MỚI

Thiệp 24HMoney v2.0

#KT vĩ mô

24HMONEY đã kiểm duyệt

Kinh tế Việt Nam năm 2022 và triển vọng năm 2023

Năm 2022 đã chứng kiến những dấu ấn rõ nét từ ảnh hưởng phức tạp của dịch bệnh, xung đột giữa Nga- Ukraine… tới nền kinh tế toàn cầu. Việt Nam tiếp tục bắt nhịp phục hồi kinh tế vững chắc với những kết quả tích cực. Kinh tế Việt Nam được thúc đẩy nhờ chi tiêu dùng phục hồi, xuất khẩu tăng mạnh và hoạt động du lịch quốc tế dần trở lại. Tuy nhiên, không ít thách thức đang chờ đợi Việt Nam trong năm 2023.

Bối cảnh quốc tế và trong nước

Sau hơn 2 năm kể từ khi bắt đầu đại dịch COVID- 19, kinh tế thế giới vẫn gặp một loạt khó khăn ảnh hưởng đến đà phục hồi trong năm 2022. Trong những tháng đầu năm 2022, kinh tế thế giới gặp nhiều khó khăn xuất phát từ dịch bệnh COVID-19 với các biến thể mới, sự chậm trễ của không ít nền kinh tế trong việc đơn giản hóa quy định và điều kiện đối với xuất nhập cảnh, Mỹ với Trung Quốc gia tăng đối đầu chiến lược... Xung đột Nga-Ukraine đã có những ảnh hưởng sâu rộng, kéo dài ở bình diện toàn cầu đối với giá cả hàng hóa cơ bản, chuỗi cung ứng, an ninh lương thực và an ninh năng lượng…

Triển vọng tăng trưởng kinh tế toàn cầu đã trở nên kém tích cực hơn. Các tổ chức quốc tế đồng loạt hạ dự báo tăng trưởng GDP toàn cầu. Cụ thể, tháng 01/2022, Ngân hàng Thế giới dự báo tăng trưởng GDP toàn cầu năm 2022 và 2023 là 4,1% và 3,3%; nhưng đến tháng 9/2022, các dự báo tương ứng chỉ còn 2,8% và 2,3%. Báo cáo Triển vọng kinh tế thế giới tháng 7/2022 của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) cũng nhận định, suy thoái toàn cầu ngày càng hiện hữu khi các rủi ro làm giảm tăng trưởng gia tăng.

Tại Việt Nam, từ đầu năm 2022, Chính phủ tiếp tục thực hiện cách tiếp cận “thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch bệnh COVID-19”. Đại dịch COVID-19 đã được kiểm soát tốt, tỷ lệ bao phủ vắc xin được cải thiện và số ca nhiễm liên tục giảm. Theo đó, Chính phủ dần dỡ bỏ các biện pháp hạn chế đối với xuất nhập cảnh…

Việt Nam đã có những hành động quyết liệt để duy trì ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế. Các giải pháp tháo gỡ khó khăn về nguồn cung xăng dầu trong nước, giảm thuế bảo vệ môi trường đối với xăng dầu đã được thực hiện khẩn trương, hiệu quả nhằm giảm chi phí sử dụng xăng dầu cho doanh nghiệp và người dân.

Công tác theo dõi, đánh giá tác động tiềm năng của các diễn biến, xu hướng lớn trên thế giới (trong đó có xung đột Nga- Ukraine đối với kinh tế vĩ mô của Việt Nam đã được thực hiện sớm, thường xuyên. Việc xử lý các hành vi gian lận, thao túng giá cổ phiếu trên thị trường chứng khoán cũng góp phần tạo niềm tin của nhà đầu tư, doanh nghiệp đối với kỷ luật và minh bạch của thị trường chứng khoán…

Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 11/NQ-CP về Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội về triển khai Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội và chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội. Nhìn chung, Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội của Chính phủ Việt Nam được đánh giá là rất kịp thời, linh hoạt và hiệu quả. Bản thân Chương trình này cũng có một trụ cột riêng về thúc đẩy cải cách thể chế kinh tế, cải cách thủ tục hành chính, môi trường kinh doanh. Nhờ đó, Việt Nam tiếp tục mở rộng không gian cho hoạt động kinh tế, đặc biệt thông qua các định hướng phát triển kinh tế số, xã hội số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, liên kết vùng… Cùng với việc nỗ lực thực hiện hiệu quả các Hiệp định thương mại tự do (FTA), Việt Nam tiếp tục duy trì hình ảnh của một đất nước không ngừng cải cách và hội nhập.

