Khó tìm ra giải pháp trong vòng đàm phán Mỹ-Trung mới

Theo giới quan sát, hành động của Tổng thống Donald Trump vẫn chưa đủ và Bắc Kinh không nên coi đó là một bước đột phát trong các cuộc hội đàm thương mại vì Washington vẫn rất cứng rắn.

Những nhận định của các chuyên gia được đưa ra sau khi ông chủ Nhà Trắng tuyên bố trên mạng Twitter vào ngày 12/9 rằng Washington đã nhất trí có hành động đầy thiện chí bằng việc hoãn tăng thuế với 250 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc từ ngày 1/10 sang ngày 15/10. Ông Trump giải thích rằng ông đưa ra quyết định này nhân dịp sắp tới Quốc khánh Trung Quốc 1/10.

Dưới góc nhìn của chuyên gia Gao Lingyun thuộc Học viện Khoa học Xã hội Trung Quốc, động thái này cho thấy Washington đang tận dụng lợi thế từ các cuộc hội đàm thương mại. Điều đó có thể cho thấy thiện chí của phía Mỹ, nhưng việc trì hoãn tăng thuế không đồng nghĩa với sự cải thiện trong các cuộc đàm phán thương mại.

Theo chuyên gia Mei Xinyu thuộc Học viện Hợp tác Thương mại và Kinh tế Quốc tế Trung Quốc, Bắc Kinh và Washington có thể đã đạt được một số thỏa thuận (liên quan tới thông điệp trên Twitter của ông Trump) và đó là một điều kiện tiên quyết cho các cuộc hội đàm thương mại diễn ra vào tháng tới, nhưng nó không thể được xem là một bước đột phá trong các cuộc hội đàm thương mại. Các cuộc hội đàm sẽ khó khăn và tốn nhiều thời gian.

Trước đó, đã có rất nhiều sự kiện khác diễn ra sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố áp thuế đối với lượng hàng hóa xuất khẩu của Trung Quốc từ ngày 1/9. Tuy nhiên, sau đó, Chính quyền của Tổng thống Trump quyết định trì hoãn việc áp thuế đối với một số mặt hàng cho tới ngày 15/12.

Về phần mình, Trung Quốc đã cho phép hạ giá đồng Nhân dân tệ (NDT) thấp hơn và điều này khiến Mỹ đưa Trung Quốc vào danh sách các quốc gia thao túng tiền tệ. Sau tuyên bố áp thuế của Mỹ, Trung Quốc cũng thông báo sẽ áp thuế 10% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ trị giá 75 tỷ USD. Để trả đũa hành động của Trung Quốc, Tổng thống Mỹ Donald Trump trong một loạt dòng trạng thái đăng trên Twitter đã yêu cầu các công ty của Mỹ rời khỏi Trung Quốc và tìm nguồn cung ứng khác.

Tuy nhiên, Trung Quốc sau đó lại tuyên bố sẽ không trả đũa ngay lập tức và động thái này vì thế ít nhất tạm thời giúp ngăn chặn nguy cơ xảy ra chu kỳ trả đũa thuế quan theo kiểu "ăn miếng trả miếng”. Việc trì hoãn các biện pháp thuế được cho là sẽ giúp hai bên hạ nhiệt căng thẳng và tìm cách đưa cuộc đàm phán mang tính xây dựng trở lại đúng hướng.

Tuy nhiên, điều đó sẽ không dễ dàng vì các nguyên tắc cơ bản không thay đổi. Mỹ sẽ vẫn đòi hỏi nhiều hơn những gì mà Trung Quốc sẽ đáp ứng, vì thế Tổng thống Trump cuối cùng sẽ phải lựa chọn, hoặc ký một thỏa thuận tồi hoặc tiếp tục cuộc chiến gây thiệt hại lớn.

Như đã đề cập trước đó, cách tốt nhất đối với Tổng thống Trump là đạt được một thỏa thuận ngay trước cuộc bầu cử sẽ diễn ra vào năm tới và những điểm yếu của ông sẽ không bị bộc lộ cho tới sau cuộc bầu cử. Vấn đề trước mắt của Tổng thống Trump là làm thế nào để kéo dài các cuộc đàm phán trong một năm mà không có vẻ như ông đang tìm cách trì hoãn chúng.

