IMF: Chính sách tiền tệ còn ít dư địa, chính sách tài khóa nên đi đầu trong việc hỗ trợ hoạt động kinh tế

Ban Giám đốc Điều hành Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã kết thúc đợt tham vấn Điều IV của Điều lệ Quỹ với Việt Nam và công bố kết luận của đợt tham vấn này.

Dự báo tăng trưởng kinh tế phục hồi ở mức 6,1%, lạm phát dao động quanh mức mục tiêu 4-4,5%

Theo IMF, trong năm 2023 đầy thách thức, nền kinh tế Việt Nam đã tăng trưởng 5% nhờ những chính sách quyết liệt của Chính phủ. Những xáo động trong thị trường bất động sản, căng thẳng về tài chính và xuất khẩu giảm mạnh đã tác động tới nền kinh tế.

Quá trình phục hồi bắt đầu từ cuối năm 2023 nhờ xuất khẩu và du lịch phục hồi, cũng như sự hỗ trợ của chính sách tài khóa và tiền tệ mở rộng phù hợp. Lạm phát tăng trong năm 2024 chủ yếu do giá lương thực thực phẩm tăng, mặc dù lạm phát cơ bản vẫn duy trì tương đối thấp và ổn định. Cán cân vãng lai đối ngoại đã thặng dư lớn trong năm 2023 ở mức 5,8% GDP, phần nhiều là do nhập khẩu sụt giảm đáng kể

IMF dự báo, nền kinh tế Việt Nam sẽ phục hồi ở mức 6,1% trong năm 2024, được hỗ trợ bởi cầu bên ngoài tiếp tục mạnh mẽ, đầu tư trực tiếp nước ngoài ổn định và các chính sách nới lỏng. Dự kiến tăng trưởng cầu trong nước sẽ hồi phục dần do doanh nghiệp phải chèo chống với mức nợ cao trong khi thị trường bất động sản sẽ chỉ phục hồi hoàn toàn trong trung hạn. Lạm phát dự kiến sẽ dao động quanh mức mục tiêu 4-4,5% của Ngân hàng Nhà nước trong năm nay.

Những yếu kém kéo dài của thị trường bất động sản và thị trường trái phiếu doanh nghiệp có thể tác động mạnh hơn dự kiến đến khả năng mở rộng tín dụng của các ngân hàng - IMF

Tuy nhiên, IMF cũng lưu ý rằng, những rủi ro tiêu cực vẫn còn cao. Xuất khẩu - động lực chính của nền kinh tế Việt Nam, có thể yếu hơn nếu tăng trưởng toàn cầu không được như kỳ vọng, căng thẳng địa chính trị toàn cầu dai dẳng hoặc tranh chấp thương mại gia tăng.

"Với điều kiện tiền tệ nới lỏng, nếu áp lực tỷ giá hối đoái kéo dài lâu hơn, việc này sẽ dẫn đến tác động truyền dẫn lớn hơn đến lạm phát trong nước", IMF nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, những yếu kém kéo dài của thị trường bất động sản và thị trường trái phiếu doanh nghiệp có thể tác động mạnh hơn dự kiến đến khả năng mở rộng tín dụng của các ngân hàng, làm phương hại đến tăng trưởng kinh tế cũng như làm suy giảm sự ổn định tài chính.

Rủi ro vẫn ở mức cao, cần phải nỗ lực hơn nữa để đảm bảo sự ổn định tài chính vĩ mô

Ban Giám đốc Điều hành IMF đánh giá cao việc các cơ quan chức năng Việt Nam đã hành động nhanh chóng để duy trì sự ổn định tài chính vĩ mô khi quá trình phục hồi kinh tế sau đại dịch phải đối mặt với những cơn gió ngược cả trong và ngoài nước. Đồng thời, lưu ý rằng rủi ro vẫn ở mức cao, cần phải nỗ lực hơn nữa để đảm bảo sự ổn định tài chính vĩ mô và có các cải cách sâu rộng nhằm khắc phục các điểm yếu và đảm bảo tăng trưởng xanh, mạnh mẽ và toàn diện trong trung hạn. Việc tiếp tục tăng cường năng lực sẽ rất quan trọng để hỗ trợ các cải cách.

