Kiểm soát gắt gao tài sản cán bộ

Từ 1/7/2019, Luật Phòng chống tham nhũng có hiệu lực với chế tài mới về kiểm soát tài sản cán bộ được đặt ở mức gắt gao chưa từng có...

Bắt đầu từ 1/7/2019, Luật Phòng chống tham nhũng có hiệu lực với chế tài mới về kiểm soát tài sản cán bộ được đặt ở mức gắt gao chưa từng có, không chỉ ở việc mở rộng đối tượng kê khai tài sản mà còn ở hình thức xử lý nếu kê khai không trung thực.

Theo đó, luật quy định, người ứng cử đại biểu Quốc hội, người ứng cử đại biểu Hội đồng nhân dân mà kê khai tài sản, thu nhập không trung thực thì bị xóa tên khỏi danh sách những người ứng cử. Người được dự kiến bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, phê chuẩn, cử giữ chức vụ mà kê khai tài sản, thu nhập không trung thực thì không được bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, phê chuẩn, cử vào chức vụ đã dự kiến.

Người có nghĩa vụ kê khai không thuộc trường hợp nêu trên mà kê khai tài sản, thu nhập không trung thực thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm, bị xử lý kỷ luật bằng một trong các hình thức cảnh cáo, hạ bậc lương, giáng chức, cách chức, buộc thôi việc hoặc bãi nhiệm; nếu được quy hoạch vào các chức danh lãnh đạo, quản lý thì bị đưa ra khỏi danh sách quy hoạch.

Vấn đề kiểm soát thu nhập cán bộ được nhắc tới từ Pháp lệnh Chống tham nhũng năm 1998 với việc quy định về nghĩa vụ kê khai tài sản; Luật Phòng chống tham nhũng năm 2005 phát triển chế định kê khai tài sản thành chế định minh bạch tài sản, thu nhập.

Nhưng phải đến Luật Phòng chống tham nhũng được sửa đổi và Quốc hội thông qua vào tháng 11/2018, bắt đầu có hiệu lực từ 1/7/2019 thì mới được phát triển thêm một bước thành chế định kiểm soát tài sản, thu nhập, coi trọng việc kiểm soát tính xác thực trong việc kê khai tài sản, thu nhập theo hướng tập trung, thu gọn đầu mối, bảo đảm tính chuyên nghiệp, độc lập trong kiểm soát tài sản, thu nhập.

Cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập được bổ sung nhiều thẩm quyền hơn, trong đó có thẩm quyền yêu cầu các cơ quan có trách nhiệm, như các ngân hàng, tổ chức tín dụng, cơ quan thuế, công an, hải quan, những cơ quan, tổ chức khác phải cung cấp thông tin có liên quan để phục vụ cho việc xác minh tài sản, thu nhập.

Căn cứ xác minh, trình tự, thủ tục xác minh tài sản, thu nhập được quy định rõ ràng, mở rộng hơn; hình thức kê khai, phương thức kê khai tài sản cũng có đổi mới để bảo đảm tính hiệu quả cao hơn.

Có nhóm đối tượng sẽ bị kiểm soát chặt chẽ hơn, như nhóm giữ chức vụ từ giám đốc sở và tương đương trở lên sẽ buộc phải kê khai hàng năm. Những nhóm đối tượng tuy không giữ chức vụ cao nhưng công tác ở những vị trí dễ phát sinh tiêu cực, tham nhũng cũng sẽ phải kê khai, kiểm soát tài sản, thu nhập một cách ngặt nghèo hơn.

Đồng thời, mở rộng đối tượng phải kê khai tài sản, thu nhập, không chỉ gói gọn ở "một số cán bộ, công chức" như quy định tại luật cũ, mà được mở rộng sang mọi cán bộ, công chức và viên chức giữ chức vụ tương đương Phó Trưởng phòng trở lên khi lần đầu được tuyển dụng, bổ nhiệm vào làm việc tại cơ quan, tổ chức, đơn vị trong khu vực công.

Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Minh Khái cho biết, việc mở rộng đối tượng như vậy là một bước đi cần thiết để hình thành đồng bộ hệ thống dữ liệu quốc gia về bản kê khai, qua đó giúp kiểm soát có hiệu quả những biến động về tài sản, thu nhập của họ khi thuộc diện phải kê khai hàng năm.

Ngoài phải kê khai các loại tài sản, thu nhập như quy định trước đây, như nhà, đất; kim khí quý, đá quý, tiền, mà mỗi tài sản có giá trị từ 50 triệu đồng trở lên; tài sản, tài khoản ở nước ngoài, luật mới yêu cầu còn phải kê khai thêm công trình xây dựng và tài sản khác gắn liền với đất. Biến động tài sản từ 300 triệu đồng/năm phải kê khai bổ sung.

Kê khai tài sản và xác minh việc kê khai tài sản vẫn bị xem là một trong những khâu yếu nhất trong công tác phòng chống tham nhũng.

Tại Kỳ họp thứ 6 diễn ra vào tháng 11/2018, thẩm tra báo cáo của Chính phủ về công tác phòng, chống tham nhũng năm 2018, báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tư pháp cho biết, số người đã kê khai tài sản, thu nhập năm 2018 là 1.136.902 người, đạt tỷ lệ 99,8% số người phải kê khai, số lượng bản kê khai rất lớn, nhưng chỉ xác minh đối với 44 người. Kết quả xác minh cũng chỉ phát hiện 6 trường hợp vi phạm (năm 2017 là 5 trường hợp vi phạm).

Trong khi đó, theo phản ánh của báo chí, cử tri cho thấy, còn nhiều trường hợp kê khai không trung thực, không kê khai, nhất là không kê khai khi được bổ nhiệm chức danh lãnh đạo, quản lý theo quy định nhưng chưa bị xử lý hoặc xử lý không nghiêm, cho thấy việc tổ chức thực hiện còn hình thức, nhiều hạn chế.