Hội nghị CPTPP tại Chile đánh giá tác động tăng xuất khẩu và tăng trưởng kinh tế

Ngày 16/5, tại Santiago, Chile, bên lề Hội nghị Bộ trưởng Thương mại APEC lần thứ 25, hội nghị của các bộ trưởng/trưởng đoàn phụ trách kinh tế, thương mại của 11 nước thành viên Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) đã được tổ chức và nêu bật những lợi ích kinh tế của quốc gia mà hiệp định mang lại kể từ khi được hình thành sau khi không có Mỹ.

CPTPP chính thức có hiệu lực từ cuối năm 2018 và đang được thực thi ở 7 nước thành viên đã phê chuẩn. Các Bộ trưởng đã nhấn mạnh rằng, trong quý đầu tiên hiệp định có hiệu lực, CPTPP đã giúp tăng trưởng xuất khẩu và nâng cao kỳ vọng tăng trưởng kinh tế. Thứ trưởng Ngoại giao Nhật Bản Kiyoto Tsuji cho rằng, với việc phê chuẩn hiệp định, nền kinh tế Nhật Bản dự kiến sẽ tăng trưởng 1,5%, trong khi Bộ trưởng Thương mại New Zealand David Parker cho biết, thương mại của nước này với Nhật Bản đã tăng 25% và với Canada đã tăng 8,4%...

Bộ trưởng Ngoại giao Chile Fernando Ampuero đã khẳng định CPTPP là “một bước đi siêu việt trong chính sách thương mại” của nước này, được tất cả các bên ủng hộ và được công nhận là “chìa khóa trong chiến lược phát triển” của Chile trong 30 năm qua. Mặc dù hiệp định có ý nghĩa quan trọng về kinh tế thương mại đối với các nước thành viên, nhưng hiện vẫn còn 4 quốc gia chưa hoàn tất thủ tục phê chuẩn đó là Peru, Chile, Brunei, Malaysia. Trong đó, đặc biệt Chile là nước Chủ nhà APEC năm 2019 và cũng là nơi diễn ra lễ ký kết quan trọng của Hiệp định CPTPP ngày 8/3/2018. Sau khi thông báo hoàn tất các văn kiện pháp lý vào cuối năm 2018, cho đến ngày 17/4/2019, Hạ viện Chile mới bỏ phiếu ủng hộ phê chuẩn hiệp định này với tỷ lệ phiếu 77/68 sau hai lần trì hoãn và hiện đang chờ Thượng viện x xét. Lý do chính khiến việc phê chuẩn hiệp định của Chile diễn ra lâu hơn dự kiến, là để các cơ quan liên quan có thêm thời gian để x xét và rà soát hiệp định.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh và đại diện các nước thành viên tham dự Hội nghị CPTPP ngày 16/5/2019 ở Chile

Khi có hiệu lực, hết các mức thuế, thuế, thuế giá trị gia tăng được loại bỏ ngay lập tức giữa các quốc gia thành viên. Một số quốc gia sẽ thực hiện giai đoạn giảm thuế trong 4 năm, thay vì ngay lập tức, với một số ít được thực hiện trong vòng 10 - 15 năm. Chile chỉ loại bỏ thuế quan từng bước đối với các sản phẩm sắt và thép trong một vài năm. Khi có nhiều nước tham gia CPTPP hơn, người tiêu dùng Chile sẽ được hưởng lợi từ giá thấp hơn. Thuế quan Chile đã ở mức thấp, khoảng 6% cho toàn bộ hàng hóa mới và 9% cho hàng hóa đã qua sử dụng. Trước đó, từ năm 2005, Chile đã cùng với New Zealand, Brunei và Singapore loại bỏ tất cả các rào cản thương mại (nghĩa là thuế nhập khẩu, thuế giá trị gia tăng và các quy định xuất nhập khẩu khó khăn) giữa các nước thông qua Hiệp định TPP ban đầu. Chile cũng đã có các hiệp định thương mại tự do riêng biệt với Mỹ và Liên minh châu Âu.