"Do dư địa tài khóa vẫn còn nhiều trong khi việc nới lỏng chính sách tiền tệ còn ít dư địa, chính sách tài khóa nên đi đầu trong việc hỗ trợ hoạt động kinh tế nếu cần", các lãnh đạo của IMF nhấn mạnh.

Trong bối cảnh này, IMF hoan nghênh kế hoạch của các cơ quan chức năng nhằm đẩy nhanh thực hiện đầu tư công, điều này sẽ đòi hỏi phải giải quyết các nút thắt và nhấn mạnh tầm quan trọng của việc mở rộng lưới an sinh xã hội để hỗ trợ những đối tượng dễ bị tổn thương nhất. Đồng thời, khuyến nghị củng cố khuôn khổ tài khóa, quy trình lập ngân sách và tăng huy động thu ngân sách trong trung hạn để hỗ trợ kế hoạch phát triển đầy tham vọng.

Ban lãnh đạo của IMF cũng đánh giá cao việc các cơ quan chức năng đã kiểm soát rủi ro lạm phát hiệu quả nhưng nhấn mạnh rằng chính sách tiền tệ cần tiếp tục thận trọng trong bối cảnh phức tạp và không gian chính sách còn hạn hẹp. IMF hoan nghênh các bước tiến tới tỷ giá hối đoái linh hoạt hơn và khuyến nghị tiếp tục có tiến triển trong lĩnh vực này, cùng với việc hiện đại hóa khuôn khổ chính sách tiền tệ.

IMF nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tăng cường sức chống chịu của hệ thống tài chính bằng cách củng cố các đệm vốn, loại bỏ dần các quy định về gia hạn nợ nhưng vẫn giữ nguyên nhóm nợ và xử lý các khoản nợ xấu gia tăng.

"Cần cải thiện bộ công cụ của các cơ quan chức năng để ngăn ngừa và quản lý các khủng hoảng ngân hàng bằng cách củng cố khuôn khổ pháp lý về xử lý ngân hàng và cấp thanh khoản khẩn cấp, và hoan nghênh việc sửa đổi Luật Các tổ chức tín dụng. Cần tiếp tục các nỗ lực tăng cường quản lý và giám sát các ngân hàng", IMF nhấn mạnh.

IMF ghi nhận việc các cơ quan chức năng đã hành động nhanh chóng nhằm hạn chế rủi ro trên thị trường bất động sản và trái phiếu doanh nghiệp. Đồng thời, khuyến nghị cần có những bước đi quyết đoán để xử lý các rủi ro vẫn còn, gồm: củng cố khuôn khổ pháp lý về mất khả năng thanh toán, củng cố thể chế và tăng tính minh bạch trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp.

Ngoài ra, IMF cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của cải cách cơ cấu và cải cách các chính sách về biến đổi khí hậu để đạt được tăng trưởng bền vững, xanh và toàn diện. Việc đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế có thu nhập trung bình cao sẽ đòi hỏi các nỗ lực hơn để cải thiện môi trường kinh doanh, tăng cường cơ sở hạ tầng quan trọng và đầu tư vào nguồn nhân lực.

IMF hoan nghênh Quy hoạch Điện VIII gần đây và kế hoạch xây dựng Hệ thống trao đổi hạn ngạch phát thải để giúp đạt được các mục tiêu về khí hậu của Việt Nam và thúc đẩy an ninh năng lượng. IMMF nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thực hiện chiến lược và xây dựng khuôn khổ pháp lý phù hợp để thúc đẩy đầu tư vào năng lượng tái tạo và đảm bảo nguồn tài trợ cho quá trình chuyển đổi xanh.

IMF cho rằng, việc tiến hành đánh giá quản lý đầu tư công về khí hậu có thể sẽ rất hữu ích cho Việt nam.

Các lãnh đạo IMF đồng thời hoan nghênh những nỗ lực chống tham nhũng của các cơ quan chức năng và nhấn mạnh cần tiếp tục tăng cường quản trị, cải thiện khuôn khổ phòng chống rửa tiền/chống tài trợ khủng bố và đơn giản hóa khuôn khổ pháp lý. Cần nỗ lực nhiều hơn để thu hẹp những khoảng trống về dữ liệu.