Khi phương Tây ích kỷ, "liên minh vaccine" Nga - Trung đang hành động

Trong tháng 4 vừa qua, 3 công ty Trung Quốc đã đạt được thỏa thuận sản xuất hơn 260 triệu liều vaccine ngừa Covid-19 Sputnik V của Nga. Sau những nghi ngại ban đầu, loại vaccine này đã được chấp thuận sử dụng tại hơn 60 quốc gia, bao gồm một số lượng lớn các quốc gia đang phát triển là điểm nóng dịch bệnh.

Thỏa thuận vaccine Nga nhưng "made in China", được ký kết hôm 19/4, một phần xuất phát từ việc Nga bị quá tải các đơn đặt hàng. Đầu năm nay, Quỹ tài sản có chủ quyền của Nga (RDIF) - đơn vị chịu trách nhiệm về Sputnik V - đã cảnh báo sự chậm trễ lên đến 3 tuần đối với các quốc gia đang chờ đợi vaccine ngừa Covid-19 của nước này. Tính đến tháng 1 năm nay, RDIF cho biết đã nhận được yêu cầu cho khoảng 2,5 tỷ liều Sputnik V.

Sự kết hợp này phần nào cho thấy, mục tiêu "quốc tế hóa" vaccine của Nga và Trung Quốc đang ngày càng liên kết. Quan trọng, điều này đang giúp nhiều quốc gia khó khăn đến gần hơn với việc chủng ngừa Covid-19, trong bối cảnh họ đang bị lãng quên bởi các đối tác phương Tây truyền thống của mình - những quốc gia giàu có bị cáo buộc tích trữ vaccine đến thừa thãi.
CNN dẫn kết quả nghiên cứu mới đây của Đại học Duke cho thấy, một số nước như Canada, Anh và New Zealand, đã mua gấp 3 lần số lượng vaccine ngừa Covid-19 đủ để tiêm chủng cho dân số của mình. Trong khi đại đa số các nước còn lại hầu như chưa có đủ liều cho một nửa số công dân của họ, bao gồm cả các nước bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi đại dịch.

Ở Mỹ Latinh - khu vực vốn chịu ảnh hưởng sâu sắc từ Mỹ - các quốc gia như Argentina và Chile đã mua số lượng lớn vaccine của Nga và Trung Quốc để bù đắp thiếu sót trong chương trình chủng ngừa Covid-19 của mình.Theo hồ sơ mua sắm vaccine của Đại học Duke, Argentina đã đặt hàng 30 triệu liều vaccine Sputnik của Nga và 4 triệu liều của Sinopharm của Trung Quốc. Trong khi đó, Argentina đến nay vẫn chưa thể đạt được thỏa thuận mua vaccine Pfizer của Mỹ, mặc dù nước này đã đặt mua 23 triệu liều vaccine của AstraZeneca.

Indonesia, đồng minh lâu năm của Mỹ ở Đông Nam Á, đã quay sang Trung Quốc để đặt thêm lô hàng Sinovac, sau khi đơn hàng AstraZeneca của họ bị trì hoãn 1 năm do dịch bệnh bùng phát mạnh ở Ấn Độ. Cho đến nay, Indonesia đã ít nhất là 125 triệu liều Sinovac - nhiều hơn bất kỳ quốc gia nào khác trên thế giới.
Theo số liệu của Bộ Ngoại giao Mỹ, khách hàng lớn thứ 2 của Sinovac là Thổ Nhĩ Kỳ - cũng là một đồng minh quan trọng trong khu vực của Mỹ. Thổ Nhĩ Kỳ đã mua 100 triệu liều tiêm do Trung Quốc sản xuất, và đã bắt đầu sử dụng vào tháng Giêng năm nay. Ankara thậm chí đã gửi hàng trăm nghìn liều Sinovac thừa tới hỗ trợ Libya. Trong khi đó, nước này ước tính sẽ phải mất thêm 4 tháng nữa thì các mũi tiêm Pfizer do Mỹ sản xuất mới có mặt trên thị trường.

Khả năng sản xuất vaccine đáng kể của Trung Quốc cho nhiều quốc gia khác, bao gồm cả Nga, một phần là nhờ việc đại dịch Covid-19 đã gần như được kiểm soát trong biên giới Trung Quốc, tạo cơ hội cho nước này nâng cấp nhanh chóng năng lực sản xuất.

Vào tháng 3, Sinopharm đã công bố kế hoạch tạo ra tới 3 tỷ liều mỗi năm, trở thành nhà sản xuất vaccine ngừa Covid-19 lớn nhất trên thế giới. Sinovac thì cho biết công ty đang đặt mục tiêu nâng công suất hàng năm lên 2 tỷ.

Hầu hết các chuyến hàng vaccine từ Nga và Trung Quốc là được bán chứ không phải tặng. Nhưng một phân tích của Think Global Health đã chỉ ra việc 63/65 quốc gia mà Bắc Kinh đã tặng vaccine cho đến nay đều là các đối tác thuộc Sáng kiến ​​Vành đai - Con đường.

CNN dẫn lời Bobo Lo, một chuyên gia về quan hệ Nga - Trung, đồng thời là cựu Phó Trưởng phái bộ ngoại giao tại Đại sứ quán Australia ở Moscow, nói rằng: "Cả Nga và Trung Quốc đều nhìn thấy cơ hội để đạt được lợi ích địa chính trị trong đại dịch... khi phương Tây tỏ ra ích kỷ trong việc hạn chế phân phối vaccine cho các nước đang phát triển".

Tuy nhiên, Trung Quốc và Nga đều đã phủ nhận việc thực hiện "ngoại giao vaccine". Phát biểu tại cuộc gặp với Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov ngày 23/3, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị nói rằng, 2 nước đều đang tham gia vào "công việc nhân đạo".

"Không giống như một số quốc gia lớn đang tích trữ vaccine vì lợi ích của riêng họ, chúng tôi muốn thấy nhiều người được chủng ngừa hơn. Hy vọng của chúng tôi là thế giới sẽ đánh bại đại dịch càng sớm càng tốt", Ngoại trưởng Vương nói, "đối với Trung Quốc và Nga, sự lựa chọn của chúng tôi không chỉ mang lại lợi ích cho quốc gia, mà còn giúp ích cho toàn thế giới".