Kiểm toán Nhà nước chỉ ra những “lỗ hổng” trong quản lý doanh nghiệp Nhà nước

Năm 2020, Kiểm toán Nhà nước đã kiểm toán báo cáo tài chính và các hoạt động liên quan đến quản lý, sử dụng vốn nhà nước năm 2019 của 160 doanh nghiệp thuộc 17 tập đoàn và tổng công ty và chỉ ra nhiều lổ hổng quản lý sử dụng vốn, tài sản Nhà nước tại các tập đoàn, tổng công ty, dẫn đến thiếu hiệu quả, thua lỗ, âm vốn...

Theo báo cáo tổng hợp kết quả kiểm toán năm 2020 do Tổng Kiểm toán Nhà nước Trần Sỹ Thanh vừa ký, 17/17 tập đoàn, tổng công ty được kiểm toán sản xuất kinh doanh có lãi. Tuy nhiên, việc quản lý sử dụng vốn, tài sản của các doanh nghiệp được kiểm toán còn hàng loạt lỗ hổng và không đúng quy định nhà nước.

17 tập đoàn, tổng công ty được Kiểm toán Nhà nước được nêu ra gồm: Tổng công ty điện lực dầu khí Việt Nam (PVPower); Công ty Cổ Phần Cảng Dịch Vụ Dầu Khí Đình Vũ (PTSC); Tổng công ty Cổ phần Vận tải Dầu khí (PVTrans); Tổng công ty Điện lực miền Trung (EVNCPC); Tổng Công ty Dầu Việt Nam - CTCP (PVOIL); Tổng Công ty Đầu tư Phát triển Hạ tầng Đô thị (UDIC); Tổng Công ty Cơ Khí Giao thông Vận tải Sài Gòn (Samco); Tổng Công ty Cấp nước Sài Gòn (Sawaco); Tổng công ty đầu tư và phát triển nhà Hà Nội (Handico); Tổng Công ty Xây dựng Hà Nội (Hancorp)...

Các doanh nghiệp như: Công ty Cổ phần Thủy điện Hủa Na, Công ty Cổ phần Máy - Thiết bị Dầu khí thuộc PVPower; PVOil Phú Thọ; Công ty Cổ phần Vận tải Sản phẩm khí Quốc tế - Công ty thành viên của PVTrans; Công ty TNHH MTV Điện lực Đà Nẵng thuộc EVNCPC và Công ty TNHH MTV Dịch vụ Khảo sát và Công trình ngầm PTSC thuộc PTSC, chưa thực hiện ban hành quy chế quản lý tiền.

Phần lớn các đơn vị còn sai sót trong việc hạch toán kế toán, kê khai nghĩa vụ với ngân sách Nhà nước. Do vậy, qua kiểm toán phải điều chỉnh tài sản, nguồn vốn, doanh thu, chi phí và kiến nghị tăng thu ngân sách Nhà nước 1.031,36 tỷ đồng.

Việc quản lý dòng tiền tại nhiều doanh nghiệp chưa thực sự hiệu quả, đơn cử như: Công ty Cổ phần Vận tải Nhật Việt thuộc PVTrans còn khoản tiền gửi 4 tỷ đồng có kỳ hạn được thế chấp tại ngân hàng để mua tàu nhưng không thể giao dịch, có thể xảy ra tranh chấp bất lợi cho công ty. Công ty Cổ phần Dịch vụ Kỹ thuật Điện lực Dầu khí Việt Nam thuộc PVPower để tồn quỹ tiền mặt vượt mức quy định theo Quy chế quản lý và sử dụng vốn bằng tiền…

Ngoài ra, công tác quản lý, thu hồi nợ còn yếu kém tại nhiều doanh nghiệp phát sinh nợ phải thu quá hạn như: PVPower 1.480,09 tỷ đồng; PVOIL 800,73 tỷ đồng; Tổng công ty Địa ốc Sài Gòn (Resco) 306,43 tỷ đồng; Sawaco 42,02 tỷ đồng; Handico 32,27 tỷ đồng; EVNCPC 15,03 tỷ đồng; Samco 12,05 tỷ đồng...