Cả Mỹ và Trung Quốc sẽ không có lợi ích trước mắt nào nếu chấm dứt đàm phán. Nếu Tổng thống Trump rút khỏi đàm phán, thì điều đó đồng nghĩa với việc ông thừa nhận thất bại đối với một vấn đề quan trọng. Điều này sẽ tước đi cơ hội chiến thắng mà ông mong đợi và khiến ông phải đối mặt với những chỉ trích rằng ông đã theo đuổi một chính sách thất bại gây thiệt hại lớn cho nền kinh tế Mỹ.

Nếu Trung Quốc rút khỏi các cuộc đàm phán thì họ sẽ đem lại cho Tổng thống Trump cơ hội tháo được nút thắt chính trị mà ông đang phải đối mặt bằng cách đổ lỗi cho Trung Quốc. Bên cạnh đó, Trung Quốc sẽ làm tổn hại chân dung tự họa bản thân là quốc gia có “thiện chí” và muốn một kết quả đàm phán thương mại hợp lý và có thể phải gánh chịu sự trả đũa tồi tệ hơn. Vì vậy, mà cả Mỹ và Trung Quốc đều mắc kẹt trong một tình thế không mấy dễ chịu khi cả hai không thể rút lui mà không bị ảnh hưởng bất lợi.

Sự thất thường của Tổng thống Trump, đặc biệt trong những tuần qua đã khiến tình hình trở nên bất ổn hơn và có vẻ khiến Trung Quốc đưa ra kết luận rằng triển vọng đạt được một thỏa thuận với Tổng thống Trump là điều không thể.

Về cơ bản, Tổng thống Trump đã biến ông thành nhà đàm phán, làm giảm uy tín của Đại diện Thương mại Robert Lighthizer và các cố vấn khác của ông. Đối với phía Trung Quốc, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cũng có hành động tương tự đối với Phó Thủ tướng Lưu Hạc. Như vậy rất khó để đàm phán một thỏa thuận khi cả hai đều tin rằng mọi quyết định của phía bên kia có thể bị “lãnh đạo” của họ hủy bỏ.

Liệu ông Trump sẽ thực việc áp thuế đối với nhóm hàng hóa tiếp theo của Trung Quốc, hay đây chỉ là một trường hợp khác giống như Mexico? Liệu ông Trump sẽ thực sự cố gắng để buộc các công ty Mỹ rời khỏi Trung Quốc?

Đối với mỗi tuyên bố, dường như đều có mâu thuẫn từ Tổng thống Trump hoặc từ các cố vấn của ông và hiện chưa có câu trả lời cho tất cả các câu hỏi trên. Có thể thấy các tác động tiêu cực của sự bất ổn này đối với đầu tư kinh doanh, thị trường tài chính và tăng trưởng kinh tế nói chung.

Phía Trung Quốc dường như cho rằng các nhà đàm phán ở cấp thấp của Mỹ đã mất uy tín và không thể xác định được những gì mà Tổng thống Trump thực sự muốn, hoặc quan trọng hơn là liệu Tổng thống Trump có tôn trọng bất kỳ một thỏa thuận nào mà họ đạt được. Điều này có thể nhìn thấy ở trường hợp của Mexico bởi sáu tháng sau khi ký thỏa thuận thương mại với Mexico, Tổng thống Trump đã đe dọa áp thuế lên hàng hóa nhập từ nước này.

Nếu các thỏa thuận có thể bị bỏ qua một cách dễ dàng, điều gì là quan trọng, đó là câu hỏi lớn của Bắc Kinh. Điều này khiến cho cả Mỹ và Trung Quốc khó có thể đạt được một thỏa thuận cuối cùng ngay cả khi các cuộc đàm phán vẫn diễn ra, bởi không bên nào có đủ khả năng chấm dứt chúng./.