Kiến nghị nâng tổng mức đầu tư tuyến đường sắt đô thị Nhổn - ga Hà Nội

Dự án tuyến đường sắt đô thị Hà Nội, đoạn Nhổn - ga Hà Nội được kiến nghị điều chỉnh tổng mức đầu tư lên hơn 34.530 tỷ đồng, tăng khoảng 4.905 tỷ đồng so với trước. Ban Quản lý dự án còn kiến nghị thành phố Hà Nội báo cáo Chính phủ xin điều chỉnh thời gian hoàn thành và bổ sung nguồn vốn cho dự án.

Đại diện Ban quản lý Đường sắt Đô thị Hà Nội (MRB) cho biết Ban Quản lý dự án vừa trình UBND thành phố Hà Nội cùng Sở Kế hoạch và Đầu tư xem xét và báo cáo Chính phủ chấp thuận điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án tuyến đường sắt đô thị thí điểm thành phố Hà Nội, đoạn Nhổn - ga Hà Nội (Metro số 2).

Theo đó, MRB đang triển khai thực hiện 10/10 gói thầu chính; tiến độ tổng thể chung của dự án đạt 74,36%; trong đó tiến độ thi công đoạn trên cao đạt 95,1%. Ban Quản lý dự án đang cùng các đơn vị tư vấn, nhà thầu tập trung để đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án.

Hiện việc giải phóng mặt bằng của đoạn trên cao đã hoàn thành và bàn giao cho các nhà thầu, song vẫn tồn tại khiếu nại kéo dài của 177 hộ dân tại Depot, gây khó khăn cho việc bồi thường 50 toà nhà (không trong diện thu hồi đất) bị ảnh hưởng trong quá trình thi công tuyến hầm vì quy trình này chưa có trong tiền lệ theo các quy định pháp luật của Việt Nam...

Các gói thầu của dự án được ký theo mẫu Hợp đồng quốc tế FIDIC có nhiều điểm khác biệt với quy định của pháp luật Việt Nam hiện hành. Vấn đề này ảnh hưởng trực tiếp tới việc gia hạn thời gian hợp đồng và bổ sung chi phí do việc kéo dài thời gian, dẫn đến các tranh chấp với nhà thầu quốc tế.

Trong quá trình đàm phán điều chỉnh, gia hạn hợp đồng, một số nhà thầu quốc tế đã gây sức ép lên chủ đầu tư, đề xuất giá trị phát sinh lớn và thiếu hợp tác để giải trình, cung cấp hồ sơ chứng minh cụ thể theo yêu cầu của chủ đầu tư.

Bên cạnh đó là vướng mắc liên quan đến điều chỉnh Hợp đồng Tư vấn Systra (trọn gói). Tư vấn dự án Systra được chỉ định thông qua Nghị định thư giữa Chính phủ Pháp và Chính phủ Việt Nam ngay từ đầu dự án nên việc quản lý thực hiện và thương thảo, điều chỉnh hợp đồng của chủ đầu tư với tư vấn luôn gặp khó khăn. Đơn vị tư vấn chưa cung cấp đầy đủ, hiệu quả cho chủ đầu tư các giải pháp giải quyết các vấn đề trong quá trình triển khai để bảo đảm tiến độ dự án.

Các vướng mắc liên quan đến Hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn, các quy định về định mức, đơn giá, giá vật tư, thiết bị chuyên ngành về lĩnh vực đường sắt đô thị ở Việt Nam đang chưa đồng bộ và đầy đủ, có nhiều điều chỉnh trong quá trình thực hiện dự án, dẫn đến vướng mắc trong quá trình thẩm định, phê duyệt hồ sơ thiết kế, dự toán chi phí và nghiệm thu các công trình chuyên biệt của các cơ quan quản lý nhà nước. Một số thay đổi về quy chuẩn, tiêu chuẩn dẫn đến phải điều chỉnh thiết kế của dự án.

