Lãi lớn nhưng ngân hàng vẫn đối mặt với rủi ro nợ xấu

Ngân hàng liên tục báo lãi lớn trong quý I/2021 bất chấp dịch bệnh Covid - 19 bùng phát và sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp chưa trở về trạng thái bình thường.Tuy nhiên, ngân hàng vẫn đang phải đối mặt với áp lực nợ xấu khi nguồn vốn lớn đổ vào một số ngành chủ lực như BĐS, chứng khoán, vàng ... đầy biến động.

Việc tăng trưởng tín dụng tốt, cao hơn huy động, trong bối cảnh lãi suất huy động liên tục giảm và giữ ở mức thấp nhưng lãi suất cho vay tiếp tục treo cao khiến hệ số NIM của các ngân hàng được cải thiện đáng kể trong năm 2020. Tuy nhiên, không nên yêu cầu các ngân hàng giảm suất cho vay bằng một biện pháp hành chính.

Chuyên gia Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, thực tế, lãi suất được hình thành phần lớn vẫn do cung cầu của thị trường. Khi thị trường còn "đói vốn" thì lãi suất cho vay sẽ vẫn treo cao là quy luật. Chưa nói tới NIM không chỉ đo đếm bằng việc lấy lãi suất cho vay trừ đi lãi suất huy động mà còn có các chi phí vốn khác, tuỳ từng giai đoạn mà con số này khác nhau.

Trong bối cảnh hiện nay, lợi nhuận ngân hàng vẫn còn tiềm ẩn nhiều rủi ro và một phần trong đó là "ảo" do nợ xấu tăng và không được trích lập đầy đủ theo quy định hiện hành mà ẩn khuất dưới vỏ bọc của Thông tư 01 và 03. Nếu bắt các ngân hàng giảm lãi suất cho vay để giảm bớt NIM có thể khiến họ không có đủ lợi nhuận - như một tấm đệm để xử lý rủi ro tín dụng lúc cần thiết. Hãy coi lợi nhuận đó là room để dự phòng nội bộ khi rủi ro trở thành hiện thực.

Thông tư 01 và Thông tư 03 của Ngân hàng Nhà nước khiến bức tranh lợi nhuận ngành ngân hàng trở nên sáng sủa hơn thực tế nhưng cũng mang tới rủi ro không nhỏ trong nền kinh tế.

Lợi nhuận cao, tỷ lệ nợ xấu thấp khiến chúng ta lạc quan hơn về nền kinh tế nhưng rõ ràng một phần lợi nhuận của ngân hàng là ảo và nợ xấu thì không được nhìn nhận đúng mức.

Tuy nhiên, các ngân hàng có thể lựa chọn trích lập dự phòng theo giai đoạn hoặc toàn bộ theo quy định hiện hành tuỳ thuộc vào khẩu vị rủi ro của từng "ông chủ". Một hình ảnh đẹp về lợi nhuận có thể làm nhà đầu tư, cổ đông vừa lòng, nhưng đi cùng với đó là rủi ro lớn. Vì vậy, "thận trọng" sẽ là từ khoá với sức khoẻ ngành ngân hàng trong năm nay và ít cũng phải là 3 năm tới.

"Trích lập dự phòng giống như của để dành của các ngân hàng, không làm trước thì cũng phải làm sau và không dùng trước thì sẽ được dùng sau. Vì vậy, tôi cho rằng, các "ông chủ" ngân hàng nên ý thức rõ việc này và chuẩn bị cho nhà băng một bộ đệm tốt hơn:, ông Hiếu nhấn mạnh.

TS. Cấn Văn Lực cho rằng, lợi nhuận quý I không phản ảnh đầy đủ, chính xác xu hướng lợi nhuận của cả năm do các ngân hàng chưa trích lập đủ dự phòng rủi ro vì thông thường các nhà băng trích lập con số khác nhau theo quý và có xu hướng tăng vào thời điểm cuối năm.

Bên cạnh đó, năm nay NHNN vừa ban hành Thông tư 03 và có hiệu lực từ ngày 17/5/2021 nên nhiều ngân hàng chưa trích lập dự phòng rủi ro theo quy định quý I là 30%. Vì vậy, sang quý II, có thể ngân hàng sẽ trích bù.

Các chuyên gia cho rằng, lợi nhuận quý I năm nay so với nền lợi nhuận rất thấp của quý I/2020, nên tỷ lệ tăng trưởng cao nhưng số tuyệt đối lớn hơn không nhiều.

Ngoài ra, các chuyên gia đánh giá, nếu diễn biến dịch bệnh phức tạp và nhiều doanh nghiệp còn rất khó khăn khiến nợ xấu (gồm cả nợ nhóm 2) có thể tăng lên và như vậy, lợi nhuận các quý còn lại sẽ bị ảnh hưởng đáng kể.