Khởi nghiệp với 2 triệu đồng, trở thành tỷ phú ở tuổi 50, vị doanh nhân ngộ ra chân lý thành công

Tom Monaghan, nhà sáng lập thương hiệu pizza Domino nổi tiếng có một hành trình khởi nghiệp đầy gian khó. Thế nhưng, nhờ nỗ lực không ngừng nghỉ, cuối cùng vị doanh nhân này cũng nếm được trái ngọt ở tuổi 50.

1. Tuổi thơ khốn khó

Tom sinh ra tại Mỹ, cha không may mất sớm khi ông mới 4 tuổi. Quá nghèo khó, người mẹ đành phải gửi hai con trai vào trại trẻ mồ côi. Ngay trong đêm đầu tiên tại trại mồ côi, Tom đã đánh nhau với lũ trẻ khác. Suốt những năm tháng sau đó, cậu hi vọng có thể được trở về với mẹ.

7 năm sau, mẹ cậu trở thành y tá, có mức lương ổn định và đón hai con về. Sau khi gia đình chuyển đến Michigan, Tom vừa đi học vừa kiếm công việc bán thời gian với thu nhập khoảng 0,35 USD/giờ cho nhà thờ. Đến năm 13 tuổi, cậu chuyển trường, làm thêm nhiều việc như bán báo, hái quả cho nông trường, đi câu cá và bán cá,...

Trong suốt những năm tháng sau đó, Tom Monaghan luôn ấp ủ giấc mơ khởi nghiệp. Với quan điểm khác biệt, mẹ của Tom cho rằng 2 người con của mình nên kiếm công việc đàng hoàng, học hành tử tế hơn là suy nghĩ viển vông về khởi nghiệp. Cuối cùng, bà gửi lại hai con về trại trẻ mồ côi.

Tom quyết không chấp nhận số phận này, mà rời bỏ trại trẻ mồ côi, đi lang thang kiếm việc. Rất may, cậu được nhận vào làm trong trung tâm giải trí bowling. Cậu làm việc vô cùng vất vả, nhưng vẫn cố gắng đi học để tiếp thu kiến thức, nuôi giấc mộng khởi nghiệp.

Khi lên cấp 3, Tom chuyển trường lần nữa và cậu cũng chuyển việc đến một trang trại hoang sơ không có điện. Vừa làm vừa ở tại đây, cuộc sống của Tom không khác gì những kẻ vô gia cư. Ngôi nhà mà Tom ở thủng mái, chúng dột nắng mưa và rét lạnh vào mùa đông do không có điện cho máy sưởi.

Sau quãng thời gian quá khó khăn, Tom mong muốn được trở thành mục sư và ghi danh vào lớp đào tạo của nhà thờ. Thế nhưng chỉ chưa đến 1 năm, cậu đã bị đuổi vì tính hiếu động không phù hợp với tiêu chuẩn của nhà thờ.

Lần này Tom quyết định trở về nhà với mẹ, nhưng bản thân người mẹ của Tom chẳng hiểu cho con trai và cả 2 tiếp tục cãi nhau về tương lai của cậu. Thậm chí người mẹ đã gọi cảnh sát để bắt Tom đến trại tạm giam trẻ vị thành niên. Quá thất vọng, cậu thường lang thang quanh trường mà không chịu về nhà.

2. Chật vật định hướng tương lai

Mọi chuyện chỉ êm thấm khi người dì của Tom biết chuyện và đón cậu về sống chung. “Bạn sẽ luôn nhận về những phản ứng tiêu cực khi làm gì đó. Nếu cứ lo nghĩ về chúng thì bạn sẽ chẳng bao giờ làm được cái gì hết”, vị tỷ phú nhớ lại.

Cảm động trước tình cảm của người dì, Tom đã nói chuyện với giáo viên để được bồi dưỡng kiến thức. Và rồi, cậu đã tốt nghiệp cấp 3 dù kết quả chỉ đứng cuối lớp. Do quá nghèo nên không thể vào học đại học, Tom quyết định nhập ngũ nhưng lại đăng ký nhầm vào hải quân thay vì ước nguyện bộ binh ban đầu.

Bất chấp khó khăn, Tom cho rằng nếu mình sống sót được trong hải quân thì có thể khởi nghiệp được dễ dàng sau đó.

Quãng thời gian sau đó, Tom tập trung cải thiện thể chất và tinh thần, đọc sách về khởi nghiệp và ước mơ xây dựng nên đế chế cho riêng mình. Năm 1959, anh rời hải quân với 2.000 USD tiền tiết kiệm. Số tiền này được Tom để dành làm học phí đại học, nhưng nhanh chóng bị một kẻ lừa đảo lấy hết.

Kết quả là anh phải cuốc bộ ngang nước Mỹ từ SanDiego về quê nhà Ann Arbor. Tại quê hương, Tom ở trọ cùng người em Jim và làm giám sát cho một từ báo địa phương. Anh lao vào kiếm tiền, từng định đi học đại học nhưng rồi bỏ ngang 2 lần vì khốn khó.

Cuộc đời của Tom khi đó dường như không có tương lai cho đến khi một cơ hội xuất hiện. Jim bất ngờ phát hiện ra một cửa hàng pizza mang tên DomiNick’s đang rao bán lại với giá khá rẻ.

