Kinh tế Trung Quốc và vài dòng suy nghĩ

Báo chí Việt Nam thường dịch các bài viết từ các báo của phương Tây nên mỗi khi nói về Trung Quốc ta luôn có cảm giác đất nước này đang rơi vào nguy cơ khủng hoảng trầm trọng, tình hình rất bi đát, một cái nhìn rất thiên lệch.

Phương Tây liên tục nói về cái gọi là overcapacity (dư thừa năng lực sản xuất) của TQ, rằng TQ sản xuất dư thừa so với khả năng hấp thụ của thị trường, rằng TQ đang đẩy hàng giá rẻ tràn ngập thế giới gây ảnh hưởng kinh tế các quốc gia khác.

Cá nhân mình nghĩ trong cuộc cạnh tranh toàn cầu chẳng có cái khái niệm gì gọi là overcapacity cả. Một doanh nghiệp khi sản xuất dư thừa mà không bán được hàng sẽ phải nhanh chóng thu hẹp quy mô. Chẳng ai sản xuất dư thừa làm gì, nên khái niệm này không chính xác.

Còn nếu nói rằng chính phủ TQ tài trợ cho các doanh nghiệp để sản xuất dư thừa thì lại càng không đúng. CP TQ chỉ tài trợ để các cty này tăng sức cạnh tranh. Còn "dư thừa" có nghĩa là không bán được hàng mới gọi là "thừa", còn nếu vẫn bán được thì không thể gọi như vậy.

Thêm nữa trong hàng trăm năm của thế kỷ 18, 19, 20 các nước châu Âu và Mỹ đều đặt những hàng rào thuế quan ngặt nghèo cũng như trợ cấp mạnh tay cho doanh nghiệp trong nước để cạnh tranh quốc tế. Chỉ khi họ đã thực sự nắm giữ lợi thế vượt trội (nửa sau thế kỷ 20) họ mới mở ra cái gọi là tự do thương mại, toàn cầu hoá.

Những vũ khí ấy dập tắt hoàn toàn khả năng học hỏi, tự phát triển công nghệ của các nước đi sau.

Thử hỏi liệu chúng ta có cần một chiếc iPhone đời mới với cấu hình cực khủng hay không? Hay một chiếc điện thoại cấu hình thấp (ram 512mb, chip 1 lõi...), vẫn đủ đáp ứng nhu cầu?

Vậy nhưng các nước đi sau không có cơ hội đó. Họ hoàn toàn có thể sản xuất những sản phẩm cùng loại thấp cấp hơn (vì đi sau về công nghệ). Nhưng với tự do thương mại, toàn cầu hoá, sẽ chẳng ai mua sản phẩm của họ, thậm chí là chính người dân ở nước đó. Những bậc thang để leo lên chiếc thang phát triển đã bị chặt bỏ. Các nước này sẽ mãi chỉ dừng lại ở công nghệ thấp kém vì doanh nghiệp bị bóp chết ngay từ trong trứng nước.

TQ học được bài học đó, họ quyết tâm không để bị bóp nghẹt về công nghệ, quyết tâm leo lên chiếc thang. Sau nhiều năm tích lũy công nghệ từ chuyển giao bắt buộc, sau nhiều năm hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất, họ đã có thể tạo ra những sản phẩm phi thường, công nghệ chẳng hề thua kém phương Tây, còn giá thành thì rẻ bất ngờ.

Việc các nước phương Tây liên tục công kích TQ về overcapacity thực sự thể hiện sự yếu đuối và lo lắng về nền công nghiệp của TQ.

Song song với đó báo chí phương Tây cũng liên tục đả phá mô hình kinh tế với tỷ lệ tiết kiệm cao, ít mua sắm tiêu dùng để tập trung sản xuất xuất khẩu của TQ. Họ cho rằng nền kinh tế với tỷ lệ tiêu dùng cao của họ mới là mô hình chuẩn.

Vậy nhưng hãy nhìn xem nền kinh tế của Âu Mỹ hiện nay, một nền kinh tế vay nợ để tiêu xài. Chính phủ vay nợ, người dân cũng vay nợ để mua sắm tiêu dùng tẹt ga trong khi liên tục đòi giảm giờ làm. Hãy thử hình dung hai gia đình. Một gia đình nghèo tiết kiệm và chăm chỉ làm việc. Còn một gia đình giàu có sẵn nhưng tiêu xài thả ga, con cái lại không muốn lao động vất vả. Gia đình nào sẽ đi lên?

Dĩ nhiên nền kinh tế TQ không phải không có vấn đề, và mình cũng không phải một người ủng hộ hay hâm mộ đường lối KT của họ. Vậy nhưng nên có một cái nhìn khách quan đa chiều. TQ là một nước giàu tham vọng và họ tìm mọi cách để đạt được mục đích của họ.

Cuộc đấu giữa Mỹ và TQ sẽ còn gay cấn và nhiều bất ngờ phía trước. Xin được mượn lời La Quán Trung trong Tam Quốc Diễn Nghĩa.

"Hạ hồi phân giải"!