'Kinh tế đêm' đã sáng đèn

Nền kinh tế đêm tại Việt Nam lần đầu tiên được đánh thức ở Phú Quốc, Kiên Giang, với quần thể nghỉ dưỡng - giải trí không ngủ mang tên Phú Quốc United Center tại bắc đảo Ngọc, dự kiến sẽ được chính thức đưa vào hoạt động từ 21-4-2021.

"Một khi làm bài bản và chuyên nghiệp sẽ thúc đẩy được nền kinh tế ban đêm. Đó cũng là biện pháp kích thích tiêu dùng toàn diện, tăng nguồn thu đáng kể từ dịch vụ về đêm, bài toán chưa giải được của du lịch VN nhiều năm qua". Ông Nguyễn Anh Tuấn (viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển du lịch)

Với "thành tố không ngủ", tổ hợp khổng lồ này có đầy đủ dịch vụ tổng hợp khép kín chất lượng cao, sẽ là nơi đầu tiên tại VN chính thức áp dụng mô hình kinh tế đêm, một "mỏ vàng" mà du lịch VN đã bỏ lỡ trong nhiều năm qua.

Đâu cần ra nước ngoài...

Ngày 17-4, dù chưa chính thức khai trương nhưng rất đông du khách đến khu Grand World đã khám phá "thành phố không ngủ" đầu tiên ở VN với sự háo hức. Khu công viên nghệ thuật đương đại, nơi có những bức tượng khổng lồ, được nhiều du khách chọn làm điểm chụp hình "check-in". Cách đó không xa, một số du khách cũng tranh thủ khám phá công trình Huyền thoại Tre lớn nhất nước làm từ 32.000 ngọn tre mang đậm bản sắc Việt.

Chị Hoàng My, đến từ Hà Nội, cho biết cả gia đình tranh thủ đi nghỉ dịp lễ giỗ Tổ Hùng Vương và may mắn khám phá Grand World ngay trước thời điểm chính thức mở cửa. "Nếu biết ở VN có một khu vui chơi, giải trí khổng lồ thế này tôi tin không ai còn muốn đi nước ngoài chỉ để tìm đến các khu vui chơi nữa" - chị Hoàng My nói.

Ông Huỳnh Văn Sơn - tổng giám đốc của Công ty CP Ngôi Sao Biển, đơn vị quản lý khu chợ đêm giữa lòng Grand World - cho biết một không gian thưởng thức ẩm thực đậm chất địa phương tại "thành phố không ngủ" cũng đã sẵn sàng đón khách.

"Hơn 130 quầy hàng đặc sản cùng một khu chợ hải sản rộng 2.000m2 đáp ứng nhu cầu 24/7 cho du khách. Sức hút từ kinh tế đêm là rất lớn, nhưng từ trước đến nay chúng ta chỉ mới loay hoay vài dịch vụ cơ bản, với tổ hợp mới, du khách có thể thỏa mãn các hoạt động về đêm một cách sống động, mang tính giải trí cao" - ông Sơn nhận định.

Grand World là mảnh ghép cuối cùng trong siêu quần thể Phú Quốc United Center được bắt đầu xây dựng từ 10 năm trước. Đó là hành trình "xây dựng từng dự án nhỏ một cách chỉn chu, để ngày nay có một quần thể hoàn chỉnh trên diện tích hơn 1.000ha từ Vinpearl Safari - một trong những công viên bảo tồn động vật bán hoang dã lớn nhất châu Á, hay VinWonders - công viên chủ đề lớn nhất VN, sân golf 18 lỗ Vinpearl Golf, Corona Casino 5 sao... và bây giờ có thêm "thành phố không ngủ".

"Thành phố không ngủ" là sự kết hợp giữa các hoạt động náo nhiệt về đêm riêng với chuỗi lễ hội ban ngày bất tận, tạo nên một nền công nghiệp giải trí 24/7 bao gồm 3 sản phẩm chủ lực: shop thương mại, các tòa condotel từ 3-5 sao và gần 200 căn boutique. Đây là một hệ sinh thái sản phẩm dịch vụ liên hoàn, hội tụ tất cả những dịch vụ vui chơi giải trí, mua sắm mà du khách trong và ngoài nước có thể tìm thấy.

"Việc siêu quần thể này được đưa vào hoạt động đúng dịp ngày giỗ Tổ Hùng Vương không chỉ nhằm khởi động mùa kinh doanh hè đầy sôi động mà còn mang ý nghĩa nhớ về cội nguồn, tôn vinh các giá trị văn hóa VN" - đại diện Grand World chia sẻ.

Kênh đào Venice, Phú Quốc United Center- Ảnh: T.T.D.

