Kinh tế Việt Nam tăng tốc 2024: 'Đường hồi phục không trải đầy hoa hồng'

VNDirect kỳ vọng quá trình phục hồi kinh tế của Việt Nam sẽ tăng tốc vào năm tới và dự báo mức tăng trưởng GDP là 6,3% so cùng kỳ vào năm 2024.

Chứng khoán VNDirect vừa có báo cáo phân tích vĩ mô với nhận định "Đường phục hồi không trải đầy hoa hồng".

Hoạt động sản xuất dần phục hồi nhưng rủi ro suy giảm vẫn còn

Chỉ số Sản xuất Công nghiệp (IIP) tháng 11 tăng 3% so với tháng trước và 5,8% so cùng kỳ (mức tăng cao nhất trong 14 tháng nếu loại trừ yếu tố Tết Nguyên Đán). Tuy nhiên, PMI tháng 12 lại giảm xuống mức 47,3 điểm từ 49,6 điểm của tháng 11. Đây là mức PMI thấp nhất trong vòng 5 tháng và là tháng thứ 3 liên tiếp PMI dưới 50 điểm, cho thấy rủi ro về khả năng suy thoái kinh tế tại một số thị trường phát triển có thể đe dọa sự phục hồi của hoạt động sản trong những quý tới.

Theo Tổng Cục Thống kê, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng trong T11/23 tăng 1,4% so với tháng trước lên 552.703 tỷ đồng (~22,8 tỷ USD). Tổng mức bán lẻ tăng 10,1% so với cùng kỳ, tăng trưởng tháng thứ ba liên tiếp và là mức tăng cao nhất kể từ T5/23, thể hiện các động thái bơm tiền của Chính phủ như giảm 2% thuế VAT, giảm thuế trước bạ ô tô... đang bắt đầu có tác động tích cực đến tiêu dùng. Ngoài ra, sự phục hồi của khu vực sản xuất và xuất khẩu trong 2 tháng qua đã cải thiện tình hình việc làm và thu nhập của người lao động, qua đó củng cố niềm tin của người tiêu dùng trong nước.

Đà phục hồi xuất khẩu gặp trở ngại trong tháng 11. Theo Tổng cục Hải quan, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam tăng 7,0% so cùng kỳ lên 31,1 tỷ USD vào T11/23, tăng nhẹ so với mức tăng 6,3% vào T10/23. Tuy nhiên, giá trị xuất khẩu trong tháng 11 giảm 3,6% so với tháng trước, cho thấy một bức tranh kém tươi sáng hơn.

Trong khi đó, nhu cầu nhập khẩu cho tiêu dùng yếu đã đè nặng lên hoạt động nhập khẩu. Cụ thể, chi tiêu nhập khẩu của Việt Nam đạt 29,6 tỷ USD, tăng 4,3% so cùng kỳ (so với +6,5% so cùng kỳ vào T10/23). Kim ngạch nhập khẩu giảm 0,8% so với tháng trước sau khi tăng 4,6% trong tháng 10. Do đó, Việt Nam ghi nhận thặng dư thương mại 1,5 tỷ USD vào T11/23 và 25,9 tỷ USD kể từ đầu năm.

Điểm tích cực nữa là Fitch Ratings đã nâng xếp hạng tín nhiệm quốc gia dài hạn của Việt Nam lên 'BB+', từ mức 'BB', với triển vọng "Ổn định". Việc nâng hạng ghi nhận sự cải thiện vững chắc hơn về bảng cân đối tài khóa của Chính phủ Việt Nam cũng như dòng vốn FDI mạnh mẽ. Việt Nam hiện đang được hai tổ chức là Fitch và S&P xếp hạng tín nhiệm dưới cấp bậc “Đầu tư” một bậc. Việc đạt được cấp bậc “Đầu tư” có thể giảm đáng kể chi phí tài trợ cho các dự án phát triển cơ sở hạ tầng và năng lượng trong tương lai.

