Khi thiên tài thất bại - Thăng Trầm của 1 hedge fund lẫy lừng

Trong thần thoại Hy Lạp, Icarus được ban cho đôi cánh để bay. Nhưng một lần chủ quan, Icarus đã bay thật cao, sức nóng mặt trời đã đã tan chảy khoảng kết nối giữa 2 cánh, và Icarus bị rơi xuống rồi chết.

Câu chuyện này lặp lại với quỹ đầu tư LTCM (Long-Term Capital Management), một hegdge fund đã làm mưa làm gió trên thị trường tài chính những năm 1990s.

Được thành lập năm 1994 bởi John Meriwether, LTCM là 1 hedge fund chủ yếu đánh arbitrage.

chẳng hạn 1 cổ phiếu được trade ở 2 sàn khác nhau, Mỹ và Nhật chẳng hạn. nhưng khi giảm hay tăng giá, mức độ thay đổi ở 2 sàn sẽ khác nhau. Thế là LTCM tận dụng thế mạnh của mình với các tính toán khoa học và máy tính trong những khoảng khắc ngắn ngủi để kiếm lời trước khi giá ở 2 sàn tìm về điểm cân bằng.

Vì chênh lệnh rất nhỏ nên đòi hỏi lệnh phải rất lớn. và mặc dù có một nguồn vốn đã lớn, LTCM vẫn dùng rất rất nhiều đòn bẩy. Có lúc đòn bẩy lên đến 30 lần vốn của quỹ.

LTCM rất tin ở giới khoa bảng và đã mời Scholes và Merton vào ban lãnh đạo. Nhà đầu tư từ đó lại càng tin tưởng LTCM qua các mô hình toán phức tạp.

Tuy nhiên, điểm chết người của LTCM chính là ở ... lỗi con người (human error).

Kinh tế học đến ở thời điểm đó vẫn cho con người là duy lý, có thể tiên đoán được, nhưng thực ra con người rất dễ chuyển sang duy lý và hoảng loạn trong một khoảng khắc.

Khi khủng hoảng tài chính châu Á 1997 xảy ra, lẽ thường phải chuyển danh mục sang an toàn hơn như trái phiếu thì LTCM đi con đường khác: dồn vào cổ phiếu vì các mô hình của họ cho rằng cơ hội là rất lớn khi khủng hoảng.

Và các mô hình của họ dựa vào giả định reversion luôn tồn tại. Nhưng kết quả là LTCM chịu lỗ lần đầu tiên, mấy tháng trong lịch sử của mình.

Mô hình của LTCM tính toán xác suất phá sản trong 1 năm là 1 phần 10 mũ 24, tức là rất rất rất nhỏ.

Tuy nhiên ngày 17/08/1998, chính phủ Nga vỡ nợ và phá giá đồng rúp. Thị trường hỗn loạn, họ bán mọi thứ để chạy vào trái phiếu an toàn, và đây là cú kết liễu cho LTCM. Trong 1 ngày, quỹ đã lỗ 533 triệu usd.

Vì dùng đòn bẩy nhiều, LTCM phải thanh lý để giữ không bị phá sản. Đến cuối tháng 8/1998, LTCM đã thua lỗ 45% vốn đang có, đòn bẩy lên 55 lần, và lượng tài sản bị kẹt là 125 tỷ usd.

Khi các ngân hàng phát hiện vấn đề, họ đã ép LTCM để hòng lấy lại vốn. Số phận của LTCM coi như kết thúc.

Nhưng LTCM rất lớn và có thể gây rủi ro dây chuyền. Vì vậy Fed đã ra tay và tạo ra 1 consortium để xử lý khủng hoảng.

Như vậy, một hedge fund tưởng như bất khả chiến bại, lại tự kết liễu mình bằng các lỗi của con người.

Bài học này cho đến nay vẫn luôn đúng: kiểm soát cảm xúc, và các lỗi của con người, mới là yếu tố quyết định của sự thành công trên thị trường tài chính.