Iran và P4+1 nhóm họp tìm cách đưa Mỹ trở lại thỏa thuận hạt nhân

Họp lần đầu tiên trong hơn 1 năm, các ngoại trưởng Iran và Nhóm P4+1 (gồm Anh, Pháp, Nga, Trung Quốc và Đức) hôm 21/12 một lần nữa nhấn mạnh tầm quan trọng của thỏa thuận hạt nhân 2015, đồng thời hoan nghênh triển vọng quay trở lại của nước Mỹ.

Dù trong suốt chiến dịch bầu cử, Tổng thống đắc cử Joe Biden đã cam kết đưa Mỹ trở lại thỏa thuận, song mọi chuyện lại được dự báo không hề dễ dàng sau một thời gian dài chia rẽ và những trở ngại ngày một nhiều thêm.

Tuyên bố chung sau cuộc họp nêu rõ, những bên tham gia còn lại một lần nữa khẳng định cam kết trong việc duy trì thỏa thuận, cho rằng đây là một nhân tố chủ chốt của cấu trúc không phổ biến vũ khí hạt nhân toàn cầu và là một thành quả quan trọng của ngoại giao đa phương, góp phần củng cố an ninh khu vực và quốc tế. Các Ngoại trưởng cũng hoan nghênh triển vọng Mỹ trở lại thỏa thuận và nhấn mạnh sẵn sàng giải quyết vấn đề một cách tích cực.

Ngoại trưởng Đức Heiko Maas nhấn mạnh: “Để có thể đưa nước Mỹ dưới thời ông Joe Biden trở lại thỏa thuận hạt nhân, điều quan trọng là không được phép có thêm bất kỳ cuộc diễn tập chiến thuật nào như đã thấy thời gian qua. Điều này sẽ chỉ càng gây tổn hại hơn nữa tới thỏa thuận. Chúng ta đang đứng trước cơ hội cuối cùng và không được phép lãng phí. Đây cũng là điều mà chúng tôi đã nói rất rõ với Iran tại cuộc họp.”

Thời gian qua, Anh, Pháp, Nga, Trung Quốc và Đức đã tìm cách giữ cho mọi nỗ lực không bị “trôi sông đổ biển” sau quyết định đơn phương rút khỏi của Mỹ năm 2018. Những nước này hi vọng sự thay đổi chính quyền tại Mỹ có thể cứu vãn thỏa thuận, với mục tiêu cao nhất là ngăn chặn Iran phát triển bom hạt nhân. Cũng tại cuộc họp ngày hôm qua, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đã đưa ra 4 đề xuất nhằm chấm dứt tình trạng bế tắc hiện nay: khuyến khích Mỹ sớm quay trở lại; giải quyết các bất đồng một cách công bằng và khách quan trong tiến trình thực thi thỏa thuận; xử lý thỏa đáng các vấn đề an ninh khu vực.

Ông Vương nói: "Mỹ nên quay trở lại thỏa thuận hạt nhân Iran một cách vô điều kiện và càng sớm càng tốt. Nước này cũng nên dỡ bỏ các lệnh trừng phạt đối với Iran, các thực thể và cá nhân của bên thứ ba. Và cũng trên cơ sở này, Iran cần khôi phục đầy đủ công tác thực thi các cam kết hạt nhân.”

Kế hoạch hành động chung toàn diện cho phép Iran được hưởng những ưu đãi kinh tế, song đổi lại phải chấm dứt chương trình hạt nhân quân sự. Tuy nhiên với việc Mỹ khôi phục các lệnh trừng phạt, những quốc gia tham gia ký kết khác đã phải rất chật vật trong việc cung cấp những hỗ trợ cần thiết theo yêu cầu của Iran.

Theo Ngoại trưởng Iran Javad Zarif, nước này sẵn sàng trở lại các cam kết một khi Mỹ và 3 cường quốc châu Âu làm tròn nghĩa vụ của mình.

Dù chưa rõ sẽ thực thi các đối sách cụ thể với Iran như thế nào, nhưng Tổng thống đắc cử Mỹ ngay từ đầu đã cho thấy mong muốn lựa chọn giải pháp ngoại giao. Ông cũng đề cập khả năng Washington có thể quay lại Kế hoạch hành động chung toàn diện như là điểm khởi đầu để thực hiện các cuộc đàm phán hạt nhân tiếp theo.

Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện nay, thiện chí thôi vẫn là chưa đủ khi những trở ngại ngày một nhiều thêm, mà mới đây nhất là vụ ám sát nhà khoa học Mohsen Fakhrizadeh, người được xem là “cha đẻ” chương trình hạt nhân Iran./.