Nhiều khoản nợ khó đòi tại PVOIL: Tổng công ty Thương mại Kỹ thuật và Đầu tư - CTCP 643,36 tỷ đồng; Công ty Cổ Phần Cảng Dịch Vụ Dầu Khí Đình Vũ 343,45 tỷ đồng; Hancorp 321,99 tỷ đồng; UDIC 269,93 tỷ đồng; PVPower 214,45 tỷ đồng; PVTrans 99,49 tỷ đồng; Tổng công ty Địa ốc Sài Gòn 17,43 tỷ đồng; Công ty Điện lực Bình Phú thuộc EVN HCM 11,73 tỷ đồng; EVNCPC 9,62 tỷ đồng.

Một số doanh nghiệp còn đầu tư bất động sản đã hoàn thành công tác xây dựng nhưng chưa bán, khai thác, chậm đưa vào khai thác làm giảm hiệu quả sử dụng vốn như Công ty mẹ - Tổng công ty Địa ốc Sài Gòn tại Khu đất số 481 Bến Ba Đình, phường 9, quận 8 xây dựng hoàn thành chung cư từ năm 2010, đến nay còn 242/350 căn hộ để trống; khu đất số 339/34A Tô Hiến Thành, phường 12, quận 10 đến nay còn 119 căn hộ để trống từ năm 2013.

Kiểm toán Nhà nước cũng cho biết một số dự án dừng triển khai từ nhiều năm, chậm tiến độ, chưa hiệu quả như dự án kho ngoại quan, dự trữ xăng dầu quốc gia tại Phú Quốc của PVOil; dự án nhà máy gạch bê tông khí chưng áp của Hancorp; dự án 174 Hà Huy Tập, Yên Viên, Hà Nội và 51,89ha tại cụm công nghiệp vừa và nhỏ huyện Sóc Sơn của Handico.

Đặc biệt, dự án dầu tư phát triển hạ tầng kỹ thuật khu đô thị mới Yên Hòa, Cầu Giấy, Hà Nội của Tổng công ty đầu tư phát triển hạ tầng đô thị (UDIC) đã quá hạn trên 16 năm nhưng đến nay chưa được UBND TP. Hà Nội gia hạn thực hiện dự án; dự án khu đô thị mới Cao Xanh - Hà Khánh B và dự án N01 - T8 của Hancorp lần lượt chậm 10 năm và 6 năm; dự án chung cư Khuông Việt của Resco chậm 2 năm...

Báo cáo của Kiểm toán Nhà nước cũng chỉ ra một số đơn vị đầu tư không hiệu quả hoặc hiệu quả thấp như Công ty mẹ - PVPower với cổ tức, lợi nhuận được chia năm 2019 chỉ đạt 0,2% tổng vốn đầu tư. Công ty mẹ - Hancorp với 8/33 đơn vị có vốn góp lỗ năm 2019 là 289,05 tỷ đồng.

"Một số đơn vị đầu tư không hiệu quả hoặc hiệu quả thấp, thua lỗ lớn, mất vốn chủ sở hữu. Một số khoản đầu tư của tập đoàn, tổng công ty vào công ty liên kết, đầu tư dài hạn khác bị thua lỗ, mất vốn".

Thậm chí, các dự án thua lỗ lớn được chỉ đích danh như lỗ lũy kế đến 31/12/2019 đối với Công ty mẹ - PTSC đầu tư vào Công ty TNHH Khảo sát Địa vật lý PTSC CGGV là 2.121 tỷ đồng, Công ty Cổ phần Dịch vụ Dầu khí Quảng Ngãi 240,71 tỷ đồng, Công ty TNHH MTV Khách sạn Dầu khí PTSC 17,46 tỷ đồng; Công ty mẹ - Handico đầu tư vào Công ty Cổ phần Kinh doanh và Phát triển nhà số 68 lỗ 60,99 tỷ đồng; Công ty mẹ - Tổng công ty Địa ốc Sài Gòn với 1/5 công ty con năm 2019 lỗ 38,19 tỷ đồng.

