lạm phát của Mỹ được kiềm chế. Abdellatif Jouahri - Thống đốc Ngân hàng trung ương Ma-rốc cho biết, lạm phát giảm ở Mỹ sẽ giúp Ma-rốc kiểm soát giá cả. "Vì vậy, tất cả mọi thứ được xem xét, điều này sẽ làm cho cuộc sống của chúng ta dễ dàng hơn” - Jouahri nói.

Khủng hoảng nợ tại các thị trường mới nổi

Các quan chức toàn cầu lo ngại lãi suất tăng và đồng Đô la mạnh hơn cũng có thể mở ra một làn sóng nợ mới trên khắp các nền kinh tế đang phát triển.

Sức mạnh của đồng Đô la đã khiến các nước thị trường mới nổi phải trả các khoản nợ cao hơn do đồng Đô la trở nên đắt đỏ hơn. Việc tăng lãi suất khiến họ khó phát hành nợ mới để tự tài trợ và tái cấp vốn cho trái phiếu đến hạn.

"Đó là gánh nặng cho các quốc gia có thu nhập rất thấp với rất nhiều nợ mà không có nhiều không gian tài chính" - Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen cho biết trong một cuộc phỏng vấn. "Những quốc gia này đã bị tổn thương bởi giá lương thực và giá năng lượng cao hơn".

Các quan chức phát triển cảnh báo, chi phí nợ gia tăng đang đe dọa khả năng chi tiêu cho các dự án biến đổi khí hậu của các quốc gia dễ bị tổn thương. Theo IMF, gần 60% các quốc gia có thu nhập thấp đang hoặc có nguy cơ gặp khó khăn về nợ, một phân loại có nghĩa là một quốc gia không thể đáp ứng các nghĩa vụ nợ của mình.

Các quốc gia như Zambia và Sri Lanka đã vỡ nợ trái phiếu nước ngoài, tiếp tục phải đối mặt với một con đường dài để giảm nợ. Sự nổi lên của Trung Quốc với tư cách là một người cho vay đối với các nước đang phát triển đã thách thức quá trình giải quyết các vấn đề nợ, trong nhiều thập kỷ đã được điều phối bởi một nhóm các nước phương Tây chủ yếu giàu có được gọi là Câu lạc bộ Paris, không bao gồm Trung Quốc.

Vitor Gaspar - Giám đốc bộ phận tài chính của IMF cho biết: "Nhiều quốc gia trong số này đã mất khả năng tiếp cận với tài chính thị trường và vì vậy, khả năng tài trợ cho ngay cả những nhu cầu chi tiêu công cơ bản nhất của họ bị hạn chế. Đó là một trong những lý do tại sao chúng tôi rất quan tâm đến các ưu tiên cơ bản, như an ninh lương thực".