Hấp dẫn du lịch khám phá kiến trúc Pháp cổ tại Hà Nội

Gần đây, các tour du lịch khám phá những công trình kiến trúc, biệt thự cổ thời Pháp ở Hà Nội rất hấp dẫn du khách gần xa.

Độc đáo các loại hình kiến trúc Pháp cổ

Đi qua các tuyến phố trung tâm của Hà Nội, du khách hết sức ấn tượng trước vẻ đẹp của những tòa nhà Pháp cổ có giá trị về nhiều mặt văn hóa, lịch sử, kiến trúc, tiêu biểu như Nhà hát Lớn, Bảo tàng Lịch sử Quốc gia trước đây thuộc Trường Viễn đông Bác cổ Pháp, cầu Long Biên, Nhà thờ Lớn Hà Nội, Nhà thờ Cửa Bắc, Trường THPT Chu Văn An, Bắc Bộ phủ nay là Nhà khách Chính phủ; Phủ toàn quyền Đông Dương nay là Phủ Chủ tịch; chợ Đồng Xuân, trụ sở Bộ Ngoại giao, khu Đại sứ quán các nước trên phố Trần Phú, Chu Văn An, các khu biệt thự cổ trên phố Trần Hưng Đạo, Lý Thường Kiệt…

Mỗi công trình kiến trúc Pháp cổ trên các tuyến phố của Thủ đô đều mang một nét riêng, rất độc đáo. Chẳng hạn, Nhà hát Lớn Hà Nội được khởi công xây dựng từ năm 1901 và hoàn thành năm 1911 để biểu diễn phục vụ các quan chức trong chính quyền Pháp, theo mẫu Nhà hát Opera Garnier ở Paris nhưng mang quy mô nhỏ hơn. Tác phẩm này của 2 kiến trúc sư Harlay và Broyer có nhiều màu sắc, đường nét kiến trúc của các nhà hát miền Nam nước Pháp. Năm 2011, Nhà hát Lớn Hà Nội đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và du lịch công nhận là di tích lịch sử và kiến trúc cấp quốc gia. Phía trước Nhà hát Lớn có khách sạn Sofitel Metropole được xây dựng năm 1901 bởi hai nhà đầu tư người Pháp. Metropole là khách sạn 5 sao đầu tiên và đồng thời là khách sạn lâu đời nhất Hà Nội. Sofitel Metropole mang phong cách kiến trúc cổ kính của thời Pháp thuộc. Không xa Nhà hát Lớn có Bảo tàng Lịch sử Quốc gia trước đây thuộc Trường Viễn đông Bác cổ Pháp, do các kiến trúc sư C.batteur và E.Hebrard thiết kế năm 1925 có thể được coi là một đại diện lớn của phong cách kiến trúc Đông Dương, phong cách kết hợp các giá trị của kiến trúc Pháp với các giá trị kiến trúc bản địa. Nét nổi bật của kiến trúc theo khối bát giác có nhiều nét của kiến trúc Trung Hoa cổ, nhưng toàn bộ khối mái ba lớp với các con sơn liên tục chồng lên nhau, lại gợi hình ảnh của gác chuông chùa Keo, Thái Bình. Gần Bảo tàng Lịch sử Quốc gia Việt Nam là cây cầu Long Biên, cây cầu thép bắc qua sông Hồng do Pháp xây dựng từ năm 1898-1902, đặt tên cầu là Doumer (tên của Toàn quyền Đông Dương Paul Doumer).

Bắc Bộ phủ.

Trong số các kiến trúc thời Pháp ở Hà Nội, Nhà thờ Lớn (chính tòa của Tổng giáo phận Hà Nội) có nét đẹp riêng, được thiết kế theo phong cách kiến trúc Gothic, theo mẫu của Nhà thờ Đức Bà Paris với những mái vòm uốn cong, rộng, hướng lên bầu trời. Vật liệu xây dựng chính của nhà thờ là gạch đất nung, tường trát bằng giấy bồi. Nhà thờ có chiều dài 64,5m, chiều rộng 20,5m và hai tháp chuông cao 31,5m với những trụ đá to bốn góc… Một công trình khác là Đại học Khoa học Tự nhiên còn gọi là Trường Đại học Tổng hợp, là cơ sở của Trường Đại học Đông Dương xưa. Công trình có phong cách kiến trúc Pháp tân cổ điển. Đại học Đông Dương được toàn quyền Paul Beau ký quyết định thành lập năm 1906, trước đây là cơ sở giáo dục đại học duy nhất ở khu vực Đông Dương cho đến năm 1945.

