Hậu quả nào cho thị trường dầu mỏ Iran và thế giới nếu Israel đáp trả?

Iran đã cảnh báo Israel về bất kỳ cuộc tấn công nào nhắm vào “cơ sở hạ tầng” của mình, trong bối cảnh lo ngại về các cuộc không kích tiềm tàng của Israel nhằm vào các cơ sở hạt nhân hoặc dầu mỏ của Iran, để đáp trả cuộc tấn công của nước này vào Nhà nước Do Thái. Một cuộc đáp trả từ Israel có thể gây tác động mạnh mẽ đến nền kinh tế của nước Cộng hòa Hồi giáo này, vì dầu mỏ vẫn là nguồn tài chính chủ yếu của Iran dù đang chịu các lệnh trừng phạt quốc tế.

Dầu mỏ là động lực chính của nền kinh tế Iran, Iran thậm chí còn là một trong những quốc gia phụ thuộc nhiều nhất vào ngành dầu mỏ của mình. Tiềm năng là rất lớn: Quốc gia này có trữ lượng dầu lớn thứ ba trên thế giới, và việc khai thác dầu chiếm hơn 18% GDP của Iran cũng như 80% doanh thu xuất khẩu của đất nước, với khách hàng lớn nhất là Trung Quốc.

Những mặt hàng xuất khẩu này đã né lệnh cấm vận của Mỹ có hiệu lực kể từ năm 2018, nhờ thị trường xám và mức chiết khấu đáng kể, Iran thậm chí còn tăng cường khai thác trong những tháng gần đây và theo số liệu mới nhất từ ​​Cơ quan Năng lượng Quốc tế, nước này đã khai thác được 3,4 triệu thùng dầu thô mỗi ngày trong tháng 8, tương ứng với doanh thu hàng năm ước tính từ 15 đến 20 tỷ USD.

Nguy cơ siêu lạm phát ngày càng trầm trọng

Do đó, một cuộc tấn công quân sự của Israel vào cơ sở hạ tầng của Iran sẽ gây ra hậu quả kinh tế đáng kể cho nước này. Với năng lực khai thác chủ yếu tập trung ở phía Tây Nam Iran, Israel có đủ phương tiện cho một chiến dịch có thể tấn công nhanh chóng và mạnh mẽ, nhắm vào túi tiền của Nhà nước Hồi giáo này.

Nền kinh tế Iran vốn đã suy yếu sau nhiều năm bị trừng phạt quốc tế. Và đặc biệt là do siêu lạm phát lên tới 30%. Điều này thậm chí có thể trở nên tồi tệ hơn nếu ngân hàng trung ương Iran muốn in thêm tiền, như trường hợp xảy ra sau lệnh trừng phạt của Mỹ và sản lượng sụt giảm.

Theo Thierry Coville, nhà nghiên cứu tại Viện Quan hệ Quốc tế và Chiến lược (IRIS) và chuyên gia về Iran, “sau khi các lệnh trừng phạt do ông Donald Trump áp dụng, xuất khẩu dầu của Iran đã giảm 10%, và Iran mất 20% doanh thu ngân sách. Trong trường hợp Israel tấn công cảng dầu Kharg, nơi tập trung phần lớn hàng xuất khẩu, ngân hàng trung ương Iran có khả năng sẽ lại in tiền để bù đắp, điều này dự kiến đẩy lạm phát lên tới 40%”.

Tác động quốc tế

Một hệ quả khác của cuộc tấn công Israel có thể là phản ứng tiêu cực từ các thị trường tài chính và sự suy giảm giá trị đồng rial, vốn đã mất hơn 50% giá trị trong những năm gần đây.

Với một nửa sản lượng dầu dành cho tiêu dùng trong nước, một phần nền kinh tế của đất nước cũng sẽ bị tê liệt.

Thương mại nội địa, vốn đã bị cản trở bởi các lệnh trừng phạt, cũng có thể bị gián đoạn nghiêm trọng.

Nhưng hậu quả của một cuộc tấn công của Israel sẽ không chỉ giới hạn ở biên giới Iran mà còn lan ra toàn thế giới. Theo một số chuyên gia, việc giảm đáng kể sản lượng dầu thô của Iran và khả năng đóng cửa eo biển Hormuz, nơi mà khoảng 20% ​​sản lượng dầu toàn cầu đi qua, có thể đẩy giá dầu toàn cầu lên tới 100 USD/thùng.