Kiểm định chiến lược đầu tư từ chỉ báo tâm lý thị trường

Thị trường chứng khoán suy cho cùng phản ánh kỳ vọng và tâm lý của tất cả các nhà đầu tư. Do đó, nếu theo dõi sát sao hành động của các nhà đầu tư thì chúng ta có thể phần nào dự báo được hướng biến động tiếp theo của thị trường.

Dưới đây là các công cụ tại TCBS liên quan đến chỉ báo tâm lý thị trường và kiểm định một số chiến lược liên quan.

Đầu tiên, bài viết đã phân tích các hành động của khách hàng tại TCBS từ 2019 trở lại đây và phát hiện ra một khuôn mẫu chung: khi VN-Index có xu hướng tăng, khách hàng cũng có xu hướng bỏ thêm tiền vào tài khoản chứng khoán để đầu tư, thậm chí gia tăng vay ký quỹ. Ngược lại, khi VN-Index có xu hướng giảm, khách hàng cũng có xu hướng rút bớt tiền ra khỏi tài khoản chứng khoán. Kết quả thể hiện ở hình 1 và hình 2 dưới đây với ý nghĩa của mô hình khá cao (R250%).

Để thuận tiện cho các nhà đầu tư trong việc đọc được hành vi trên, TCBS đưa ra nhóm các chỉ báo rất hữu ích về tâm lý thị trường như sau: Nhóm chỉ báo về phân bổ tài sản của khách hàng (Hình 3) cho biết tài khoản không margin hiện đang có tỷ trọng tiền và cổ phiếu như thế nào và tài khoản có margin đang có tỷ trọng tài sản và nợ là bao nhiêu.

Ngoài ra, chỉ báo giá trị danh mục/vốn sẽ cho biết xu hướng hành động của khách hàng. Ví dụ: Giá trị danh mục/Vốn nằm trên đường xu hướng cho thấy khách hàng đang kỳ vọng thị trường tăng nên đẩy giá trị danh mục lên cao để kiếm lời.

Trái lại, khi giá trị danh mục/vốn thấp hơn đường xu hướng cho thấy khách hàng có tâm lý bi quan về thị trường nên có động thái rút bớt tài sản ra khỏi tài khoản chứng khoán. Các nhà đầu tư cũng nên lưu ý khi tỷ lệ này lên rất cao so với đường xu hướng thì cần phải cẩn thận vì lúc đó thị trường có thể đang ở vùng rủi ro.

Bên cạnh đó, một chỉ báo nữa cũng rất dễ sử dụng đó là thống kê tỷ lệ số lượng mã tăng/tổng số mã. Khi thị trường tăng hay giảm, nhà đầu tư sẽ biết được cổ phiếu thuộc nhóm vốn hóa nào đang đóng góp vào đà tăng hay giảm đó.

Ví dụ như trong Hình 4 dưới đây, trong số 27% mã tăng của toàn thị trường thì nhóm vốn hóa lớn có đến 58% số mã tăng, nhóm vốn hóa trung bình có 43% số mã tăng và nhóm vốn hóa nhỏ có 19% số mã tăng. Như vậy, đà tăng của thị trường trong phiên đó được dẫn dắt chủ yếu bởi nhóm vốn hóa lớn. Ngoài ra, biểu đồ tâm lý thị trường sẽ cho thấy diễn biến tỷ trọng số mã tăng của các nhóm vốn hóa theo thời gian.

Chúng tôi thực hiện thống kê số lần tăng/giảm của VN-Index sau mỗi đợt chỉ báo này rơi xuống dưới 20% cho cả 3 nhóm vốn hóa (phiên T) và được kết quả như Hình 5 ở trên. Kết quả cho thấy khả năng tăng điểm cao hơn khả năng giảm điểm cho tất cả các khung thời gian từ T+1 đến T+10.Ngoại trừ sự kiện COVID-19 vào tháng 3/2020, mức độ biến động của VN-Index sau mỗi đợt chỉ báo dưới 20% cho cả 3 nhóm vốn hóa (Hình 6) cũng cho thấy nếu đầu tư lướt sóng trong ngắn hạn vào chỉ số thì nhà đầu tư có thể có lãi đến 9%.

Hiểu được hành vi và tâm lý của các nhà đầu tư có thể giúp hiểu được xu hướng biến động của thị trường. TCBS đã cung cấp các công cụ hỗ trợ để nắm bắt tâm lý các nhà đầu tư như đã giới thiệu ở trên.

Ngoại trừ các sự kiện “Thiên nga đen” như COVID-19 có thể ảnh hưởng lâu dài, theo bài nghiên cứu này, các đợt thị trường giảm mạnh với số lượng mã tăng dưới 20% cho cả 3 nhóm vốn hóa lớn, vừa và nhỏ có thể là một cơ hội để đầu tư ngắn hạn vào các rổ chỉ số VN-Index với khả năng tăng giá trở lại cao và tỷ suất sinh lời tương đối hấp dẫn.