Hiệu ứng Dopamine

Trong Habits of a Happy Brain, Loretta Breuning nói về 4 chất dẫn truyền thần kinh (neuro transmitter) được mệnh danh là Dược chất hạnh phúc: Dopamin, Oxytoxin, Seretonin và Endorphin (DOSE). Và như vậy, để có được một cảm giác vui vẻ trong ngày, chúng ta nên tăng cường và bồi đắp các dược chất này.

Trước kia, do "sở tri chướng", đọc hơi nhiều sách Phật học nhưng không mấy thực hành và chiêm nghiệm rồi bám vào ngay cả câu "chấp là nguồn gốc của khổ đau và bất hạnh" nên cố tránh những thứ gì đó có tính lập lại và gây nghiện. Cái gì cố đeo bám thành thói quen đều gây hại, kể cả "tốt quá" hay "đạo đức quá" mà thực ra theo quy chuẩn của người đời.

Nhưng rồi cũng đọc được một câu gây cảm hứng của Hunter S. Thompson:

"Cuộc sống không nên là một cuộc hành trình đến nấm mồ với ý định đến nơi an toàn trong một cơ thể đẹp đẽ và được bảo quản tốt, mà là trượt trên khoảng không rộng lớn trong một đám khói sương, vắt kiệt, hao mòn và lớn tiếng tuyên bố “Chà! Thật là một cuộc dạo chơi!"

"Thái quá bất cập", "tout excès est mauvais", thái độ của UnD sau hơn 50 năm dạo chơi trên dương thế ở đâu đó giữa hai thái cực trên, một con đường trung dung.

Nghĩa là theo sinh học thần kinh: cần tăng cường Dopamine khám phá điều mới mẻ của cuộc đời nhưng tránh lao vào dòng thác kích thích gây nghiện Dopamine, một chất dẫn truyền thần kinh độc lập được Arvid Carlsson khám phá vào năm 1957 trong phòng thí nghiệm của ông ở Thụy Điển và các nhà khoa học, chuyên gia y tế và nhà thần kinh học đã dành nhiều thập kỷ để tìm hiểu nó.

Dopamine được tiết ra mang lại cảm giác dễ chịu (feel good) khi động vật dự đoán (anticipate) phần thưởng sắp đạt được: một con mồi sắp bị bắt, một vụ giao cấu sắp xảy ra, một nguồn nước sắp được khám phá, khả năng thành thủ lĩnh tương lai,...Dopamine có mối liên hệ chặt chẽ với động lực, sự hài lòng và thèm muốn, vì vậy nó truyền cảm hứng cho chúng ta hành động và yêu thích hành động.

Nhưng Dopamin sẽ đột ngột tăng (spike) trước và trong khi hành động. Sau khi hành động và kết quả đạt được, thỏa mãn, Dopamine sẽ thoái trào, suy giảm.

Và để cảm thấy dễ chịu hơn trong tương lai, bạn lại phải có được mục tiêu mới, to đẹp hơn, hoành tráng hơn. Cứ thế, bạn rơi vào vòng xoáy của các cơn tăng cường Dopamine hay nói cách khác, bạn ham muốn nhiều hơn.

Tất nhiên, nếu bạn chả còn ham muốn, thì bạn cũng không nên sống thêm làm gì hay ào ạt gõ phím trên Phây hoặc thi triển Phật học như hai vị tăng lữ nổi tiếng vừa rồi. Nhưng nên thận trọng vì sự thái quá của nó!

Dopamine suy giảm sau kết quả hành động. Bí quyết để duy trì hạnh phúc là tìm thấy niềm vui trong quá trình và sau đó duy trì thực hiện nó.

Mục tiêu quan trọng nhưng quan trọng hơn là tiến trình và hệ thống thiết lập.

Chào đầu tuần mới, hy vọng các bạn có được một lượng Dopamine lành mạnh. Nhớ 4 điều UnD: Ăn lành mạnh, uống đủ nước, tập thể dục và đọc chọn lọc vì đó là cơ sở của hạnh phúc.