Kịch bản nào cho tăng trưởng xuất khẩu ngành gỗ?

Với giả định tình hình dịch bệnh được kiểm soát với sự phổ cập của vắc xin trong toàn quốc, kim ngạch xuất khẩu (XK) gỗ và sản phẩm gỗ trong quý IV/2021 sẽ bắt đầu hồi phục dự báo, tổng kim ngạch XK của ngành gỗ năm 2021 sẽ đạt con số khoảng 13,55 tỷ USD. Tuy nhiên, với kịch bản xấu hơn, con số XK của ngành có thể sẽ chỉ đạt khoảng 12,69 tỷ USD.

Dịch Covid-19 bùng phát lần thứ 4 dẫn đến các biện pháp can thiệp mạnh của Chính phủ thông qua việc giãn cách xã hội. Điều này đã và đang có tác động trực tiếp tới tất cả các khía cạnh của xã hội, bao gồm cả các hoạt động sản xuất kinh doanh của toàn bộ doanh nghiệp (DN) ngành gỗ. Các trung tâm chế biến gỗ lớn như Bình Dương, Đồng Nai, TP. Hồ Chí Minh, Bình Định với sự hiện diện đông đảo của các DN bị ảnh hưởng nặng nề.

Đứt gãy chuỗi cung, suy giảm đơn hàng, cắt giảm lao động, thu hẹp hoặc đóng cửa nhà máy là những biện pháp ứng phó hiện đang được các DN áp dụng. Nhiều DN cố gắng duy trì sản xuất ở mức 20-50% so với trước thời điểm giãn cách, nhằm đáp ứng phần nào yêu cầu của khách hàng và duy trì công việc cho người lao động.

Tính toán của Nhóm nghiên cứu của các Hiệp hội gỗ và Tổ chức Forest Trends từ nguồn dữ liệu XK gỗ của Tổng cục Hải quan cho thấy, kim ngạch XK các mặt hàng gỗ của Việt Nam trong 7 tháng đầu 2021 đạt 9,26 tỷ USD, tăng 54% so với cùng kỳ năm 2020. Tuy nhiên, biện pháp giãn cách xã hội làm co hẹp các hoạt động sản xuất kinh doanh của các DN trong ngành, với kim ngạch XK của tháng 7/2021 đạt gần 1,3 tỷ USD, giảm 17,3% so với kim ngạch XK của tháng 6 cùng năm.

Con số công bố gần đây của Tổng cục Hải quan cho thấy, kim ngạch XK trong 15 ngày đầu tháng 8/2021 chỉ đạt 373,8 triệu USD, tương đương 45,5% so với kim ngạch 15 ngày đầu tháng 7/2021. Với tình hình giãn cách xã hội đang diễn ra như hiện nay, các hoạt động sản xuất kinh doanh của DN sẽ tiếp tục bị ảnh hưởng. Dự kiến, kim ngạch XK nửa cuối tháng 8 và thời gian sau đó - cho tới khi dịch bệnh được kiểm soát – sẽ còn tiếp tục giảm sâu.

Dịch bệnh tác động tiêu cực tới tất cả các hoạt động sản xuất kinh doanh của DN trong ngành. Các hoạt động giãn cách làm đứt gãy chuỗi cung ứng, nhiều DN phải thu hẹp quy mô sản xuất. Một số DN có các ca nhiễm dịch phải đóng cửa hoàn toàn. Số lượng các DN trực tiếp tham gia XK cũng giảm.

Dự báo về kim ngạch XK ngành gỗ trong bối cảnh hiện nay, ông Tô Xuân Phúc- Chuyên gia Tổ chức Forest Trends- nhận định, có thể có 2 kịch bản đối với khâu XK của các DN trong ngành từ nay cho tới hết các tháng cuối năm 2021.

Kịch bản 1, với giả định rằng mức suy giảm này tiếp tục được duy trì cho đến hết quý III/2021; tuy nhiên, tình hình dịch bệnh sau đó được kiểm soát với sự phổ cập của vắc xin trong toàn quốc. Kim ngạch XK trong quý IV/2021 sẽ bắt đầu hồi phục, nhưng mức hồi phục sẽ không thể tương đương với kim ngạch so với quý I và quý II trong cùng năm (trước thời điểm áp dụng giãn cách) mà chỉ đạt khoảng 70% so với kim ngạch trung bình của 2 quý này. Nếu các giả định này là đúng, tổng kim ngạch XK của ngành năm 2021 sẽ đạt con số khoảng 13,55 tỷ USD.

Kịch bản 2, với giả định rằng từ nay tới hết năm 2021 dịch bệnh vẫn chưa được kiểm soát hiệu quả. Đà suy giảm về kim ngạch XK sẽ tiếp tục kéo dài cho tới hết quý IV/2021, với kim ngạch XK của quý IV/2021 chỉ tương đương 70% kim ngạch XK của quý III/2021. Hay nói cách khác, giả định này cho rằng suy giảm kim ngạch XK như hiện nay vẫn chưa chạm đáy mà sẽ còn tiếp tục giảm sâu ở các tháng cuối năm. Nếu giả định này xảy ra, kim ngạch XK của cả ngành năm 2021 sẽ đạt con số khoảng 12,69 tỷ USD.

Toàn xã hội đang nỗ lực chống dịch và kỳ vọng dịch bệnh sẽ được kiểm soát trong thời gian tới. Tuy nhiên, tình hình dịch bệnh vẫn diễn ra phức tạp và chưa có cơ chế để đảm bảo rằng dịch sẽ hoàn toàn được kiểm soát trong thời gian sớm. Các kịch bản tốt (kịch bản 1) và xấu (kịch bản 2) đều có thể xảy ra đối với các DN ngành gỗ và điều này phụ thuộc vào hiệu quả của các biện pháp chống dịch của Chính phủ và toàn thể xã hội. Điều quan trọng hiện nay đối với các DN trong ngành là áp dụng các biện pháp kiểm soát rủi ro chặt chẽ nhằm cố gắng duy trì các hoạt động sản xuất kinh doanh, giữ chân khách hàng, tạo công ăn việc làm cho người lao động, tránh đứt gãy hoàn toàn các đơn hàng, gây rủi ro về thị trường đầu ra sản phẩm trong tương lai. Bên cạnh đó, các DN cần chuẩn bị tâm thế, sẵn sàng cho việc quay trở lại sản xuất kinh doanh với cường độ và hiệu quả cao khi bệnh dịch được kiểm soát.