Khó khăn bủa vây nhà đầu tư Dự án BOT Đắk Lắk

Việc mở đường tránh Buôn Hồ khiến lưu lượng xe qua Trạm thu phí BOT Đắk Lắk sụt giảm nghiêm trọng. Nhà đầu tư Dự án đề xuất dừng hoạt động trạm thu phí này, trả lại cho Nhà nước.

Doanh thu không đủ trả lãi vay

Dự án Đầu tư nâng cấp, mở rộng đường Hồ Chí Minh (Quốc lộ 14) đoạn Km1738+148 - Km1763+610 (gọi tắt là Dự án BOT Đắk Lắk) được hoàn thành và bắt đầu thu phí từ tháng 11/2015 tại Trạm thu phí Km1747. Theo kết quả kiểm toán của Kiểm toán Nhà nước, chi phí đầu tư Dự án là 658,190 tỷ đồng; các chi phí khác như xử lý bùn, trạm thu phí, tư vấn, đảm bảo an toàn giao thông trước khi thi công… có tổng giá trị 49,34 tỷ đồng.

Ông Thái Hồng Nhân, Tổng giám đốc Công ty Kinh doanh hàng xuất khẩu Quang Đức (Công ty Quang Đức) - nhà đầu tư của Dự án cho biết, thời gian đầu, Dự án thu phí có hiệu quả. Nhưng kể từ khi Đường Hồ Chí Minh đoạn tuyến tránh phía Tây thị xã Buôn Hồ (tỉnh Đắk Lắk) hoàn thành, thì hầu hết phương tiện giao thông đường bộ đều đi đường tránh.

“Doanh thu Trạm thu phí giảm 70 - 80% so với phương án tài chính được duyệt, do phần lớn phương tiện không đi qua trạm. Lộ trình tăng giá vé tại Trạm định kỳ 3 năm một lần (tăng 18%) chưa được áp dụng theo Hợp đồng BOT đã ký kết. Trong khi đó, Dự án đã phải áp dụng giảm giá đối với phương tiện loại 4 và loại 5 theo quy định của Bộ Giao thông - Vận tải (GTVT). Những yếu tố này đã làm phá sản hoàn toàn phương án tài chính của Dự án BOT Đắk Lắk”, ông Nhân nói.

Cũng theo lãnh đạo Công ty Quang Đức, thời gian qua, doanh nghiệp này nhiều lần kiến nghị các cấp có thẩm quyền đề xuất phương án tháo gỡ khó khăn cho Dự án, nhưng vẫn chưa được giải quyết. Doanh nghiệp đang lâm vào tình trạng nguồn thu không đủ để trả nợ lãi vay.

Trước đó, tháng 7/2017, UBND tỉnh Đắk Lắk đề xuất nhà đầu tư di dời Trạm thu phí Dự án sang vị trí mới tại Km1758+085, thuộc khu vực nông trường cao su Phú Xuân (huyện Cư M'gar). Khi đó, Công ty Quang Đức lo ngại việc di dời này không được người dân địa phương ủng hộ, do vị trí mới của Trạm thu phí nằm ngay phía trước đường rẽ vào tuyến tránh Buôn Hồ, khiến các phương tiện giao thông dù chỉ đi trên tuyến tránh, không đi qua đoạn đường BOT Đắk Lắk cũng phải đóng phí.

Tuy nhiên, đề xuất của Công ty Quang Đức không được thông qua và doanh nghiệp đã đồng ý chủ trương di dời Trạm thu phí sang vị trí mới do UBND tỉnh Đắk Lắk đề xuất.

Chờ xem xét

Lãnh đạo Công ty Quang Đức cho hay, sau khi Bộ GTVT thống nhất chủ trương di dời Trạm thu phí (tháng 10/2018), Công ty đã hoàn thành hồ sơ trình Bộ GTVT, Tổng cục Đường bộ Việt Nam, Ban Quản lý dự án đường Hồ Chí Minh. Bộ GTVT sau đó đã ban hành thông báo kết luận của Thứ trưởng Nguyễn Ngọc Đông về việc xử lý vướng mắc di dời Trạm thu phí Km1747.

Thực hiện các văn bản trên, Công ty Quang Đức đã làm việc với Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam - Chi nhánh Gia Lai để có thông báo chủ trương cấp tín dụng mới bổ sung cho việc đầu tư di dời trạm thu phí sang vị trí mới.

Tuy vậy, việc vay vốn mới không thể thực hiện do Công ty CP BOT Quang Đức (doanh nghiệp dự án) bị xếp tụt hạng tín dụng vì không trả đủ tiền lãi vay của Dự án BOT Đắk Lắk. Nguyên nhân thứ hai, do Dự án BOT Đắk Lắk hoàn thành năm 2015, nhưng vẫn chưa được Bộ GTVT thỏa thuận phần còn lại để chủ đầu tư phê duyệt quyết toán hoàn thành hợp đồng Dự án BOT theo quy định.

Trước tình hình khó khăn, tháng 5/2020, Công ty Quang Đức tiếp tục có văn bản kiến nghị Thủ tướng Chính phủ, Bộ GTVT… xem xét, bố trí nguồn vốn ngân sách mua lại Dự án để xóa trạm thu phí nhằm đảm bảo trả nợ cho Ngân hàng và quyền lợi của nhà đầu tư, đảm bảo hiệu quả công tác quản lý, phù hợp với nguyện vọng của nhà đầu tư, ngân hàng cho vay vốn và nhân dân trên địa bàn...

Đầu tháng 7/2020, Văn phòng Chính phủ có văn bản gửi Ngân hàng Nhà nước, Bộ GTVT, Bộ Tài chính, Ngân hàng Phát triển Việt Nam đề nghị có ý kiến bằng văn bản đối với kiến nghị của Công ty Quang Đức để tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Tại văn bản hồi đáp (ngày 19/8/2020), Bộ GTVT cho biết, trên cơ sở đề nghị của UBND tỉnh Đắk Lắk, nhà đầu tư và tổng hợp những vướng mắc đối với các dự án BOT hiện nay, Bộ GTVT đã có văn bản báo cáo và kiến nghị Thủ tướng Chính xem xét, quyết định không tổ chức thu phí của người dân; bố trí vốn nhà nước để chi trả cho công việc xây dựng đã hoàn thiện và các chi phí liên quan đối với Dự án BOT Đắk Lắk.

Trong khi chờ cấp có thẩm quyền giải quyết, doanh nghiệp Dự án vẫn tiếp tục trả lãi vay từng ngày.

Dự án Đường Hồ chí Minh đoạn tuyến tránh phía Tây thị xã Buôn Hồ (tỉnh Đắk Lắk) có tổng chiều dài 26,06 km, theo Kết luận thanh tra số 4553/BKHĐT-TTr ngày 4/7/2018 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, được xác định là thiếu cơ sở về tính cấp bách khi Quốc lộ 14 đoạn qua tỉnh Đắk Lắk vừa được đầu tư đang đáp ứng yêu cầu; số lượng về lưu lượng xe nghiên cứu thiếu độ tin cậy, và thực tế triển khai không cho thấy Dự án là cấp bách.

Kết luận thanh tra cũng chỉ rõ, việc phân kỳ đầu tư tuyến tránh Buôn Hồ có thể dẫn đến một số hệ lụy như ảnh hưởng đến việc thu phí hoàn vốn Dự án BOT Đắk Lắk vì phương tiện giao thông không (hoặc rất ít) đi qua.