Hậu họa “né thuế” trong mua - bán bất động sản

Không chỉ tiềm ẩn nhiều nguy cơ rủi ro nếu xảy ra tranh chấp, người có hành vi gian dối trong mua - bán bất động sản nhằm “né thuế” còn đứng trước việc bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Hành vi gian dối trong mua – bán bất động sản nhằm “né thuế” cũng được cho là khá phổ biến từ trước đến nay, nhưng chưa nhận được sự vào cuộc quyết liệt từ các cơ quan quản lý.

Những bài học nhãn tiền…

Đơn cử như tình trạng dự án liền kề Golden Pearl (Hoàng Mai, Hà Nội) được chủ đầu tư tách ra 2 phần giá, tổng giá trị hợp đồng mua bán (gồm đất và phần xây thô) thấp hơn so với tổng giá trị của một lô liền kề 71m2 và 115m2 tương ứng là 3,4 và 6,5 tỷ đồng. Số tiền chênh giữa giá trị thực tế khách hàng phải thanh toán so với hợp đồng mua bán được quy vào mục “cơ hội mua”. Thực tế, giá bán đất liền kề tại đây lên tới hơn 100 triệu đồng/m2.

Hay như vụ việc hồi đầu tháng 6/2020, Cục Thuế TP. Hồ Chí Minh đã có văn bản yêu cầu cơ quan thanh tra thuế vào cuộc sau khi tiếp nhận nội dung tố cáo một doanh nghiệp bất động sản trốn thuế hàng chục tỷ đồng.

Cụ thể, trong bản báo cáo số liệu cụ thể về nguồn tài chính vào ngày 6/10/2017 do một kế toán của Công ty Mai Lành gửi cho cổ đông góp vốn thể hiện các số liệu chênh lệch lớn: báo cáo thu – chi từ năm 2015 đến năm 2017, Công ty Mai Lành nhờ người khác đứng tên và kê khai trốn thuế các lô đất dự án bằng cách giảm giá trị mua bán trên hợp đồng chuyển nhượng cho những người thân trong công ty, sau đó bán ra ngoài để giảm thuế trước bạ và thuế thu nhập doanh nghiệp, tổng giá trị khai chênh lệch khoảng 70 tỷ đồng.

Gần đây, ngày 19/3, Phòng Cảnh sát kinh tế - Công an tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu đã tống đạt quyết định khởi tố bị can, bắt tạm giam đối với ông Lê Anh Đức - Giám đốc Công ty TNHH thương mại dịch vụ bất động sản Vincomreal để điều tra làm rõ hành vi “trốn thuế”.

Quá trình điều tra, cơ quan công an xác định, Công ty Vicomreal đã ký hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng 70 nền đất cho khách hàng với giá trị trên 700 triệu đồng/nền, nhưng trong hợp đồng công chứng chuyển nhượng lại ghi giá trị chỉ khoảng 50 triệu đồng. Công ty này cũng không xuất hóa đơn giá trị gia tăng cho khách hàng, không kê khai thuế đối với các giao dịch chuyển nhượng quyền sử dụng đất.

Cái giá sẽ… phải trả

Trao đổi với PV Diễn đàn Doanh nghiệp, Luật sư Nguyễn Trọng Hiệp – Giám đốc Công ty Luật HPVN cho biết, Luật Quản lý thuế quy định rõ việc người nộp thuế có nghĩa vụ khai thuế chính xác, trung thực, đầy đủ và nộp hồ sơ thuế đúng thời hạn, chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính chính xác, trung thực, đầy đủ của hồ sơ thuế… Điều đó có nghĩa, khi người bán và người mua cố tình kê khai giá "ảo" trong hợp đồng chuyển nhượng để “né thuế” thì hành vi đó là vi phạm pháp luật. Tùy theo mức độ vi phạm mà khi bị cơ quan chức năng phát hiện có thể sẽ tiến hành truy thu, xử phạt hành chính, thậm chí xử lý hình sự về tội trốn thuế theo quy định tại điều 200 Bộ luật Hình sự năm 2015.

“Cụ thể, với hành vi trốn thuế từ 100 triệu đồng - dưới 300 triệu đồng, các bên liên quan có thể bị phạt tiền từ 100 triệu đồng - 500 triệu đồng hoặc phạt tù từ 3 tháng - 1 năm; tương tự từ 300 triệu đồng - dưới 1 tỷ đồng có thể bị phạt tiền từ 500 triệu đồng - 1,5 tỷ đồng hoặc phạt tù từ 1 - 3 năm và từ 1 tỷ đồng trở lên, các bên liên quan có thể bị phạt tiền từ 1,5 tỷ đồng - 4,5 tỷ đồng hoặc phạt tù từ 2 - 7 năm”, Luật sư Hiệp chia sẻ.

Cũng theo Luật sư Hiệp, ngoài những hình phạt có thể phải đối diện đã nêu, thì hành vi gian dối trong giao dịch bất động sản để “né thuế”, hợp đồng mua - bán sẽ bị tuyên vô hiệu do giả tạo, che giấu giá trị chuyển nhượng thực tế (Theo Điều 124 Bộ luật dân sự 2015 về Giao dịch dân sự vô hiệu do giả tạo), ngoài ra nếu công chứng viên biết khách hàng kê khai không đúng giá trị mua bán mà vẫn công chứng hợp đồng mua bán là sai, phải liên đới chịu trách nhiệm, bị xử lý theo quy định của pháp luật.

Cục Thuế Hà Nội vừa có thư ngỏ khuyến nghị người dân chấp hành đầy đủ quy định khi chuyển nhượng bất động sản. Cục thuế cho rằng, thời gian qua có những trường hợp khai không đúng giá mua bán bất động sản, trong đó có cả các trường hợp do tư vấn trái pháp luật. Hậu quả có thể ảnh hưởng lâu dài tới cả bên mua/bán và các bên liên quan.

“Việc kê khai giá chuyển nhượng BĐS trên hợp đồng, tờ khai thuế nhằm giảm số thuế phải nộp là hành vi trái pháp luật, tiềm ẩn rủi ro pháp lý trong quá trình sử dụng tài sản, như khiếu nại, tố cáo, đền bù… Việc khai sai giá trị tài sản để nhằm giảm tiền thuế phải nộp có thể gây nên những phiền hà, thiệt hại nếu cơ quan thuế, cơ quan bảo vệ pháp luật xác minh khi nghi ngờ có sự gian dối nhằm trốn thuế”, Cục Thuế Hà Nội khuyến cáo.

Qua thư ngỏ, cơ quan thuế khuyến nghị người dân khi giao dịch BĐS cần thực hiện đúng thủ tục, trung thực kê khai giá chuyển nhượng, giá kê khai thuế. Trường hợp đã “lỡ” kê khai sai giá trên hợp đồng mua bán, người dân nên huỷ công chứng cũ và lập công chứng mới. Nếu “lỡ” khai thuế sai giá, người dân nên liên hệ với cơ quan thuế để điều chỉnh bổ sung thuế thu nhập cá nhân và lệ phí trước bạ.