Kinh tế Việt Nam năm 2022

Trong bối cảnh khó khăn của năm 2022, Việt Nam vẫn đạt/thậm chí vượt hầu hết các chỉ tiêu kinh tế vĩ mô cơ bản đặt ra từ đầu năm. Tổng sản phẩm trong nước (GDP) quý IV/2022 ước tính tăng 5,92% so với cùng kỳ năm 2021, và tốc độ GDP cả năm 2022 đạt mức 8,02%. Chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) năm 2022 ước tăng 7,8%. Trong đó, một số ngành công nghiệp quan trọng đều tăng trưởng như ngành chế biến, chế tạo tăng 8,10%, ngành sản xuất và phân phối điện tăng 7,05%; ngành cung cấp nước, hoạt động quản lý và xử lý rác thải, nước thải tăng 7,45%, ngành khai khoáng tăng 5,19%. Một số ngành công nghiệp trọng điểm cấp II tăng cao so với cùng kỳ năm 2021 như sản xuất đồ uống tăng 32,3%; sản xuất thuốc, hóa dược và dược liệu tăng 19,2%; sản xuất máy móc, thiết bị chưa được phân vào đâu tăng 19,1%; chế biến gỗ và sản xuất sản phẩm từ gỗ tre nứa tăng 17,2%; sản xuất da và các sản phẩm liên quan tăng 15,6%; sản xuất trang phục tăng 14,8%; sản xuất phương tiện vận tải khác tăng 12,3%; sản xuất giấy và sản phẩm từ giấy tăng 10%. Những con số này cho thấy, các ngành sản xuất đã có sự phục hồi đáng kể từ sau đại dịch COVID-19, cũng phản ánh mức tiêu dùng trong nước cũng bắt đầu hồi phục.

Dù có những thời điểm có nhiều lo ngại về áp lực lạm phát, song diễn biến giá cả đã được điều hành tích cực, chặt chẽ, CPI bình quân tăng 3,15% trong năm 2022, thấp hơn mục tiêu đề ra (4%), qua đó giúp “ổn định” kỳ vọng lạm phát.

Hoạt động xuất, nhập khẩu hàng hóa đảm bảo kết nối hàng hoá với thế giới và có mức thặng dư tích cực. Tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa ước đạt 732,5 tỷ USD, tăng 9,5% so với năm trước, trong đó xuất khẩu tăng 10,6%; nhập khẩu tăng 8,4%. Cán cân thương mại hàng hóa năm 2022 ước tính xuất siêu 11,2 tỷ USD.

Việc khai thác các FTA tiếp tục giúp Việt Nam đa dạng hóa thị trường, đồng thời giảm được rủi ro phụ thuộc vào một số thị trường cụ thể. Đặc biệt, Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) giữa ASEAN và các nước đối tác chính thức có hiệu lực từ đầu năm 2022 đã góp phần mở rộng hơn nữa hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam với các đối tác ở khu vực Đông Á, đồng thời gắn kết Việt Nam với một khu vực đang phục hồi xuất khẩu mạnh mẽ. RCEP bước đầu đã có tác động củng cố vị thế thương mại, giúp Việt Nam đẩy mạnh xuất khẩu và tiếp cận tốt hơn với các thị trường tiêu dùng lớn như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và Indonesia.

Hoạt động thương mại và dịch vụ tiêu dùng năm 2022 khôi phục mạnh mẽ khi dịch COVID-19 được kiểm soát. Năm 2022, khách quốc tế đến nước ta đạt hơn 3,6 triệu lượt người, dù chưa phục hồi so với giai đoạn trước COVID-19 nhưng đã cao gấp 23,3 lần so với năm 2021. Cầu tiêu dùng trong nước đã trở thành một lực kéo mạnh mẽ cho tăng trưởng kinh tế. Doanh số bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng tăng cao kỷ lục, mức tăng từ 5,0% so cùng kỳ năm trước trong quý I/2022, đã bật tăng 20,1% trong quý II/2022 khi nền kinh tế mở cửa hoàn toàn và 41,7% trong quý III/2022 và đến quý IV/2022 tăng 17,1%. Quy mô bán lẻ đã vượt qua mức trước đại dịch COVID-19 kể từ tháng 5/2022. Tính chung cả năm 2022, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tăng 19,8% so với năm trước.