3. Chính thức khởi nghiệp theo đam mê ngày bé

Chính Jim đã đề nghị Tom hợp tác mua lại cửa hàng để người anh trai có thời gian đi học. Trong tài khoản của Tom lúc này chỉ còn 77 USD (gần 2 triệu đồng) và anh đã không ngần ngại vay 500 USD từ ngân hàng.

Trớ trêu thay, cậu em Jim bắt đầu sợ hãi khi vay tiền ngân hàng khởi nghiệp cũng như từ bỏ công việc giao thư ổn định của mình. Khi em trai bỏ cuộc, Tom đứng lên tiếp quản, một lần nữa gác lại giấc mơ học hành.

Vị doanh nhân nhớ lại: "Tôi cảm thấy những bước lùi trong cuộc đời là công cụ để mình học hỏi. Tôi coi chúng là nền đá tảng để bước lên phía trước chứ không phải là những thất bại. Đó chỉ là thất bại khi bạn ngừng cố gắng, và tôi thì không bao giờ từ bỏ".

Nhà hàng pizza liên tục thua lỗ, Tom còn không có nổi tiền thuê nhà. Anh sống trong cửa hàng, nhịn ăn nhịn mặc, thậm chí phải cắt giảm nhân viên. Trong một nỗ lực quản lý chi phí, Tom uyết định giảm số loại pizza phục vụ.

Bất ngờ thay, tuần đó lợi nhuận của cửa hàng lại tăng lên. Kể từ đó, Tom tập trung đơn giản hóa thực đơn và hướng đến giao hàng nhanh miễn phí cho thực khách. Là cửa hàng đầu tiên làm vậy, anh nhanh chóng thu hút nhiều khách hàng và bắt đầu có lãi.

Sau đó, Tom nhanh chóng ký hợp đồng thuê mặt bằng, mở cửa hàng thứ 2 dù vô cùng e ngại. Rất may, số phận đã nương tay, và tiệm pizza hoạt động rất tốt. Họ bán hàng nghìn pizza mỗi tuần và trở thành quán pizza đông khách nhất nước Mỹ thời gian đó. Phần lớn khách hàng của Tom là sinh viên hay những người lười ra ngoài ăn.

Công việc kinh doanh của Tom ngày càng phát đạt. Khi mở đến chi nhánh thứ 3, chủ cũ của DomiNick’s Pizza gọi yêu cầu anh thay đổi tên nhà hàng do khách dễ bị nhầm lẫn. Vậy là cái tên Domino’s Pizza ra đời từ đó.

Không chỉ vậy, ông còn yêu cầu nhà sản xuất tạo nên những chiếc hộp gấp có lỗ để giữ nếp cho bánh cũng như bảo quản độ tươi lâu hơn. Những năm sau đó, Tom liên tục nghĩ ra nhiều tiêu chuẩn khác cho ngành như túi giữ nhiệt, băng chuyền pizza…

4. Suýt phá sản, vực dậy thương hiệu thành đế chế hàng đầu

Năm 1969, Domino mở tới 32 chi nhánh nhưng phần lớn chúng buộc phải đóng cửa sau đó vì không hiệu quả. Riêng Tom nợ tới 1,5 triệu USD và ông buộc phải nhượng quyền kiểm soát lại cho ngân hàng nhằm tránh phá sản.

Thế nhưng khi ngân hàng đem những chuyên gia đến điều hành, tình hình còn tệ hơn bởi họ nâng giá sản phẩm và hạ chất lượng pizza. Chưa đầy 1 năm sau, ngân hàng buộc phải trao lại quyền điều hành cho Tom.

Tình hình vô cùng căng thẳng khi các chi nhánh nhượng quyền kiện Tom, còn nhà cung cấp thì bị nợ tiền hàng nhiều tháng. Dù vậy, vị doanh nhân này vẫn đứng ra bảo đảm với đối tác, nói rằng ông chỉ cần tiền ăn và thuê nhà để duy trì.

Đáng nói, chỉ sau 1 năm, ông đã trả hết toàn bộ nợ nần. Sau đó, Tom bắt đầu chuyển đổi mô hình kinh doanh. Các cửa hàng nhượng quyền của Domino không phải trả phí ban đầu nữa mà họ chỉ cần trụ được ít nhất 1 năm là có thể thông qua. Tất nhiên phí nhượng quyền hàng năm thì vẫn còn.

Nhờ vậy, Domino's Pizza liên tục phát triển, đến năm 1983 đã có hơn 1.000 cửa hàng trên toàn nước Mỹ. Tiếp đó, vị doanh nhân này lại đề ra chính sách khách hàng sẽ được miễn phí pizza nếu nhận giao hàng muộn hơn 30 phút. Ngay lập tức số cửa hàng của Domino’s tăng lên đến hơn 5.000 chỉ chưa đầy 1 năm sau.

Hiện Domino’s Pizza là hãng giao hàng pizza lớn nhất trên thế giới. Tổng giá trị của thương hiệu này hiện nay hơn 12 tỷ USD và có chi nhánh tại hơn 83 quốc gia.

Tom Monaghan từng khẳng định rằng: "Tôi thành công nhờ sự ngu ngốc của mình!". Bản thân ông cũng trở thành tỷ phú vào năm 1998 khi đã ngoài 50 tuổi sau quyết định bán lại 93% cổ phần doanh nghiệp cho Công ty Bain Capital với giá 1 tỷ USD. Hiện tại, dù đã gần 90 tuổi, vị tỷ phú này vẫn dành phần lớn thời gian của mình cho các hoạt động từ thiện.