Một số khoản đầu tư của tập đoàn, tổng công ty vào công ty liên kết, đầu tư dài hạn khác bị thua lỗ, mất vốn như Công ty mẹ - Tổng công Địa ốc Sài Gòn với 7 công ty liên doanh, liên kết lỗ lũy kế 32,91 tỷ đồng; Công ty mẹ - Samco với 5 công ty liên doanh, liên kết lỗ lũy kế 194,96 tỷ đồng; Công ty mẹ - UDIC với 5 công ty liên doanh, liên kết lỗ lũy kế 288,7 tỷ đồng, 2 khoản đầu tư khác lỗ lũy kế 32,1 tỷ đồng; Công ty mẹ - PTSC với 1 công ty liên doanh, liên kết lỗ lũy kế 790,02 tỷ đồng, 1 khoản đầu tư khác lỗ lũy kế 77,56 tỷ đồng...

Trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh, một số doanh nghiệp chưa bảo toàn được vốn như PVOil Bạc Liêu, PVOil Bình Thuận, PVOil Tây Ninh, PVOil Phú Thọ, PVOil Thanh Hóa, PVOil Nam Định, Tổng công ty Thương mại Kỹ thuật Đầu tư, Công ty Cổ phần Đầu tư Phát triển nhà và Xây dựng Tây Hồ...

Kiểm toán Nhà nước còn chỉ ra nhiều đơn vị sử đất sai mục đích, sử dụng đất không hiệu quả như như PVOil 29,34ha; Tổng công ty Địa ốc Sài Gòn 6,3ha; Sawaco 1,14ha; Hancorp 0,52ha... Sử dụng không đúng mục đích có Công ty Dịch vụ Điện lực miền Trung 0,14 ha; PVOil 13,12 ha; PTSC: 54/120 căn phòng tại số 284 Nguyễn An Ninh, Vũng Tàu.

Qua quá trình kiểm tra, xác minh, Kiểm toán Nhà nước đã xác định lại tiền thuê đất, thuế đất, do vậy, một số đơn vị phải nộp thêm như Sawaco 145,58 tỷ đồng; UDIC 47,05 tỷ đồng; Samco 23,16 tỷ đồng; Tổng công ty Địa ốc Sài Gòn 4,32 tỷ đồng; EVN HCM 5,09 tỷ đồng; EVNCPC 1,09 tỷ đồng; PVOil 0,55 tỷ đồng.

Kiểm toán Nhà nước kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, cơ quan trung ương, địa phương và đơn vị được kiểm toán kiểm điểm, xử lý trách nhiệm tập thể, cá nhân đối với các khuyết điểm và sai phạm đã nêu trong báo cáo kiểm toán của từng cuộc kiểm toán thực hiện trong năm 2019.

Nhiều tập đoàn, tổng công ty, công ty chưa thoái vốn đầu tư theo kế hoạch được duyệt như UDIC với toàn bộ các đơn vị theo danh mục được phê duyệt; Handico chậm thoái vốn đầu tư tại 5 đơn vị, chưa thoái vốn tại 10 đơn vị... chậm thoái vốn khỏi lĩnh vực tài chính ngân hàng, lĩnh vực không phù hợp với ngành nghề kinh doanh chính như Sawaco (Công ty Cổ phần Quảng trường Quốc tế); Handico (Công ty Tài chính Cổ phần Handico).

Ngoài ra, Kiểm toán Nhà nước cũng kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, cơ quan trung ương, địa phương và đơn vị được kiểm toán kiểm điểm, xử lý trách nhiệm tập thể, cá nhân đối với các khuyết điểm và sai phạm đã nêu trong báo cáo kiểm toán của từng cuộc kiểm toán thực hiện trong năm 2019.