Ngoài ra, ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 kéo dài trên toàn thế giới hơn 2 năm qua đã làm chậm trễ, đứt gãy, gián đoạn sản xuất, nhập khẩu thiết bị và huy động chuyên gia từ châu Âu, dẫn đến các gói thầu thiết bị kéo dài và tăng chi phí.

Theo đại diện ban quản lý dự án, vì những vướng mắc nêu trên, đến nay có tới 9/10 gói thầu cần phải ký kết các phụ lục gia hạn thời gian thực hiện và bổ sung các chi phí do kéo dài thời gian thực hiện hợp đồng. Căn cứ tình hình thực hiện và các khó khăn, vướng mắc, ban quản lý dự án cho rằng cần điều chỉnh về thời gian thực hiện và tổng mức đầu tư dự án cho phù hợp với thực tế.

Cụ thể là điều chỉnh tổng mức đầu tư dự án lên 34.532 tỷ đồng, tăng lên khoảng 4.905,24 tỷ đồng so với trước. Các lý do đưa ra gồm: sự biến động khách quan của tỷ giá quy đổi (tiền Euro sang tiền Việt Nam đồng) trong quá trình thanh toán khối lượng thực hiện dự án; điều chỉnh thiết kế và các yêu cầu kỹ thuật để phù hợp với thực tế thi công và phù hợp với phương án vận hành hai giai đoạn; cập nhật các chi phí trong tổng mức đầu tư và bổ sung các phần việc còn thiếu vì không lường trước được đây là dự án có quy mô lớn, phức tạp và lần đầu tiên được thực hiện tại Việt Nam, trong khi các quy định pháp luật hiện hành, các quy chuẩn, tiêu chuẩn chưa đồng bộ, kinh nghiệm thực tiễn triển khai chưa có…

Để thúc đẩy tiến độ dự án, Ban Quản lý dự án đã và đang nỗ lực phối hợp với các cơ quan liên quan để xử lý từng hạng mục công việc; đôn đốc các nhà thầu đẩy nhanh tiến độ. Trong các nhóm vướng mắc nêu trên, các vướng mắc thuộc trách nhiệm của thành phố đều đã được UBND thành phố Hà Nội kịp thời chỉ đạo tháo gỡ đến nay đã cơ bản hoàn thành.

Với vướng mắc mặt bằng khu vực công trình phụ trợ ga ngầm S9 Ngọc Khánh, UBND thành phố đã giao UBND quận Ba Đình xử lý dứt điểm trong tháng 6/2022. Với 50 tòa nhà bị ảnh hưởng trong quá trình thi công tuyến hầm, Ban Quản lý dự án đang tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các quận Đống Đa và Ba Đình tổ chức bồi thường, hỗ trợ, tạm cư cho các hộ dân, hoàn thành trước ngày 30/9/2022 theo yêu cầu của thành phố.

Với 3 nhóm vướng mắc vượt thẩm quyền của thành phố (gồm vướng mắc Hợp đồng FIDIC; vướng mắc liên quan đến quy chuẩn, tiêu chuẩn, định mức, đơn giá; điều chỉnh Hợp đồng Tư vấn Systra), từ năm 2021, UBND thành phố Hà Nội đã quyết định thành lập tổ công tác liên ngành. Thủ tướng Chính phủ cũng quyết định thành lập tổ công tác đặc biệt để rà soát, tháo gỡ các khó khăn nhằm thúc đẩy tiến độ dự án.

Bên cạnh việc điều chỉnh tổng mức đầu tư, Ban Quản lý dự án cũng kiến nghị thành phố Hà Nội báo cáo Chính phủ xin điều chỉnh thời gian hoàn thành và bổ sung nguồn vốn cho dự án, từ giai đoạn 2009-2022 lùi lại thành 2009-2029; trong đó, đưa vào khai thác, vận hành đoạn trên cao trong năm 2022; vận hành toàn tuyến vào năm 2027 và hoàn thành bảo hành, quyết toán vào năm 2029.