Hiểu thế nào về biến chủng mới XE?

Các nhà khoa học trên thế giới đang theo dõi chặt chẽ một số dòng biến thể COVID-19 tái tổ hợp, trong đó, biến thể XE được cho là có khả năng lây truyền cao.

Cụ thể, Cơ quan An ninh y tế của Anh (HSA) đang theo dõi 3 dòng tái tổ hợp: XD, XE và XF. Trong đó, XD là sự kết hợp giữa Delta và BA.1, một dòng phụ của biến thể Omicron. XD được tìm thấy ở Pháp, Đan Mạch và Bỉ. XE là sự tái tổ hợp của hai dòng con thuộc biến thể Omicron, gồm BA.1 và BA.2 và chỉ được tìm thấy ở Anh. Và XF là sự tái tổ hợp giữa Delta và BA.1, được phát hiện ở Anh cho đến nay.

Biến thể tái tổ hợp xuất hiện khi một người nhiễm cùng lúc 2 hoặc 3 biến thể của virus, tạo điều kiện cho các vật chất di truyền của các biến thể pha trộn trong cơ thể người bệnh. Đây không phải điều bất thường vì đã từng xảy ra một số lần trong thời gian đại dịch COVID-19 hoành hành. Tuy nhiên, theo nhà virus học Tom Peacock từ Đại học Hoàng gia London cho biết, đây là thể tái tổ hợp cần theo dõi vì sự lây lan của nó ra nhiều quốc gia và có thành phần của Delta, biến thể gây ra các hệ quả lâm sàng nghiêm trọng hơn.

Một số kết quả nghiên cứu sơ bộ của Tổ chức Y tế thế giới WHO chỉ ra, những bằng chứng ban đầu cho thấy, XE có khả năng lây lan nhanh hơn cả biến thể Omicron. XE được phát hiện lần đầu ở Anh vào ngày 19/1 và hơn 600 mẫu phân tích chuỗi gene được xác nhận là biến thể XE. Những ước tính từ những ngày đầu cho thấy XE có tốc độ tăng trưởng lây nhiễm trong cộng đồng cao hơn BA.2 khoảng 10%.

Bên cạnh đó, hiện nay nhiều nước thành viên WHO đã giảm số lượng xét nghiệm virus SARS-CoV-2, các dữ liệu cũng ít hơn, chậm hơn và không mang tính đại diện nên việc thu thập và tổng hợp số liệu cũng gặp nhiều khó khăn hơn, cản trở đáng kể công tác truy dấu virus của WHO. Ngoài ra, vẫn còn quá ít dữ liệu cấp khu vực để có thể kết luận chính xác hơn về biến thể này. Chính vì vậy, các nhà khoa học chưa có đủ bằng chứng để đưa ra kết luận về khả năng lây truyền, mức độ nghiêm trọng hoặc hiệu quả của vaccine với biến thể mới.

Các nhà nghiên cứu đang nỗ lực giải mã gen các biến chủng mới của virus SARS-CoV-2

"Các biến thể tái tổ hợp không phải là một sự xuất hiện bất thường, đặc biệt là khi có một số biến thể đang được lưu hành và một số biến thể đã được xác định trong quá trình đại dịch cho đến nay," Susan Hopkins, cố vấn y tế chính của UKHSA nhận định. "Cũng như các loại biến thể khác, hầu hết các biến thể mới sẽ biến mất tương đối nhanh."

Tuy XE vẫn chiếm phần rất nhỏ trong tổng số ca mắc bệnh trên toàn thế giới, nhưng nếu thực sự tốc độ tăng trưởng số ca mắc do nhiễm biến thể này cao hơn 10% so với BA.2 thì khả năng lây lan của XE sẽ cao hơn tới 43% so với Omicron, biến thể hoành hành trên toàn thế giới trong những tháng vừa qua.

Dù vậy, những lo ngại rằng BA.2, biến thể chủ đạo hiện nay, có thể gây ra những làn sóng lây nhiễm mới vẫn chưa có dấu hiệu trở thành hiện thực kể cả khi nhiều nước đã dỡ bỏ các biện pháp hạn chế. Giới khoa học vẫn hy vọng xu hướng dịch bệnh do XE gây ra cũng sẽ diễn biến tương tự.

Cho đến thời điểm hiện tại, biến thể BA.2 vẫn đang là biến thế chủ đạo trên toàn cầu khi gây ra 86% tổng số ca mắc COVID-19, đặc biệt tại châu Âu và châu Á. BA.2 có khả năng lây lan nhanh hơn nhiều so với biến thể BA.1 và BA.1.1. Tuy nhiên, cho đến nay các bằng chứng cho thấy biến thể này có thể không gây bệnh nặng.

Cũng như với các dòng phụ khác thuộc họ Omicron, các vaccine ít hiệu quả đối với BA.2 hơn so với các biến thể trước đó như Alpha hoặc chủng gốc SARS-CoV-2, và khả năng bảo vệ giảm dần theo thời gian. Tuy nhiên, theo dữ liệu của Cơ quan An ninh y tế Anh (HSA), mức độ bảo vệ của vắc xin sẽ được khôi phục sau khi tiêm mũi tăng cường, đặc biệt trong việc giảm nguy cơ nhập viện và tử vong.