“Kế hoãn binh” của Mỹ và Trung Quốc trong đàm phán thương mại

Cuộc chiến thuế quan tiếp tục leo thang với việc Trung Quốc đánh thuế trả đũa lên 70 tỷ USD hàng hóa Mỹ và Tổng thống Trump tăng thêm 5% thuế đối với những hàng hóa Trung Quốc bị đánh thuế trước đó.

Trong bối cảnh quan hệ thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc đang phát đi những dấu hiệu đấu dịu, các quan chức cấp cao của hai nước chuẩn bị mở các cuộc đàm phán sơ bộ vào cuối tháng Chín này để hướng tới cuộc họp do Bộ trưởng Tài chính Steven Mnuchin và Đại diện Thương mại Robert Lighthizer dẫn đầu bên phía Mỹ vào đầu tháng Mười tới.

Liên quan đến vấn đề này, một nhà quan sát đã chia sẻ với đài TNHK rằng nhiều khả năng Mỹ và Trung Quốc chỉ có thể hướng đến một “thỏa thuận mang tính hình thức” để giảm bớt tác động của cuộc chiến thương mại mà không thể đạt được một thỏa thuận toàn diện, nhằm chấm dứt hoàn toàn những tranh chấp.

Cuộc gặp dự kiến diễn ra vào cuối tháng Chín là lần gặp gỡ đầu tiên giữa các nhà đàm phán của hai bên kể từ khi các cuộc đàm phán đổ vỡ ở Thượng Hải vào cuối tháng 7/2019 khiến Tổng thống Mỹ Donald Trump quyết định tiếp tục đánh thuế lên toàn bộ 300 tỷ USD giá trị hàng hóa còn lại của Trung Quốc.

Kể từ đó, cuộc chiến thuế quan tiếp tục leo thang với việc Trung Quốc đánh thuế trả đũa lên 70 tỷ USD hàng hóa Mỹ và Tổng thống Trump tăng thêm 5% thuế đối với những hàng hóa Trung Quốc đã bị đánh thuế trước đó.

Tuy nhiên lúc này, tức là vào thời điểm trước khi nối lại đàm phán, hai bên đã có những dấu hiệu "xuống nước". Ngày 11/9, Tổng thống Trump thông báo hoãn lại hai tuần quyết định tăng thêm 5% thuế nhập khẩu nhằm vào hàng Trung Quốc. Như vậy, mức thuế 30% đánh vào 250 tỷ USD hàng Trung Quốc sẽ được áp dụng kể từ ngày 15/10/2019 thay vì từ ngày 1/10/2019. Trước đó, Bắc Kinh cũng đã công bố danh sách 16 loại hàng hóa của Mỹ được tạm miễn tăng thuế trong vòng một năm.

Trên Twitter, Tổng thống Trump giải thích quyết định hoãn tăng thuế nhằm tôn trọng Lễ kỷ niệm 70 năm ngày thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, đồng thời đáp ứng yêu cầu của Phó Thủ tướng Trung Quốc Lưu Hạc để tránh gây thêm căng thẳng đúng vào ngày Quốc khánh (1/10).

Tuy nhiên, Mỹ đồng ý hoãn tăng thuế đánh vào hàng Trung Quốc chỉ sau khi Bắc Kinh đã tỏ thiện chí, thông báo tạm thời miễn áp thêm thuế nhắm vào 16 loại hàng hóa của Mỹ, trong đó có những sản phẩm dầu nhờn không chế biến từ dầu mỏ, và một số dược phẩm, thực phẩm nuôi cá...

Tờ Thời báo Hoàn Cầu đã hoan nghênh động thái của Mỹ và xem đây là một dấu hiệu tích cực cho các vòng đàm phán song phương sắp tới. Nhiều người đặt kỳ vọng vào cuộc đàm phán Mỹ-Trung dự kiến được mở lại trước ngày 15/10/2019 - thời hạn chót trong quyết định tạm hoãn tăng thuế đánh vào hàng Trung Quốc do Tổng thống Mỹ ấn định.

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Mnuchin cho biết các nhà đàm phán thương mại Mỹ muốn đạt "tiến triển có ý nghĩa" trong các cuộc đàm phán thương mại sắp tới với Trung Quốc. Trả lời kênh CNBC, Bộ trưởng Mnuchin bày tỏ lạc quan "thận trọng" về cơ hội đạt được thỏa thuận để giải quyết xung đột thương mại.

