Khủng hoảng khí đốt trầm trọng ở châu Âu

Với nguồn cung giảm và giá tăng cao, cuộc khủng hoảng khí đốt đang làm lung lay triển vọng kinh tế châu Âu. Châu Âu đang đối mặt với cuộc khủng hoảng năng lượng chưa từng có, đẩy nền kinh tế này đến gần hơn suy thoái.

Giá khí đốt tự nhiên tăng cao

Giá khí đốt tự nhiên ở châu Âu đã tăng đáng kể sau khi Nga mở chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine và thậm chí trước khi Nga bắt đầu thắt chặt nguồn cung khí đốt.

Áp lực giá năng lượng gia tăng mỗi khi Nga giảm nguồn cung khí đốt sang châu Âu do mức độ quan trọng của hàng hóa này đối với một số ngành công nghiệp và châu lục này cũng thiếu các lựa chọn thay thế nhiên liệu hóa thạch của Nga.

Ông Salomon Fiedler, chuyên gia kinh tế từ Ngân hàng Berenberg (Đức) cho biết giá khí đốt tự nhiên ở châu Âu hiện "đắt cắt cổ" so với mức giá trung bình giai đoạn 2015 - 2019.

"Trong một năm bình thường, EU có thể sử dụng khoảng 4,3 tỷ megawatt mỗi giờ (MWh) khí tự nhiên. Do đó, nếu giá khí tăng cao hơn 100 EUR mỗi MWh trong một năm và EU phải trả những mức tăng này thay vì được hưởng lợi từ một số hợp đồng giá cố định dài hạn, cho nên chi phí sẽ tăng khoảng 430 tỷ EUR (tương đương 437 tỷ USD) - bằng 3% GDP năm 2021 của EU", ông Salomon Fiedler phân tích.

Nga cắt giảm dòng khí đốt

Nga đã cắt giảm lượng lớn khí đốt tự nhiên đến châu Âu sau khi các quốc gia phương Tây áp đặt các biện pháp trừng phạt cứng rắn nhằm vào Moscow do Điện Kremlin mở chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine từ ngày 24/2.

Theo đài CNBC, Nga phủ nhận dùng khí đốt làm "vũ khí trong khi phía châu Âu cho rằng Tập đoàn năng lượng quốc doanh của Nga - Gazprom - không còn là nhà cung cấp đáng tin cậy. Nguồn khí đốt từ Nga bị cắt giảm là một vấn đề lớn đối với các quốc gia thành viên EU bởi khối này thường nhập khẩu khoảng 40% lượng khí đốt dự trữ từ Moscow.

Theo dữ liệu từ Nord Stream, đơn vị vận hành hệ thống đường ống Nord Stream 1 chuyển khí đốt từ Nga đến Đức, khối lượng khí đốt được chuyển qua hệ thống này sang phương Tây đã sụt giảm. Riêng tuần trước, lượng khí đốt chuyển qua hệ thống Nord Stream 1 đã giảm từ 40% xuống 20% và nguyên nhân là Tập đoàn Gazprom tiến hành bảo trì hệ thống.

Bộ trưởng Kinh tế Đức Robert Habeck cho rằng, lời bao biện kỹ thuật của Gazprom là một "trò hề". Nguồn cung khí đốt từ Nga đến Đức đã bị tạm dừng một thời gian ngắn trước lần cắt giảm gần đây nhất, với lý do tiến hành công tác bảo trì hệ thống đường ống từ ngày 11/7 đến ngày 21/7.

Theo Ủy ban châu Âu,12 quốc gia thành viên EU đã hứng chịu tình trạng khí đốt từ Nga sụt giảm và một số quốc gia khác đã bị cắt hoàn toàn khí đốt.

Các quan chức hàng đầu EU cho rằng Nga đang "đe dọa" châu Âu và "vũ khí hóa" nguồn cung khí đốt của họ. Tuy nhiên, Moscow đã nhiều lần bác bỏ các cáo buộc này.

"Chúng tôi phải sẵn sàng, có thể có sự gián đoạn hoàn toàn nguồn cung khí đốt trong tương lai gần, và điều đó có nghĩa là chúng tôi cần phải có một kế hoạch sẵn sàng", bà Kadri Simson, Ủy viên châu Âu về năng lượng phát biểu trên đài CNBC.

Các nhà lãnh đạo châu Âu lo ngại Nga ngừng cung cấp hoàn toàn nguồn cung khí đốt, đặc biệt là do nhiều ngành công nghiệp sử dụng mặt hàng này làm nguyên liệu thô trong quá trình sản xuất.

Trong bối cảnh nguồn cung từ Nga eo hẹp, EU đã nỗ lực tìm kiếm các nhà cung cấp thay thế và các nguồn năng lượng khác. Tuy nhiên, đây là một nhiệm vụ không hề dễ dàng và không thể thực hiện trong thời gian ngắn.

Ủy ban châu Âu đã yêu cầu các quốc gia thành viên EU phải đảm bảo dự trữ tối thiểu 80% lượng khí đốt vào tháng 11 tới. Tính đến tháng 6, mức dự trữ khí đốt của các nước mới đạt hơn 56%.

Kỳ vọng tăng trưởng tan vỡ

Kết quả tăng trưởng mới nhất của Khu vực đồng tiền chung euro (Eurozone) công bố cuối tuần trước cho thấy GDP của khu vực này bất ngờ tăng 0,7% trong quý II/2022, cao hơn kỳ vọng của thị trường. Nhưng ngày càng nhiều nhà kinh tế dự đoán khu vực này sẽ rơi vào suy thoái trong năm 2023.

Đầu tháng này, Ủy ban châu Âu dự đoán nền kinh tế này sẽ tăng trưởng 2,7% trong năm 2022 và 1,5% trong năm 2023. Tuy nhiên, Ủy ban châu Âu cũng lường trước rằng việc Nga ngừng hoàn toàn việc cung cấp khí đốt có thể đẩy khu vực này vào suy thoái vào cuối năm 2022.

"Giá xăng tăng cao khiến chi phí của doanh nghiệp tăng theo, còn người tiêu dùng thắt chặt chi tiêu, lượng tiền sẵn sàng chi cho các hàng hóa và dịch vụ khác cũng sụt giảm. Do đó, chúng tôi cho rằng Eurozone sẽ rơi vào suy thoái vào mùa thu này nếu lạm phát vẫn ở mức cao", ông Salomon Fiedler, chuyên gia kinh tế từ Ngân hàng Berenberg nhận định.