Kỳ vọng "nhầm" về giao dịch lô lẻ

Ngày đầu tiên (12/09/2022) triển khai giao dịch lô lẻ từ 1 - 99 cổ phiếu cho thấy, nhiều nhà đầu tư phấn khởi vì bán được số cổ phiếu “tồn kho” lâu ngày trong tài khoản, hoặc mua thêm một lượng cổ phiếu lẻ để làm tròn thành lô chẵn.

1. Chờ lâu mới khớp

Ngày đầu tiên ( 12/09/2022) triển khai giao dịch lô lẻ từ 1 - 99 cổ phiếu cho thấy, nhiều nhà đầu tư phấn khởi vì bán được số cổ phiếu “tồn kho” lâu ngày trong tài khoản, hoặc mua thêm một lượng cổ phiếu lẻ để làm tròn thành lô chẵn. Một số nhà đầu tư mới tham gia thị trường có ngân sách hạn hẹp, khẩu vị rủi ro thấp (sinh viên, người về hưu…) cũng hào hứng tham gia giao dịch, nhưng chờ lâu mới khớp khiến họ dần cảm thấy chán nản

=> Giao dịch lô lẻ phù hợp với nguyện vọng của các nhà đầu tư, song không dễ mua bán. Trong khi đó, đối với giao dịch lô chẵn, nhà đầu tư chỉ cần đặt mua/bán với mức giá đang có nhiều lệnh bán/mua là khớp được luôn.

Nguyên nhân là do các cổ phiếu lẻ giao dịch chậm hơn bình thường do sử dụng một hệ thống khớp lệnh riêng, không được khớp lệnh với lô chẵn. Khi nhà đầu tư đăng lệnh bán, ví dụ 30 cổ phiếu, thì phải chờ người đăng lệnh mua 30 cổ phiếu đó mới khớp được, khác với bên hệ thống giao dịch lô chẵn là xé nhỏ lệnh rồi khớp từng phần. Ngoài ra, do số lượng người tham gia giao dịch lô lẻ ít nên tốc độ giao dịch chậm.

Theo các chuyên gia, cho phép giao dịch lô lẻ là phù hợp với thông lệ quốc tế, tốt cho cả nhà đầu tư, công ty chứng khoán và thị trường.

2. Kỳ vọng lệch lạc, thiếu cơ sở

Nhà đầu tư kỳ vọng, việc cho phép giao dịch lô lẻ sẽ cộng hưởng với quy định rút ngắn thời gian thanh toán từ chiều T+2 xuống trưa T+ 2 (nhà đầu tư gọi là T+1,5), áp dụng kể từ ngày 29/8/2022 sẽ giúp kích thích dòng tiền chảy mạnh vào kênh chứng khoán. Thậm chí, một số ý kiến còn lạc quan cho rằng, thanh khoản thị trường có thể tăng 20 - 30%.

Thực tế cho thấy những ngày đầu áp dụng các quy định mới, thanh khoản không những không tăng, mà còn giảm. Cụ thể, ngày 12/9, thanh khoản sàn HOSE chỉ đạt hơn 10.700 tỷ đồng, giảm 22% so với phiên liền trước (13.800 tỷ đồng) và là mức thấp nhất kể từ phiên 27/7. Ba phiên sau đó, thanh khoản bình quân là hơn 12.700 tỷ đồng, vẫn ở mức thấp so với trước khi áp dụng lô lẻ và thời gian thanh toán T+1,5 (giá trị giao dịch bình quân trong tháng 8 là 15.607 tỷ đồng)

Một số nhà đầu tư hào hứng tham gia giao dịch lô lẻ thì đa số nhà đầu tư khác không quan tâm, vì giá trị giao dịch quá nhỏ, không đáng để đầu tư. Và cũng không có cổ phiếu lẻ để bán do trước đây đều “né” các đợt chia cổ tức bằng cổ phiếu

Quy định giao dịch lô lẻ cùng với thời gian thanh toán T+1,5 chỉ phát huy tác dụng hỗ trợ thanh khoản khi thị trường đang sôi động, ví dụ thời điểm năm 2021. Còn ở bối cảnh hiện tại, việc kỳ vọng thanh khoản tăng cao nhờ các quy định này là không có cơ sở.

Câu chuyện lô lẻ và thanh khoản thị trường không liên quan nhiều đến nhau. Bản chất quy định cho phép giao dịch lô lẻ không phải là động lực hỗ trợ thanh khoản, mà chỉ giúp nhà đầu tư giải quyết cổ phiếu lẻ trong danh mục. Giao dịch lô lẻ hiện chỉ chiếm một phần rất nhỏ trong khối lượng giao dịch của toàn thị trường. Thanh khoản những ngày qua thấp là do thị trường không thuận lợi. Việc áp dụng giao dịch lô lẻ không tác động đến thanh khoản, vì tỷ trọng quá nhỏ và không phải ai cũng có nhu cầu.