Hội đồng thẩm định nhà nước nêu loạt vấn đề đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam

Hội đồng thẩm định nhà nước khuyến nghị Bộ Giao thông vận tải điều chỉnh Báo cáo Nghiên cứu tiền khả thi Dự án đường sắt tốc độ cao trục Bắc - Nam theo hướng xây dựng tuyến đường sắt mới, khai thác kết hợp tàu khách và hàng. Trong 20 tỉnh thành dự án đi qua, có 12 tỉnh chưa đồng thuận với phương án tuyến và vị trí nhà ga do tư vấn thẩm tra đề xuất.

Bộ Giao thông vận tải (GTVT) cho biết đã nhận được thông báo kết luận phiên họp của Hội đồng thẩm định nhà nước, thẩm định Báo cáo Nghiên cứu tiền khả thi Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam. Bộ đã giao các đơn vị liên quan tiếp thu khuyến nghị của Hội đồng để hoàn thiện báo cáo.

Theo đó, Hội đồng thẩm định nhà nước tiếp tục khẳng định tầm quan trọng, chiến lược của đầu tư đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam với tiến trình công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước. Hội đồng thẩm định nhà nước khuyến nghị 9 nội dung chính, trong đó có đề nghị Bộ GTVT bổ sung, làm rõ sự cần thiết đầu tư dự án, để hình thành tuyến đường sắt trục Bắc - Nam mang tính xương sống giữ vai trò chủ đạo trong chở khách và chở hàng.

Bộ GTVT cũng cần hoàn thiện phương án đầu tư tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam theo kịch bản làm đường sắt mới, đường đôi, khổ 1.435mm, khai thác kết hợp chạy tàu khách và hàng; tốc độ thiết kế khoảng 200 - 250km/h, tốc độ khai thác tàu khoảng 200km/h.

Bên cạnh đó, Bộ GTVT cũng cần tiếp thu ý kiến của tư vấn thẩm tra về tốc độ thiết kế, phương án khai thác, hướng tuyến, vị trí nhà ga; khung tiêu chuẩn, công nghệ áp dụng để hoàn thiện phương án đầu tư đảm bảo khả thi, tiết kiệm, hiệu quả.

Về hướng tuyến, số lượng và vị trí nhà ga của tuyến đường sắt mới, trên cơ sở nghiên cứu, đánh giá của tư vấn thẩm tra, cơ quan thường trực của Hội đồng Thẩm định nhà nước đã xin ý kiến của 20 tỉnh, thành phố dự án đi qua. Trong đó, có 8 tỉnh thành nhất trí với phương án tuyến và vị trí nhà ga; 12 tỉnh chưa đồng thuận với phương án tuyến và vị trí nhà ga.

Hội đồng thẩm định nhà nước đề nghị Bộ GTVT phối hợp với tư vấn thẩm tra, tư vấn lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi làm việc cụ thể với 12 tỉnh, thành phố chưa thống nhất về tuyến và nhà ga để thống nhất, đảm bảo phù hợp, khả thi, hiệu quả.

Về thời gian đầu tư dự án, Hội đồng thẩm định nhà nước khuyến nghị Bộ GTVT hoàn thiện phương án phân kỳ đầu tư hợp lý, đảm bảo tính khả thi, hoàn thành dự án trước năm 2045; hoàn thiện phương án huy động vốn cho dự án, đảm bảo tính khả thi (trong đó có việc sử dụng đất nhà ga đường sắt để đấu giá tạo nguồn tài chính đầu tư đường sắt)…

Năm 2019, Bộ GTVT đã trình Chính phủ Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, sau đó Chính phủ lập Hội đồng thẩm định nước để thẩm định báo cáo này. Theo báo cáo, Bộ GTVT đề xuất 2 phương án về đầu tư đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, trong đó có phương án đầu tư đường sắt mới chỉ chuyên chạy khách, tốc độ khai thác 320km/h, cải tạo đường sắt hiện hữu cho chở hàng, tổng mức đầu tư hơn 58,7 tỷ USD; phương án còn lại là đường sắt mới sẽ kết hợp khai thác chở khách và hàng.

Bộ GTVT đề xuất thực hiện phân kỳ đầu tư, giai đoạn 1 sẽ đầu tư trước đoạn Hà Nội - Vinh và Nha Trang - TPHCM, hoàn thành vào năm 2032; giai đoạn 2 sẽ nối thông đoạn Vinh – Nha Trang vào năm 2050.

Sau đó, Hội đồng thẩm định nước đã thuê tư vấn độc lập thẩm định Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam của Bộ GTVT. Tư vấn này đã tiến hành thẩm định và đề xuất chọn phương án đầu tư đường sắt mới khai thác kết hợp tàu khách và hàng để tăng hiệu quả dự án. Cũng phân kỳ đầu tư, nhưng tư vấn thẩm định đề xuất hoàn thành giai đoạn 1 trước năm 2035, giai đoạn 2 hoàn thành trước năm 2041.

Trước đó, vào cuối tháng 2/2023, Bộ Chính trị đã ban hành Kết luận 49-KL/TW về định hướng phát triển đường sắt Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Tại kết luận này, Bộ Chính trị xác định, đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam là trục “xương sống”; đến năm 2025, phấn đấu hoàn thành phê duyệt chủ trương đầu tư dự án; khởi công các đoạn ưu tiên trong giai đoạn 2026 - 2030.