Khách thôi "mang tiền đến rồi lại mang về"

Theo chuyên gia kinh tế Đinh Trọng Thinh, tại nhiều nước trên thế giới, hoạt động về đêm không chỉ là sản phẩm du lịch hấp dẫn mà còn trở thành nguồn thu trụ cột cho ngành du lịch - giải trí quốc gia. Những hoạt động vui chơi giải trí, mua sắm, ẩm thực, lễ hội ban đêm đã đóng góp tới 6% GDP cho nước Anh, mang lại 102 tỉ USD cho Úc và ước tính đạt 400 tỉ yen tại Nhật Bản.

Ông Phạm Hà - chủ tịch Lux Group - cho biết từ trước đến nay, du khách đến VN thường dành thời gian tham quan vào ban ngày và không biết tiêu gì về ban đêm nên phải "mang tiền đến rồi lại mang về". Sự nhàm chán này kéo dài nên trong mắt các du khách quốc tế, VN là điểm đến "ghé qua" trên hành trình du lịch chứ ít khi được chọn lưu trú dài ngày như ở Thái Lan, Singapore...

Do đó, các chuyên gia cho rằng sức hấp dẫn và sự thành công của mỗi dự án này có thể tạo cú hích cho nền kinh tế du lịch, từ mua sắm, vui chơi giải trí tới tìm hiểu, khám phá văn hóa. Bên cạnh mục tiêu tiến ra thị trường du lịch thế giới, sự phát triển thực thụ của mô hình "all-in-one" tại VN cũng là yếu tố cần thiết để tạo sức hút đột phá và giữ chân dòng khách nội địa - luồng khách chiếm tới 70-80% lượng khách du lịch VN mỗi năm.

TS Nguyễn Minh Phong - chuyên gia kinh tế - cũng cho rằng lợi thế địa lý cộng thêm tư duy và cách làm mới sẽ tạo ra động lực phát triển rất mạnh, từ đó nâng vị thế của Phú Quốc nói riêng và VN nói chung trên bản đồ du lịch, dịch vụ khu vực và thế giới. "Thậm chí, nếu làm tốt, chúng ta có thể sánh ngang với các thiên đường du lịch hàng đầu thế giới" - ông Phong nhận định.

Theo đạo diễn Nguyễn Việt Tú - người thổi linh hồn cho Phú Quốc United Center, tại quần thể này, những người thực hiện đã tạo ra một "cỗ máy thời gian" đưa du khách trở về thời xa xưa, tự mình trải nghiệm và khám phá những điều vốn chỉ được nói đến một cách khá mơ hồ trong sách vở hay được giới thiệu gián tiếp qua những thước phim. Nói cách khác, ở đây, du khách không chỉ được "nhìn thấy" mà còn được "chạm vào", "nghe thấy", "ngửi thấy" và "tương tác" tất cả những gì thuộc về các vùng miền văn hóa.

Chuỗi sản phẩm du lịch hấp dẫn du khách

Bảo tàng gấu Teddy lớn nhất VN tại Phú Quốc United Center - Ảnh: T.T.D.

Theo các doanh nghiệp du lịch, trong bối cảnh du khách nội đang bị hạn chế đi lại nước ngoài vì ảnh hưởng dịch, những tổ hợp giải trí, mua sắm sẽ là sự lựa chọn hàng đầu của nhiều du khách trong mùa du lịch hè năm nay. Tính liên kết của từng mảnh ghép trong siêu quần thể này sẽ tạo ra chuỗi sản phẩm du lịch khiến du khách "phải đến" và đã đến sẽ phải quay lại nhiều lần.

"Không những vậy, việc hình thành mô hình này còn giúp hình thành chuỗi du lịch dịch vụ tổng hợp mới, đưa ngành du lịch VN chuyển sang một giai đoạn mới, phát triển cao hơn trong công nghiệp du lịch giải trí quốc tế, khai thác "mỏ vàng" kinh tế đêm" - giám đốc một công ty du lịch ở TP.HCM kỳ vọng.

Các đô thị khó làm "kinh tế đêm" do thiếu mặt bằng

Việc phát triển kinh tế đêm ở các thành phố lớn như TP.HCM gặp khó khăn vì thiếu mặt bằng. Trong ảnh: phố đi bộ Bùi Viện, quận 1, TP.HCM về đêm - Ảnh: Q.ĐỊNH

Theo Sở Du lịch TP.HCM, trên địa bàn thành phố có hơn 16.000 cơ sở hoạt động kinh doanh dịch vụ về đêm, với số lượng nhân sự trung bình từ 5-40 người/điểm, tương đương khoảng 370.000 việc làm được tạo ra để phục vụ hoạt động dịch vụ về đêm.