Hướng tới sự phục hồi mạnh mẽ hơn vào năm 2024

VNDirect giữ nguyên dự báo GDP của Việt Nam có thể tăng 7% so cùng kỳ (+/- 0,2% điểm) trong Q4/2023, qua đó nâng tốc độ tăng trưởng cả năm lên 5%.

Những yếu tố hỗ trợ chính sẽ đến từ: 1) chính sách tài khóa mở rộng; 2) lãi suất cho vay thấp hơn, có thể giúp phục hồi lĩnh vực đầu tư tư nhân và tiêu dùng trong nước; 3) đẩy nhanh quá trình phục hồi của khu vực sản xuất nhờ đơn hàng xuất khẩu tăng trong bối cảnh hàng tồn kho giảm và áp lực lạm phát giảm bớt ở các thị trường phát triển; và 4) cơ sở so sánh thấp của cùng kỳ năm 2022 (GDP của Việt Nam chỉ tăng trưởng 5,9% so cùng kỳ trong Q4/22).

VNDirect kỳ vọng quá trình phục hồi kinh tế của Việt Nam sẽ tăng tốc vào năm tới và dự báo mức tăng trưởng GDP là 6,3% so cùng kỳ vào năm 2024.

Các yếu tố hỗ trợ chính cho kỳ vọng này như hoạt động sản xuất và xuất khẩu phục hồi mạnh mẽ hơn. VNDirect tin rằng quá trình phục hồi của lĩnh vực sản xuất và xuất khẩu sẽ được hỗ trợ từ mức rất thấp vào năm 2023 nhờ đơn đặt hàng bên ngoài tăng trong bối cảnh lạm phát giảm và mức tồn kho giảm ở các thị trường phát triển.

VNDirect dự báo kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sẽ tăng khoảng 7% so cùng kỳ trong năm tới, cải thiện từ mức giảm (dự kiến) là 4,7% vào năm 2023. Sự phục hồi của hoạt động sản xuất cũng kích thích nhu cầu nhập khẩu nguyên liệu, máy móc, thiết bị. Theo đó, VNDirect dự báo kim ngạch nhập khẩu của Việt Nam sẽ tăng khoảng 8,5% so cùng kỳ trong năm tới, cải thiện từ mức giảm (dự kiến) 9% vào năm 2023. Ngoài ra, dòng vốn FDI vào Việt Nam cải thiện trong nửa cuối năm 2023 và những năm tiếp theo, góp phần quan trọng vào quá trình phục hồi của hoạt động sản xuất, xuất khẩu vào năm 2024.

Theo sau sự phục hồi của ngành công nghiệp, việc làm và tiền lương sẽ được cải thiện vào năm 2024, góp phần củng cố nhu cầu trong nước. Hơn nữa, việc Chính phủ thực hiện cải cách tiền lương từ ngày 1/7/2024 sẽ có tác động lớn đến những người được hưởng lương và trợ cấp từ ngân sách nhà nước.

Theo đó, Chính phủ dự kiến chi 499 nghìn tỷ đồng (~20,5 tỷ USD) trong 3 năm tới (2024-2026) để thực hiện cải cách tiền lương, trong đó chi tăng lương là 470 nghìn tỷ đồng (~19,3 tỷ USD).

Ngoài ra, 11 nghìn tỷ đồng (~450 triệu USD) sẽ được sử dụng để tăng lương hưu và 18 nghìn tỷ đồng (~740 triệu USD) sẽ được sử dụng để tăng trợ cấp cho những người có công với cách mạng. Chính phủ cũng sẽ tiếp tục duy trì một số gói kích thích tài khóa để hỗ trợ nền kinh tế, bao gồm giảm 2% thuế giá trị gia tăng (VAT) trong nửa đầu năm 2024.

Về thị trường bất động sản, theo các doanh nghiệp bất động sản, 70-80% khó khăn trên thị trường hiện nay đều liên quan đến vấn đề pháp lý. Để hỗ trợ thị trường, Chính phủ và các địa phương đang tích cực xử lý vướng mắc pháp lý với các dự án bất động sản.

