IAEA cảnh báo tình hình "nghiêm trọng" ở nhà máy điện hạt nhân lớn nhất châu Âu

Tổng giám đốc Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) Rafael Grossi hôm qua cảnh báo tình hình “nghiêm trọng” tại Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia, ở Đông Nam Ukraine, hiện do Nga kiểm soát. Hơn 2 năm kể từ khi xung đột giữa Nga và Ukraine nổ ra, vấn đề bảo vệ cơ sở hạt nhân lớn nhất châu Âu này vẫn là ưu tiên cấp bách.

Tổng giám đốc IAEA Rafael Grossi hôm qua (4/9) đã có chuyến thăm lần thứ 5 tới kể từ tháng 2/2022. Đánh giá về tình hình tại nhà máy, ông Rafael Grossi cho biết, cả 7 “trụ cột an ninh” của nhà máy đều bị xâm phạm một phần hoặc toàn bộ.

Ông đồng thời không loại trừ khả năng xảy ra “tình huống nghiêm trọng” và cho biết sẽ mở rộng hoạt động thanh sát để bao gồm các trạm biến áp điện cung cấp năng lượng cho các nhà máy điện hạt nhân: “Một số đường dây điện đã bị ảnh hưởng. Và chúng tôi đã chỉ ra ngay tại thời điểm đó rằng đây là rủi ro đối với nhà máy. Mất điện tại nhà máy điện hạt nhân là một vấn đề rất nghiêm trọng. Chúng tôi đang cố gắng tìm hiểu nguồn gốc của vấn đề và sẽ mở rộng hoạt động thanh sát để bao gồm các trạm biến áp điện cung cấp năng lượng cho các nhà máy điện hạt nhân. Kể từ tuần tới, chúng tôi sẽ bắt đầu việc này. Đây là một hướng đi mới và là một hướng đi quan trọng".

Ông Rafael Grossi cũng xem xét hiện trường vụ hỏa hoạn tại một trong những tháp làm mát của nhà máy hồi tháng trước và xác định ngọn lửa không xuất phát từ bản thân tháp này, qua đó làm gia tăng khả năng về việc khu vực trên đã bị tấn công. Ông Grossi cho biết hoạt động điều tra nguyên nhân vụ cháy vẫn đang diễn ra.

Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia có 6 tổ máy điện với tổng công suất 6 gigawatt. Mặc dù 6 lò phản ứng tại Zaporizhzhia đã ngừng hoạt động nhưng nhiên liệu trong đó vẫn cần được làm mát để tránh xảy ra thảm họa.

Các chuyên gia cảnh báo, dù nguy cơ một thảm họa như từng xảy ra năm 1986 tại Nhà máy điện hạt nhân Chernobyl là khó xảy ra, song bất kỳ sự cố hạt nhân nào cũng sẽ gây ảnh hưởng không chỉ đến Ukraine, mà còn đến các quốc gia láng giềng, trong đó có Nga, Moldova, Belarus và Rumania. Kể từ tháng 2/2022, Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia đã gần 10 lần bị mất điện bên ngoài và phải dựa vào các máy phát điện khẩn cấp- “tuyến phòng thủ cuối cùng chống lại một tai nạn hạt nhân.

Vấn đề an toàn của các nhà máy điện hạt nhân trong xung đột đã nóng trở lại sau khi quân đội Ukraine bất ngờ tấn công vào khu vực Kursk của Nga hồi đầu tháng 8 vừa qua. Đây là nơi có nhà máy điện hạt nhân Kursk và Quân đội Nga cảnh báo Ukraine có kế hoạch tấn công cơ sở này.

Ukraine đã bác bỏ cáo buộc. Nằm cách biên giới Nga-Ukraine khoảng 90km, nhà máy điện hạt nhân Kursk đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp điện cho một số khu vực lân cận. Nhà máy có 4 lò phản ứng hạt nhân, trong đó hiện chỉ có 2 lò phản ứng hoạt động.