Nhận thức được vai trò "đòn bẩy" của các hoạt động kinh tế đêm trong thu hút khách du lịch, gia tăng độ dài lưu trú và chi tiêu của du khách, các quận huyện trên địa bàn thành phố đều đầu tư, phát triển những khu vực cho hoạt động dịch vụ du lịch đêm, tiêu biểu như các tuyến phố đi bộ, phố ẩm thực.

Là một trong những dự án điểm của thành phố, phố đi bộ Bùi Viện (Q.1) đang được triển khai tổ chức từ 19h đến 2h sáng hôm sau vào các ngày thứ bảy và chủ nhật hằng tuần. Tuy nhiên, trong thời gian không tổ chức phố đi bộ là các ngày trong tuần, du khách tập trung về tuyến phố rất đông, di chuyển xuống dưới lòng đường gây cản trở lưu thông. Phố đi bộ Bùi Viện đang quá tải về không gian, thời gian và chịu áp lực lớn về công tác đảm bảo an ninh trật tự do lượng khách tập trung về quá đông.

Theo các chuyên gia kinh tế, khó nhất của các thành phố lớn như TP.HCM để phát triển kinh tế ban đêm là quy hoạch đô thị, thiếu đất, thiếu không gian. Trong đó, khó nhất là đất và bài toán này đã được giải quyết ở Phú Quốc, nơi các dự án đầu tư năng động vẫn đang được xúc tiến, thực hiện.

Du khách xem các loài chim biểu diễn tại Vinpearl Safari Phú Quốc, nằm trong siêu quần thể Phú Quốc United Center - Ảnh: QUANG ĐỊNH

Ngòi nổ khai phá "kinh tế đêm"

Theo Hiệp hội Du lịch châu Á - Thái Bình Dương, chỉ có khoảng 10-40% khách du lịch quốc tế muốn quay lại VN lần thứ hai, trong khi tỉ lệ này ở Thái Lan lên đến 80%. Không những vậy, chi tiêu trung bình của khách quốc tế đến VN chỉ khoảng 96 USD/ngày. Trong khi đó, chi tiêu của du khách khi đến Thái Lan là 163 USD/ngày, riêng Bangkok và Phuket đạt hơn 200 USD/ngày, và con số này tại Singapore trung bình khoảng 272 USD/ngày.

Trong khi các thành phố lớn trên thế giới đã thu về hàng tỉ USD từ việc phát triển kinh tế đêm gắn với du lịch, lĩnh vực kinh tế đêm tại VN vẫn còn manh mún, nhỏ lẻ, chưa có chiến lược bài bản do vướng nhiều nghi ngại về vấn đề quản lý, thời gian hành chính, thu hút nhà đầu tư...

Theo ông Nguyễn Anh Tuấn - viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển du lịch, việc phát triển hoàn thiện những khu quần thể du lịch còn giúp những người làm du lịch nhỏ lẻ xóa được tư duy làm ăn, kinh doanh chụp giật. Thực tế, du lịch đô thị, du lịch giải trí và giải trí về đêm là một trong những sản phẩm du lịch quan trọng của kinh tế đêm.

"Một khi chúng được làm bài bản và chuyên nghiệp sẽ thúc đẩy được nền kinh tế ban đêm. Đó cũng là biện pháp kích thích tiêu dùng toàn diện, tăng nguồn thu đáng kể từ dịch vụ về đêm, bài toán chưa giải được của du lịch VN nhiều năm qua" - ông Tuấn nói.

Tổng cục Du lịch cũng đang triển khai đề án phát triển sản phẩm du lịch đêm tại VN, trong đó cũng khẳng định vai trò của sản phẩm du lịch đêm là bộ phận không thể tách rời của hệ thống sản phẩm du lịch VN và càng không thể tách rời nền kinh tế. Tuy vậy, kinh tế ban đêm ở nhiều thành phố của VN mới chỉ dừng lại ở chợ đêm và phố đi bộ, cửa hàng tiện lợi, các thành phố vẫn đang rất thiếu sản phẩm giải trí đa dạng.

Theo đại diện Vụ khách sạn, Tổng cục Du lịch, phát triển sản phẩm du lịch ban đêm không chỉ thúc đẩy tiêu dùng trong nước và phát triển du lịch, mà thông qua đó còn phát triển lĩnh vực dịch vụ văn hóa, vui chơi, giải trí, dịch vụ ăn uống, dịch vụ mua sắm và du lịch diễn ra từ 6h tối hôm trước đến 6h sáng hôm sau.

