Hy vọng phục hồi về triển vọng xuất khẩu năm 2024 đứng trước nhiều thách thức

Kim ngạch xuất khẩu năm 2023 giảm nhưng cải thiện dần qua các quý

Tổng cục Hải quan đã công bố số liệu thương mại cả năm 2023 với một số điểm đáng chú ý. Đầu tiên, kim ngạch thương mại của cả năm 2023 đạt 681 tỷ USD, giảm 6,9% so với cùng kỳ. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu đạt xấp xỉ 355 tỷ USD, giảm 4,6% so với cùng kỳ và kim ngạch nhập khẩu đạt 326 tỷ USD, giảm 9,2% so với cùng kỳ. Nếu loại trừ yếu tố giá, sự sụt giảm trong khối lượng xuất khẩu và nhập khẩu trong năm 2023 là tương đương, khoảng 4,0-4,5%.

Thứ hai, hoạt động thương mại cải thiện dần qua các quý, xuất khẩu chuyển từ trạng thái sụt giảm khoảng 12% so với cùng kỳ trong nửa đầu năm sang giảm 2,4% trong quý 3 và tăng 6,9% trong quý 4. Tăng trưởng kim ngạch theo quý cũng có sự cải thiện, mức cải thiện là tích cực trong quý 2 và quý 3, tuy nhiên, kim ngạch xuất khẩu quý 4 chững lại chỉ tăng 1,4% so với quý 3 cho thấy sự phục hồi của nhu cầu thế giới vẫn còn chậm.

Thứ ba, khu vực trong nước có sự phục hồi đáng kể hơn so với khu vực FDI, cụ thể, xuất khẩu của khối FDI năm 2023 đạt khoảng 257 tỷ USD, giảm 6,2% so với cùng kỳ, trong khi đó, xuất khẩu của khối doanh nghiệp trong nước đạt 96 tỷ USD, chỉ giảm 1,6% so với cùng kỳ. Tương tự, nhập khẩu của khu vực FDI cũng sụt giảm nhiều hơn khu vực trong nước, lần lượt đạt 209 tỷ USD và 116 tỷ USD, giảm 10,4% và 7,7% so với cùng kỳ.

Theo ước tính của Tổng cục Thống kê, chênh lệch xuất, nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ đóng góp 32,3% vào tăng trưởng GDP năm 2023, tương đương 1,6 điểm % và thấp hơn mức đóng góp 2,3 điểm % trong năm 2022. Thặng dư của thương mại hàng hoá năm 2023 ước đạt 28,2 tỷ USD, gấp 2,3 lần so với năm 2022. Độ mở thương mại của Việt Nam đo lường bằng tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hoá/GDP năm 2023 ước đạt 158%, thấp hơn so với mức 179% trong năm 2022.

Hy vọng phục hồi tăng trưởng xuất khẩu đứng trước nhiều thách thức

Chúng tôi cho rằng xuất khẩu sẽ là trụ cột cho tăng trưởng trong năm 2024 dựa trên một số kỳ vọng: 1) chu kỳ cắt giảm hàng tồn kho ở các thị trường lớn đã đi đến hồi kết, trọng tâm của nhu cầu năm nay sẽ đến từ sự hồi phục của nhu cầu, 2) sự phục hồi của mặt hàng công nghệ sẽ tích cực hơn nhóm hàng phi công nghệ do hưởng lợi từ chu kỳ thay thế cho các sản phẩm được bán trong giai đoạn Covid-19 và làn sóng tích hợp AI vào thiết bị công nghệ, 3) Sự dịch chuyển chuỗi cung ứng của Apple sang Việt Nam đang tạo điều kiện để Việt Nam mở rộng năng lực sản xuất thiết bị điện tử, từ đó thúc đẩy hoạt động xuất khẩu. Trong kịch bản cơ sở, tăng trưởng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam năm 2023 ước đạt 7-10%, dự báo này khá phù hợp với diễn biến tăng trưởng nhập khẩu nguyên vật liệu giai đoạn cuối năm 2023 cũng như tốc độ phục hồi của xuất khẩu trong Q4/2023.

Tác động của cuộc khủng hoảng tại Biển Đỏ đến Việt Nam

Liên quan đến cuộc khủng hoảng tại Biển Đỏ, sự gián đoạn trong việc vận chuyển hàng hoá qua kênh đào Suez đã kéo dài gần một tháng rưỡi. Theo Everstream Analytics, kênh đào Suez vốn chịu trách nhiệm vận chuyển khoảng 12% thương mại toàn cầu và 30% lưu lượng container. Hiện tại, các hãng vận chuyển lớn đều đã chuyển hướng tàu hàng của họ ra khỏi khu vực Biển Đỏ và đi vòng qua Mũi Hảo Vọng. Việc thay đổi lộ trình này dự kiến sẽ kéo dài hải trình thêm khoảng 6.000 km trong lộ trình hàng hải từ Châu Á đến Châu Âu, cùng với đó, thời gian vận chuyển sẽ tăng thêm khoảng 10-15 ngày.

Giá cước vận chuyển container toàn cầu đã tăng 122% kể từ mức thấp ngày 30/11/2023, dựa trên mức tăng giá cước vận chuyển này có thể nhìn nhận rằng cuộc khủng hoảng tại Biển Đỏ hiện chưa gây ra tác động như giai đoạn Covid-19. Tuy nhiên, vấn đề căng thẳng leo thang, kéo dài và khả năng lan sang các khu vực khác (ví dụ như eo biển Hormuz – huyết mạch của dầu mỏ thế giới) có thể sẽ khiến cục diện thương mại toàn cầu trở nên đáng lo hơn.