Tuy nhiên, người đứng đầu Bộ Tài chính Mỹ một lần nữa cảnh báo rằng Tổng thống Trump sẽ chỉ chấp nhận một thỏa thuận tốt và sẵn sàng tăng thuế nhập khẩu đối với hàng hóa Trung Quốc nếu cần thiết.

Phát biểu trên kênh CNN ngày 12/9, cố vấn thương mại có đường lối cứng rắn của Tổng thống Trump, ông Peter Navarro, cũng cho biết Mỹ sẽ tập trung vào “bảy hành động xâm phạm kinh tế” của Trung Quốc, bao gồm “tấn công mạng vào các máy tính của chúng ta để đánh cắp các bí mật thương mại và các tài sản trí tuệ của chúng ta”, và thao túng tiền tệ.

Trước đó, ông Trump đã cáo buộc Trung Quốc “trở cờ” với lời hứa mua thêm nông sản Mỹ và Tổng thống đã đưa ra gói cứu trợ trị giá hàng tỷ USD cho các nông dân bị thiệt hại nặng nề trong chiến tranh thương mại.

Nông dân Mỹ đang gánh chịu hậu quả nặng nề nhất của cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung, nhất là sau khi ngành xuất khẩu đậu tương của nước này sụp đổ hồi năm ngoái và xóa sạch các thị trường mà nông dân Mỹ đã phải mất nhiều năm tạo dựng.

Có thể nói, kể từ khi bắt đầu cuộc chiến thương mại, Mỹ và Trung Quốc đã nhiều lần thông báo "đình chiến", chính Tổng thống Trump đã nhiều lần tuyên bố đôi bên đang “cận kề” một giải pháp để khai thông bế tắc trên hồ sơ thương mại, để rồi Washington và Bắc Kinh vẫn dùng những biện pháp “ăn miếng trả miếng” và tiếp tục lao vào một cuộc đọ sức bất chấp những cảnh báo chiến tranh thương mại đe dọa đến tăng trưởng kinh tế của cả Mỹ lẫn Trung Quốc và của toàn thế giới.

Sputnik cho biết theo kết quả các vòng đàm phán trước đây giữa hai nước, Phó Thủ tướng Trung Quốc Lưu Hạc nói rằng có ba vấn đề chính mà Trung Quốc không thể nhượng bộ. Đầu tiên, Mỹ phải dỡ bỏ hoàn toàn các loại thuế. Thứ hai, mức độ quan hệ thương mại trong tương lai từ Trung Quốc phải hợp lý.

Cuối cùng, tài liệu tổng kết đàm phán - thỏa thuận thương mại giữa hai nước - phải được cân bằng, nghĩa là phải tính đến lợi ích công bằng cho cả hai bên.

Tổng thống Trump cho rằng cuộc chiến thương mại kéo dài đang gây tổn hại cho Trung Quốc nhiều hơn Mỹ vì Trung Quốc đang “gánh chịu thuế quan”. Mặc dù vậy, các chuyên gia cảnh báo có dấu hiệu Mỹ cũng bị tổn hại, với số việc làm mới được tạo ra ở nước này trong tất cả ngành nghề chính đều giảm vào tháng trước.

Trao đổi với đài TNHK, nhà kinh tế Nguyễn Xuân Nghĩa từ California cho rằng hành động xuống thang của hai bên là “để tạo ra thiện chí trong đàm phán”. Tuy nhiên, ông Nguyễn Xuân Nghĩa nói việc Tổng thống Mỹ hoãn đánh thuế “chỉ hai tuần thì không đi đến đâu”. Trong khi đó, sự nhượng bộ từ phía Trung Quốc “là để hạ nhiệt”.

Ông Nguyễn Xuân Nghĩa cho rằng “nội bộ Bắc Kinh có thể đang gặp một số khó khăn”. Ông lưu ý rằng trong cuộc đàm phán lần này phía Trung Quốc sẽ có sự tham dự của Thống đốc Ngân hàng Trung ương Trung Quốc Dịch Cương. Đây là dấu hiệu cho thấy hai bên “có thể sẽ thảo luận về tỷ giá của đồng nhân dân tệ so với đồng USD”.

Ông Trump đã cáo buộc Trung Quốc là quốc gia "thao túng tiền tệ", vì cố tình giữ cho đồng nhân dân tệ ở mức thấp một cách giả tạo để thúc đẩy xuất khẩu.

Ông Nguyễn Xuân Nghĩa dự đoán điều mà hai bên có thể đạt được trong cuộc đàm phán là giảm thuế. Ngoài ra, Bắc Kinh có thể cũng sẽ cam kết với Mỹ là “sẽ không can thiệp vào tỷ giá đồng nhân dân tệ”./.