11 quốc gia thành viên CPTPP hiện nay đại diện cho tổng dân số 516,7 triệu người và có 8 thành viên OECD hoặc các nước nhỏ đã phát triển. Ngoài ra, Đài Loan, Philippines, Colombia, Thái Lan, Lào, Indonesia, Campuchia, Bangladesh, Hàn Quốc, Ấn Độ và Sri Lanka đều đã bày tỏ sự quan tâm đến việc tham gia CPTPP, sẽ đưa tổng số quốc gia lên 22 nền kinh tế với tổng dân số dự kiến khoảng 2,6 tỷ người và có 10 thành viên OECD hoặc các quốc gia nhỏ đã phát triển.

Do đó, CPTPP là một thị trường lớn gần như tự do và có thể sẽ mở rộng hơn nhiều. Các doanh nghiệp cũng được hưởng lợi từ thương mại thuận lợi giữa các quốc gia này, bất kể đó là trụ sở của quốc gia nào. Hơn nữa, CPTPP có một cơ chế theo đó các nhà đầu tư hoặc công ty có quyền kiện các chính phủ nước ngoài vi phạm hiệp định. CPTPP cũng mở đường đáng kể cho sự phát triển và phân phối dược phẩm giữa các thành viên, có khả năng mang lại quyền tiếp cận tuyệt vời để chăm sóc sức khỏe tốt hơn cho các quốc gia thành viên và chi phí thấp hơn.

Có lẽ phần kém hấp dẫn nhất của CPTPP là việc áp dụng các tiêu chuẩn môi trường được áp đặt bởi các nhà sinh thái học cấp tiến (điều mà hầu hết các bên ký kết đã thực hiện) và các quy tắc nhân quyền nghiêm ngặt, bao gồm cả luật lao động trẻ . Cả hai điều đó sẽ có xu hướng làm tăng nghèo đói và giảm tốc độ tăng trưởng kinh tế. Quy định quyền sở hữu trí tuệ chặt chẽ hơn cũng sẽ được áp dụng. Tuy nhiên, nhìn chung đây là một chính sách ủng hộ tự do sẽ mang lại nhiều lợi ích cho những người sống ở các quốc gia thành viên, như Chile.

Nếu được thực thi đầy đủ, CPTPP là một thỏa thuận ràng buộc về mặt pháp lý, được hỗ trợ bởi một hệ thống giải quyết tranh chấp, nhằm mang lại luật pháp và tính minh bạch và dự đoán cao hơn cho chế độ thương mại đáng tin cậy. Mục đích tổng thể theo CPTPP là "duy trì thị trường mở, gia tăng thương mại thế giới và tạo ra cơ hội kinh tế mới cho mọi người thuộc mọi mức thu nhập và nền kinh tế".

Các nhà kinh tế Chile cho rằng, do Chile đã có thỏa thuận thương mại với tất cả các nước CPTPP ở các mức độ khác nhau nên tác động của CPTPP sẽ ít hơn so với các quốc gia khác ở Mỹ Latinh (như Peru và Mexico). Trong mọi trường hợp, CPTPP mang lại thỏa thuận tốt hơn cho Chile khi 10% hàng xuất khẩu của Chile sang Nhật Bản trước đây không được hưởng ưu đãi thì sẽ được ưu đãi khi CPTPP được thực thi ở Chile. Ví dụ, tại Nhật Bản, cam Chile xuất khẩu sang Nhật Bản đã chịu mức thuế 12%. Khi CPTPP được thực thi với Chile, mức thuế sẽ giảm xuống 0 trong vòng 8 năm. CPTPP tốt cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ cũng như các doanh nghiệp lớn bởi vì hiệp định thương mại đơn giản hóa các thủ tục giấy tờ cần thiết để xuất khẩu. Ngoài ra, các dịch vụ được bao gồm trong thỏa thuận và trước đây không có trong các hiệp định song phương mà Chile ký kết với một số quốc gia châu Á, như Malaysia và Việt Nam.

Tuy nhiên, để được hưởng các lợi ích ưu đãi đó trong CPTPP, Chile cùng với 3 nước Peru, Malaysia và Brunei cần phải sớm hoàn tất thủ tục phê chuẩn để hiệp định có hiệu lực trong 60 ngày sau đó