Huy động tiền từ thiện, tài sản tín thác và trách nhiệm: Nhìn từ Anh - Mỹ

Luật pháp của Việt Nam không có quy định rõ ràng và bài bản về sự tín thác (Trust) như ở nhiều nước thuộc hệ thống pháp luật của Anh – Mỹ (đặt tên nôm na cho dễ hiểu chứ tên đầy đủ của nó là Common Law).

Theo luật của Anh – Mỹ, Tài sản Tín thác nôm na là tài sản được giao cho một người (người quản lý hay Người Nhận Tín thác) mà không phải là khoản tặng cho hay khoản cho vay chung chung từ người đưa (Người Tín thác). Ngoài ra, một khoản vay cho một mục đích cụ thể (như trả nợ cho một chủ nợ cụ thể chứ không phải là để mọi khoản nợ) nhưng không được dùng cho mục đích đó thì khoản tiền đó cũng trở thành Tài sản Tín thác.

Khi người giữ tiền trở thành Người Nhận Tín thác, người đó phải tuân thủ nhiều chuẩn mực và nghĩa vụ khác nhau đối với Tài sản Tín thác, nhưng ít nhất là: (i) không được dùng tài sản đó cho mục đích khác với mục đích đã được xác định rõ ràng (đương nhiên bao gồm việc không được biến thành của riêng, cho, tặng người khác hay tẩu tán tài sản đó vì bất cứ mục đích gì); và (ii) không được hưởng lợi từ vị trí của mình khi quản lý tài sản đó trừ khi được Người Tín thác đồng ý rõ ràng (như nhận lại quả khi dùng khoản tiền đó mua hàng, dùng thông tin từ việc quản lý Tài sản Tín thác để kiếm lợi ích riêng).

Việc sử dụng sai mục đích của Tài sản Tín thác ngoài việc làm cho Người Nhận Tín thác phải hoàn trả hay bồi thường mà còn cho phép Người Tín thác sử dụng nhiều công cụ để truy đòi đến cùng tài sản đó. Ví dụ:

- A nhận tiền từ thiện của công chúng rồi tặng B 100 triệu đồng. B biết A lấy tiền từ thiện đưa cho mình;

- B dùng 50 triệu buôn đất (lời 100 triệu), 20 triệu làm đẹp, tặng (C) 30 triệu. C không biết B lấy tiền từ đâu ra mà cho mình;

- C đầu tư tiền ảo và mất sạch

Trong trường hợp đó, Người Tín thác sẽ được truy đòi và nhận lại:

- 150 triệu tài sản là BĐS (vốn gốc 50T và lời 100T) từ B

- Đòi B trả 50 triệu còn lại;

- Đòi C trả 30T nhưng do C đã mất sạch số tiền đó và là người không biết nguồn gốc của tiền nên đã mất rồi thì thôi nên quay lại đòi B.

- Đương nhiên, trách nhiệm đầu tiên và cuối cùng là ở A.

Ngoài ra, các hành động biển thủ, tẩu tán nêu trên (của A và B ) còn có thể là tội phạm hình sự như Việt Nam ta có: Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản…

Ngay cả trong quan hệ tín dụng, yếu tố Tín thác được bảo vệ rất mạnh về quyền của người giao tài sản và trách nhiệm sử dụng tài sản đúng mục đích. Ví dụ: nếu Công ty A vay 10 tỷ của Ngân hàng B để trả nợ cho Công ty C (và chỉ Công ty C mà thôi). Nếu Công ty A lại dùng khoản vay đó để trả cho Công ty D, khi đó, Ngân hàng B có quyền đòi Công ty D trả lại số tiền 10 tỷ đó. Cũng tương tự là Công ty A chưa kịp trả cho Công ty C thì lâm vào tình trạng phá sản, khi đó Ngân hàng B cũng có quyền lấy lại số tiền đó nếu còn trong tài khoản chứ không phải tham gia vào tố tụng phá sản với tư cách là chủ nợ có bảo đảm hoặc không bảo đảm.

Lưu ý thêm: Án lệ của Anh có quy định luôn là nếu quỹ từ thiện cho một mục đích cụ thể (như hỗ trợ nạn nhân trong vụ tai nạn xe buýt ở Đắc Lắc thì không được dùng tiền đó cho mục đích tương tự khác (như để hỗ trợ nạn nhân cho vụ nai nạn xe buýt ở Đắc Nông) nếu không được nhà hảo tâm (Người Tín thác) đồng ý.

VÀI DÒNG TÓM LƯỢC NÊU TRÊN ĐỂ ĐỘC GIẢ HÌNH DUNG THÊM VỀ VIỆC KÊU GỌI, HUY ĐỘNG TIỀN TỪ THIỆN VÀ SỬ DỤNG TIỀN TỪ THIỆN THẾ NÀO!

Độc giả quan tâm có thể tham khảo thêm:

https://lexcommvn.com/.../Bon-phan-doi-voi-dong-tien-uy-thac

https://lexcommvn.com/.../Nghia-vu-cua-nguoi-nhan-uy-thac