Đi thăm các công trình kiến trúc Pháp cổ không thể bỏ qua các khu biệt thự. Du khách đi dọc theo các tuyến phố chính của Thủ đô như: Phan Đình Phùng, Trần Phú, Trần Hưng Đạo, Lý Thường Kiệt… sẽ dễ dàng thấy phía sau những hàng cây xà cừ, sấu, cơm nguội, phượng vĩ… cổ thụ, xanh mát, là những căn biệt thự cổ được xây dựng kiên cố theo phong cách Pháp, trải qua thời gian vẫn được bảo tồn, lưu giữ nét đẹp cổ kính. Trước đây, đa phần các khu biệt thự cổ đều thuộc sở hữu của những quan chức Pháp hay người Pháp sang Việt Nam làm ăn hoặc những gia đình Việt giàu có. Ngoài những căn biệt thự trên các tuyến phố, trong khu vực phố cổ còn có những căn nhà ở, biệt thự mang kiến trúc thời Pháp. Các căn hộ, biệt thự có những kiểu dáng khác nhau, bởi chủ nhân có xuất xứ từ nhiều địa phương của Pháp. Các nhà thiết kế đã thiết kế của những ngôi nhà với phong cách địa phương khác nhau của Pháp theo ý của các chủ nhân. Vẻ đẹp của những căn biệt thự, căn hộ kiến trúc Pháp cổ đan xen trong không gian trầm mặc của phố phường Hà Nội tạo nét riêng, độc đáo, ấn tượng với du khách.

Chợ Đồng Xuân.

Khai thác giá trị của những công trình kiến trúc thời Pháp ở Thủ đô

Cho đến nay phần lớn các công trình kiến trúc, các biệt thự cổ thời Pháp nằm trên các tuyến phố Phan Đình Phùng, Trần Phú, Điện Biên Phủ, Hai Bà Trưng, Lý Thường Kiệt, Trần Hưng Đạo đã được bảo tồn, tôn tạo, sử dụng là các công trình Văn hóa, Đại sứ quán các nước, trụ sở của các cơ quan Nhà nước, trường đại học. Còn lại một số ngôi biệt thự cổ ở các tuyến phố trên hay nhiều căn hộ kiểu Pháp trong khu vực phố cổ và ở một số tuyến phố Trần Quốc Toản, Nguyễn Thái Học, Hàng Chuối… được xây dựng trước năm 1954, nhiều công trình người dân sử dụng thành nhà ở, nơi buôn bán, không ít biệt thự đã bị xuống cấp nghiêm trọng, dần biến dạng hay phế tích.

Rất mừng là đến nay, ngoài sử dụng, việc khai thác giá trị các công trình kiến trúc, biệt thự cổ thời Pháp đã được quan tâm, đó chính là điểm đến trong các tour du lịch khám phá phố cổ Hà Nội. Cuối năm 2017, Nhà hát Lớn Hà Nội chính thức mở cửa phục vụ khách du lịch tham quan, khám phá về lịch sử, kiến trúc, cảnh quan Nhà hát lớn kết hợp với xem biểu diễn nghệ thuật. Ngoài ra, du khách đến Hà Nội muốn tham quan các công trình kiến trúc cổ thời Pháp có thể tham khảo các tour du lịch xe điện. Xe điện đưa du khách đi tham quan phố cổ theo các tour chuyên sâu, trong đó có tour tham quan, tìm hiểu về các công trình văn hoá, kiến trúc khu phố “Pháp” và các địa danh lịch sử, các danh thắng nổi tiếng của Thủ đô như Nhà khách Chính phủ, Nhà hát Lớn, Trường Đại học Y, nhà tù Hoả Lò, chùa Quán Sứ…

Phòng đợi Hỏa Xa cafe dành cho du khách tại ga Long Biên.

Ngoài tour xe điện, du khách có thể tham gia tour du lịch “Kiến trúc Pháp trong lòng Hà Nội” do Bảo tàng Lịch sử Quốc gia phối hợp cùng Công ty Lữ hành Hanoitourist (Tổng Công ty Du lịch Hà Nội) tổ chức, được khai trương từ tháng 10/2021. Trong khoảng 1 giờ 30 phút đi bộ, trải nghiệm, du khách sẽ được kết nối các điểm tham quan: Bảo tàng Lịch sử Quốc gia, Nhà hát Lớn Hà Nội, Khách sạn Sofitel Metropole, Bắc Bộ phủ, vườn hoa Con cóc. Qua phần thuyết minh sống động cùng nhiều thông tin phong phú, hấp dẫn, du khách sẽ có cái nhìn tổng quan, nhận diện và so sánh để thấy được giá trị nổi bật của các công trình kiến trúc, phong cách kiến trúc, sự giao thoa, tiếp biến văn hóa Việt Nam với văn hóa phương Tây đầu thế kỷ XX.

Ngoài ra, từ tháng 6/2023, Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam vừa đưa vào khai thác phòng đợi tàu mới, đồng thời là địa điểm dịch vụ cafe, check in ga tàu tại ga Long Biên với tên gọi Hỏa Xa cafe. Phòng đợi có 4 mặt ô cửa sổ hình vòm, nhìn ra cầu Long Biên lịch sử, nhà ga Long Biên, đường sắt trên cao Phùng Hưng và cầu dẫn lên cầu Long Biên phía phố Trần Nhật Duật. Tại đây du khách vừa có thể thưởng thức cafe, vừa ngắm ga tàu, chụp ảnh. Hành khách không có nhu cầu sử dụng dịch vụ cafe vẫn có thể thoải mái nghỉ ngơi, thư giãn tại khu vực phòng đợi này và check in tại những vị trí cho phép theo hướng dẫn của nhân viên nhà ga. Tại vị trí tiếp giáp giữa phòng đợi Hỏa Xa cafe và đường sắt có lắp đặt hàng rào kiên cố, cửa đóng và luôn túc trực nhân viên bảo vệ nhắc nhở khách tránh vi phạm về quy định an toàn về hành khách, an toàn chạy tàu.