Ký ức bong bóng 2008

Nếu bạn đã sống qua thời đó thì có lẽ bây giờ đã 30-40 tuổi rồi. Mình cũng vậy. Cho nên xin kể lại những gì đã trải qua để thế hệ trẻ bây giờ biết chút về lịch sử kinh tế Việt Nam.

Trước tiên, chúng ta cần biết chút ít về bối cảnh thời bấy giờ.

Việt Nam bình thường hóa quan hệ với Mỹ năm 1995.

Việt Nam gia nhập tổ chức WTO năm 2007.

Tuy tiêu đề là về năm 2008 nhưng thực chất là những năm trước và sau đỉnh điểm đó.

Nghĩa là khi bong bóng nhà đất và chứng khoán xảy ra, đa số người dân Việt Nam chưa hề biết kinh tế tư bản và thị trường chứng khoán là gì. Đợt đó là lần đầu tiên người Việt va chạm với biến động thị trường sau một khoảng thời gian dài sống trong bao cấp.

Vậy lúc đó chuyện gì xảy ra?

Tô phở 10,000đ, ổ bánh mì vài ngàn. Cầm tờ 500k là đủ cho nhóm ăn tối chứ không mất giá như bây giờ.

Sốt đất khắp nơi và nhiều người trở thành đại gia nhờ bán đất. Giá cả nhảy điên loạn, nhân 2 nhân 3 chỉ trong thời gian ngắn.

Nhiều anh chị Việt kiều thấy giá đất lên. Ham quá nên nhờ người thân đứng tên mua. Rồi hàng tá vụ tranh chấp xảy ra khi lòng tham làm thay đổi con người.

Những Vũng Tàu, Nha Trang, Đà Lạt và Đà Nẵng phất lên nhờ trúng đất. Huyền thoại về tăng trưởng kinh tế từ đó mà ra.

Ở nhiều sàn bất động sản, bạn chỉ cần cọc tiền, tháng sau quay lại là bán có lời.

Ngành tài chính ngân hàng được coi là hot nhất, thu hút thí sinh giỏi nhất và điểm chuẩn cũng cao tương đương. Muốn vào một khóa ở trường top thì điểm ít nhất là 21, lúc chưa bị lạm phát điểm số như hiện nay.

Các vị trí trong ngân hàng được coi là cực phẩm. Dẫn đến cơn sốt “lót tiền để chạy việc.” Bây giờ thì đỡ rồi.

Lãi suất tiết kiệm lên 19%. Người dân ham quá nên gửi vô. Nhưng ít ai biết rằng tiền mất giá cao hơn.

Lãi suất cho vay thì 22-27%, tùy ngân hàng. Nhiều doanh nghiệp và hộ kinh doanh toát mồ hôi vì lãi ăn sạch lợi nhuận.

Tiền mất giá siêu nhanh. Các hộ kinh doanh phải thay đổi bảng giá sau vài tháng vì chi phí đầu vào tăng không trần.

Người chơi chứng khoán đa số tới sàn ngồi, coi bảng giá rồi mua bán. Lúc đó iPhone chưa thịnh hành. Cũng không có những app như Anfin để mua cổ phiếu từ 10,000 đ. Cũng không có những fintech như Finhay, Infina hay Fmarket.

Báo chí liên tục đưa tin về những sinh viên phù thủy chứng khoán. Ai cũng coi mình là thiên tài.

Khi ra quán cà phê, bạn sẽ thấy người ta mở laptop và bàn tán về chứng khoán. Người giàu, nghèo, già và trẻ đều sốt chứng khoán. Vì chỉ cần mua là lời, khỏi cần tài năng hay suy nghĩ gì. Kiếm tiền quá dễ.

Rồi 1-2-3 chứng khoán giảm từ từ và dẫn đến chuỗi ngày đỏ suốt mất năm. Những người đã trải qua giai đoạn đó mất cũng không ít tiền nhưng nhận ra bài học là chụp giật không bao giờ bền. Nhiều người sợ chứng khoán Việt Nam là vì vậy.

Bây giờ sau 14 năm, mọi thứ được lặp lại. Phần lớn các bạn trẻ lúc đó còn học cấp 1-2 nên chưa trải qua. Sóng nào cũng tạo ra người thắng và nạn nhân.

Cho nên không quá khó hiểu vì sao chỉ 6% dân số Việt Nam chơi chứng khoán. Không phải vì họ ngu ngốc mà vì trải nghiệm đầu tiên đã làm cháy túi họ rồi.