Ông Huỳnh Văn Sơn - tổng giám đốc Công ty CP Ngôi Sao Biển - cho rằng điều quan trọng nhất trong phát triển kinh tế đêm là phải có suy nghĩ thoáng. Cách đây 10 năm, đã có những đề xuất táo bạo như "phố lồng đèn", biểu diễn "sexy show" hay ngay cả kinh doanh sòng bài, và chưa được đánh giá đúng. Trong khi thời điểm đó những nước xung quanh như Thái Lan, Singapore đã cho thấy các dịch vụ này đem về những nguồn tiền khổng lồ, vẫn giữ được các yếu tố thẩm mỹ, văn hóa, tín ngưỡng...

Đại diện Grand World cũng cho biết các công trình, dịch vụ trong tổ hợp với sự đầu tư chỉn chu, bài bản, hướng đến đẳng cấp thế giới còn hi vọng thay đổi suy nghĩ của du khách nội về hình ảnh, chất lượng các điểm đến trong nước và đây cũng là sự chuẩn bị sẵn sàng để đón khách quốc tế khi VN mở cửa bầu trời trở lại.

Không ngủ - không ngừng chi tiêu

Sự hiện diện của đại quần thể Phú Quốc United Center không chỉ mang ý nghĩa định hướng phát triển mô hình kinh tế đêm của VN mà còn là bước khẳng định chiến lược đưa Phú Quốc trở thành "điểm đến mới của thế giới", như các điểm đến giải trí như Sentosa, Ibiza hay Las Vegas... đã rất thành công.

Thực tế trên thế giới, kinh tế đêm đã mang lại hàng chục tỉ USD cho các thành phố, trở thành mảng đóng góp ngân sách quan trọng. Kinh tế đêm của thành phố New York, Mỹ mang lại 35 tỉ USD doanh thu và đóng gần 700 triệu USD thuế cho chính quyền địa phương mỗi năm. Đối với những thành phố có kinh tế đêm như New York, "không ngủ" cũng đồng nghĩa với "không ngừng chi tiêu".

Theo nghiên cứu từ văn phòng thị trưởng New York công bố năm 2019, hoạt động kinh tế đêm được định nghĩa là hoạt động diễn ra từ 18h tới 6h sáng hôm sau, bao gồm: dịch vụ ăn uống; quán bar; mua sắm; trình diễn văn hóa, nghệ thuật, thể thao, giải trí cho khán giả. Hoạt động kinh tế đêm do văn phòng cuộc sống về đêm quản lý, mang lại khoảng 300.000 việc làm và tạo ra 13 tỉ USD tiền lương cho thành phố New York.

Trong đó, dịch vụ ăn uống là "xương sống" của kinh tế đêm New York, chiếm 72% việc làm. Dịch vụ ăn uống chiếm hơn 80% các cơ sở giải trí về đêm ở mọi quận tại New York, ngoại trừ quận Manhattan (chỉ 66%). Ngoài động lực kinh tế từ các doanh nghiệp giải trí về đêm, kinh tế đêm cũng mang lại tác động tích cực cho nền kinh tế New York nói chung, từ bán lẻ, vận chuyển, chỗ ở cho tới giao thông.

Ở Trung Quốc, bên cạnh hoạt động giải trí truyền thống, dịch vụ chăm sóc sức khỏe và mua sắm trực tuyến cũng hưởng lợi nhiều từ kinh tế đêm. Tờ Nhân Dân Nhật Báo cho biết những năm gần đây, một số bệnh viện đã mở phòng khám ban đêm, phòng tập gym hoạt động 24/7.

Còn trên không gian mạng, hoạt động trực tuyến về đêm rất đa dạng, từ phim ảnh, sách nói, podcast, trò chơi điện tử, thương mại điện tử và những chương trình khuyến mãi bắt đầu lúc nửa đêm. Kinh tế đêm tăng trưởng 11,9% từ năm 2013 - 2018 ở Trung Quốc. Trong đó, lĩnh vực kỹ thuật số là nhân tố quan trọng hỗ trợ nền kinh tế đêm Trung Quốc phát triển.

Ở Thái Lan, nhất là thủ đô Bangkok, hoạt động giải trí về đêm có xu hướng kết hợp hài hòa giữa nhiều trải nghiệm, từ văn hóa đến ẩm thực, giải trí và lối sống địa phương. Đài CNN nhận định Bangkok có thể thỏa mãn mọi giác quan của du khách nhờ những ngôi chùa xinh đẹp tới những quán ăn ven đường khó quên, hay những quán bar vui vẻ. Một trong những khu vực nổi tiếng và ăn ảnh nhất là khu Soi Nana ở phố Tàu, du khách có thể dễ dàng mua một cái bánh bao giữa một con đường đầy những quán bar. MINH KHÔI