Số lượng doanh nghiệp gia nhập thị trường tiếp tục tăng cao cho thấy nền kinh tế đã có sự phục hồi và ổn định ở mức độ nhất định. Trong năm 2022, cả nước có 148,5 nghìn doanh nghiệp đăng ký thành lập mới với tổng số vốn đăng ký là 1.590,9 nghìn tỷ đồng và tổng số lao động đăng ký là 981,3 nghìn lao động, tăng 27,1% về số doanh nghiệp, giảm 1,3% về vốn đăng ký và tăng 14,9% về số lao động so với năm 2021.. Sự hồi phục mạnh mẽ của các doanh nghiệp trong nước cho thấy sức bền bỉ của khu vực này.

Hoạt động đầu tư đã có sự phục hồi tích cực. Trong đó, vốn đầu tư thực hiện toàn xã hội theo giá hiện hành năm 2022 ước đạt 3.219,8 nghìn tỷ đồng, tăng 11,2% so với năm 2021. Mức tăng này phản ánh đà phục hồi mạnh mẽ của hoạt động sản xuất kinh doanh. Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài thực hiện tại Việt Nam đạt gần 22,4 tỷ USD, tăng 13,5% so với năm trước, đạt mức cao nhất từ năm 2018 đến nay.

Xét theo Chỉ số phục hồi sau COVID-19 của Asia Nikkei, Việt Nam đã cải thiện xếp hạng khá nhanh, tăng tới 48 bậc lên vị trí thứ 14 trong tháng 5/2022, và lên thứ 2 trong tháng 6/2022. Ngay sau những kết quả tăng trưởng kinh vượt trội trong quý III/2022 được công bố, cùng với các đánh giá tích cực của các tổ chức quốc tế về triển vọng của cả năm, Tổ chức S&P Global Ratings (S&P) cũng đã nâng xếp hạng tín nhiệm quốc gia dài hạn của Việt Nam lên mức BB+.

Triển vọng kinh tế Việt Nam 2023

Với những diễn biến kinh tế trong năm 2022, có thể đánh giá, kinh tế thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng sẽ tiếp tục phải đối mặt với nhiều yếu tố bất lợi, rủi ro, thách thức mới trong năm 2023:

Tình trạng đứt gãy chuỗi cung ứng ở hai thị trường Nga và Ukraine ảnh hưởng lớn tới doanh nghiệp ngành thủy sản trong nước. Bên cạnh đó, các tác động tiêu cực do chuỗi cung ứng toàn cầu bị gián đoạn, đặc biệt là đối với hoạt động xuất khẩu các mặt hàng điện, điện tử. Nga và Ukraine là hai nhà cung cấp lớn về niken, neon, krypton, nhôm và palladium, là những vật liệu quan trọng để sản xuất các nguyên phụ liệu cấu thành các thiết bị điện tử. Vì vậy, bất kỳ hạn chế hay gián đoạn nào về nguồn cung hàng hóa Nga có thể gây gián đoạn chuỗi sản xuất thiết bị điện tử, dù Việt Nam không trực tiếp nhập khẩu thiết bị điện tử từ Nga và Ukraine.

Bên cạnh những thách thức, Việt Nam vẫn còn những động lực quan trọng cho tăng trưởng năm 2023.

Nếu xử lý hiệu quả các thách thức và tận dụng tốt các động lực, cơ hội trên đây, Việt Nam có tự tin hướng tới năm 2023 với những thành công trong thực hiện mục tiêu tăng trưởng kinh tế và lạm phát mà Quốc hội đã đề ra (Quốc hội đã thông qua Nghị quyết về tăng trưởng GDP năm 2023 là 6,5% và lạm phát ở mức 4,5%).

Một số kiến nghị chính sách

Việt Nam cần lưu tâm đến một số định hướng chính sách như sau:

Các mô hình tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn cần được thúc đẩy ngay trong quá trình thực hiện phục hồi kinh tế sau COVID-19. Hoàn thiện thể chế để các mô hình này phát triển bền vững, giảm phát thải gắn với ứng dụng khoa học công nghệ. Cần lưu ý, quá trình này không nhất thiết phải đánh đổi tốc độ tăng trưởng kinh tế. Quá trình chuyển đổi sang sản xuất xanh, giảm thiểu sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch càng trở nên cấp thiết và được thúc đẩy mạnh mẽ khi cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine vẫn đang chưa có dấu hiệu hạ nhiệt.