Hiểu đúng về thông tin thương hiệu gạo ST25 bị 'đánh cắp' tại Mỹ

Cục Sở hữu trí tuệ đã có các thông tin chính thức về việc thương hiệu gạo ST25 được doanh nghiệp của Hoa Kỳ nộp đơn đăng ký tại Mỹ.

Tại Cục Sở hữu trí tuệ, ông Nguyễn Văn Bảy, Phó cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) vừa thông tin về những vấn đề liên quan đến việc thời gian gần đây, có nhiều thông tin phản ánh trên các phương tiện thông tin đại chúng về việc thương hiệu gạo ST25 được doanh nghiệp của Mỹ nộp đơn đăng ký tại Mỹ, ảnh hưởng việc xuất khẩu gạo này vào thị trường Mỹ.

Phó cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ Nguyễn Văn Bảy cho biết, nhãn hiệu “VIETNAM'S ST25 RICE, DAC SAN SOC TRANG” được nộp tại Mỹ, theo đơn đăng ký số 90151727 nộp ngày 1/9/2020 của Công ty Transword Foods, Inc.

Tuy nhiên, theo quy định của pháp luật các nước, trong đó có Mỹ, tên gọi chung của sản phẩm, dịch vụ không được bảo hộ làm nhãn hiệu. ST25 là tên gọi chung cho một giống cây trồng (lúa), cho nên không thể được đăng ký dưới danh nghĩa là một nhãn hiệu.

Giống lúa có tên ST25 đã được cấp Bằng bảo hộ số 21.VN.2020 theo Quyết định số 45/QĐ-TT-VPBH ngày 6/3/2020 của Cục trưởng Cục Trồng trọt, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Chủ bằng bảo hộ là Doanh nghiệp tư nhân Hồ Quang Trí và tác giả giống lúa là các ông/bà Hồ Quang Cua, Trần Tấn Phương, Nguyễn Thị Thu Hương.

Do pháp luật Việt Nam quy định nghĩa vụ về sử dụng tên giống cây trồng đã ghi trong bằng bảo hộ, cho nên trong trường hợp Công ty Hồ Quang Trí bán giống lúa ST25 cho nông dân trồng thì sau khi thu hoạch lúa, xay xát ra gạo thương phẩm đều phải sử dụng tên là “gạo ST25”.

Các doanh nghiệp thu mua thóc là sản phẩm thu hoạch từ lúa được gieo trồng từ hạt lúa giống ST25 để xay xát, sau đó bán gạo ra thị trường thì cũng đều phải gọi đó là gạo ST25.

Nhưng khi đưa ra thị trường, các doanh nghiệp, kể cả doanh nghiệp tư nhân Hồ Quang Trí, không được lấy tên ST25 làm nhãn hiệu, mà phải xây dựng nhãn hiệu của riêng mình, ví dụ, gạo ST25 mang nhãn hiệu “Bảo Minh”…

Vấn đề này được quy định rõ tại Điểm b, Khoản 2, Điều 74, Luật Sở hữu trí tuệ, theo đó tên gọi thông thường của hàng hóa bằng bất kỳ ngôn ngữ nào đã được sử dụng rộng rãi, thường xuyên, nhiều người biết đến, sẽ bị coi là không có khả năng phân biệt và không được đăng ký làm nhãn hiệu.

Tại Mỹ, theo Hướng dẫn thẩm định đơn đăng ký nhãn hiệu của Cơ quan sáng chế và nhãn hiệu Mỹ (USPTO), thẩm định viên sẽ phải từ chối đơn đăng ký nhãn hiệu đối với tên giống cây trồng ST25.

Do đó, USPTO đã có thông báo dự định từ chối ngày 20/11/2020 đối với nhãn hiệu “VIETNAM'S ST25 RICE, DAC SAN SOC TRANG” theo đơn đăng ký số 90151727 nộp ngày 1/9/2020 của Công ty Transword Foods, Inc.

Theo đó, USPTO đưa ra lý do từ chối bảo hộ đối với từng yếu tố của nhãn hiệu. Ngoài yếu tố “ST25” là giống cây trồng không được bảo hộ độc quyền thì các yếu tố khác cũng sẽ không được bảo hộ độc quyền cho riêng ai: chữ “VIETNAM'S” phải có minh chứng sản phẩm xuất xứ từ Việt Nam; từ “RICE” là tên gọi thông thường của hàng hóa nên theo luật của Mỹ không được bảo hộ độc quyền; từ ‘”DAC SAN SOC TRANG” mang tính chất quảng cáo hay mô tả thì luật của nước nào cũng không bảo hộ độc quyền.

Như vậy, dấu hiệu ST25 không thể được đăng ký bảo hộ nhãn hiệu độc quyền tại Mỹ, cũng như cho bất kỳ cá nhân, tổ chức nào, do đó không ảnh hưởng đến việc người khác vẫn có thể dùng chữ ST25.

Nếu vì lý do nào đó, dấu hiệu ST25 vẫn được đăng ký bảo hộ độc quyền nhãn hiệu cho sản phẩm gạo thì các tổ chức, cá nhân liên quan có thể phản đối đơn đăng ký này trên cơ sở dấu hiệu “ST25” là tên giống cây trồng và tên này không thể thuộc độc quyền của tổ chức, cá nhân nào.

Phó Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ cho biết thêm, theo quy định của Luật Sở hữu trí tuệ, để đăng ký bảo hộ giống cây trồng, người đăng ký phải đề xuất một tên phù hợp cho giống cây trồng với cơ quan quản lý nhà nước về quyền đối với giống cây trồng và tên đó phải trùng với tên đã đăng ký bảo hộ ở bất kỳ quốc gia nào có ký kết với Việt Nam thỏa thuận về bảo hộ giống cây trồng.

Trong trường hợp cụ thể này, khi nộp hồ sơ đăng ký, giống lúa tương ứng được lấy tên là ST25. Khoản 4 Điều 163 Luật Sở hữu trí tuệ cũng quy định “Tổ chức, cá nhân chào bán hoặc đưa ra thị trường vật liệu nhân giống của giống cây trồng phải sử dụng tên giống cây trồng như tên đã ghi trong bằng bảo hộ, kể cả sau khi kết thúc thời hạn bảo hộ.”

Về quyền của chủ bằng bảo hộ giống lúa ST25, theo quy định tại Điều 186 Luật Sở hữu trí tuệ, chủ bằng bảo hộ giống cây trồng có quyền sử dụng hoặc cho phép người khác sử dụng các quyền sau đây liên quan đến vật liệu nhân giống của giống đã được bảo hộ gồm sản xuất hoặc nhân giống, chế biến nhằm mục đích nhân giống, chào hàng, bán hoặc thực hiện các hoạt động tiếp cận thị trường khác, xuất khẩu…

Chủ bằng bảo hộ giống cây trồng có quyền ngăn cấm các hành vi bị coi là hành vi xâm phạm quyền của chủ bằng bảo hộ, trong đó có hành vi khai thác, sử dụng các quyền của chủ bằng bảo hộ mà không được phép của chủ bằng bảo hộ.