TP.HCM cho biết đã giải quyết được 30% dự án bất động sản vướng mắc pháp lý, trong khi Hà Nội cũng giải quyết xong vướng mắc pháp lý cho khoảng 60% dự án. Đồng thời, một khó khăn khác của thị trường bất động sản là một số doanh nghiệp đang gặp khó khăn về tài chính. Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã triển khai các giải pháp cần thiết để khơi thông tín dụng cho lĩnh vực bất động sản.

Theo NHNN, tổng dư nợ tín dụng trong lĩnh vực bất động sản đạt 2,74 triệu tỷ đồng (~112 tỷ USD, +6,04% sv đầu năm) vào cuối Q3/2023 và chiếm 21,46% tổng dư nợ toàn nền kinh tế. Ngoài ra, lãi suất cho vay giảm 2-3 điểm % kể từ đầu năm 2023 sẽ thúc đẩy nhu cầu vay thế chấp và cải thiện tình hình tài chính của các doanh nghiệp bất động sản trong năm 2024.

Hơn nữa, sự hồi phục dần của thị trường trái phiếu doanh nghiệp sẽ là chìa khóa giúp giải quyết khó khăn về vốn cho các nhà phát triển bất động sản trong những năm tới.

Ngoài ra, VNDirect cũng kỳ vọng lĩnh vực đầu tư tư nhân sẽ phục hồi vào năm 2024 vì những lý do sau: 1) Doanh nghiệp sẽ triển khai dự án mới và mở rộng sản xuất để đáp ứng nhu cầu trong nước ngày càng tăng và sự phục hồi của các đơn hàng xuất khẩu; 2) Lãi suất cho vay thấp hơn, điều kiện tài chính toàn cầu được nới lỏng hơn vào nửa cuối năm 2024 và sự phục hồi của thị trường bất động sản sẽ thúc đẩy làn sóng đầu tư tư nhân mới.

Từ giờ đến cuối năm, VNDirect dự đoán tỷ giá USD/VND sẽ tiếp tục ổn định do Fed phát đi tín hiệu kết thúc chu kỳ tăng lãi suất và bắt sẽ đầu cắt giảm lãi suất vào năm tới. VNDirect kỳ vọng tỷ giá USD/VND sẽ dao động trong khoảng 24.200-24.400 trong những tuần cuối năm nay. Một số yếu tố thuận lợi hỗ trợ sự ổn định của tiền đồng, bao gồm: (1) thặng dư thương mại cao kỷ lục, (2) thặng dư tài khoản vãng lai cao và (3) FDI và kiều hối ổn định.

Với việc Fed không còn đề cập đến khả năng tăng lãi suất điều hành và dự báo khả năng cắt giảm lãi suất 3 lần vào năm 2024, NHNN sẽ có thêm dư địa để nới lỏng chính sách tiền tệ. NHNN sẽ xem xét cắt giảm lãi suất chính sách 50 điểm cơ bản vào năm tới trong trường hợp Fed cắt giảm lãi suất theo kế hoạch và tăng trưởng kinh tế của Việt Nam thấp hơn dự kiến. Do đó, VNDirect kỳ vọng lãi suất tiền gửi kỳ hạn 12 tháng sẽ duy trì ở mức thấp khoảng 5,0%/năm từ cuối năm 2023 đến cuối năm 2024. Kỳ vọng lãi suất cho vay tiếp tục duy trì xu hướng giảm trong những tháng còn lại của năm nhờ chi phí vốn của các ngân hàng thương mại giảm nhanh trong thời gian gần đây.

VNDirect cũng lưu ý, rủi ro ảnh hưởng tới khuyến nghị gồm: 1) lạm phát cao hơn dự kiến ở Mỹ và châu Âu sẽ khiến Fed và ECB duy trì chính sách tiền tệ diều hâu; 2) DXY mạnh hơn dự kiến, có thể gây thêm áp lực lên tỷ giá hối đoái của Việt Nam; và 3) Tăng trưởng chậm hơn dự kiến của các đối tác thương mại lớn của Việt Nam sẽ làm chậm quá trình phục hồi của khu vực sản xuất.